Ποια είναι -μα την αλήθεια- τα ουσιαστικά εμπόδια, που φράζουν τον δρόμο της συμμετοχής των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες στο κοινωνικό «γίγνεσθαι»;
Είναι οι αισθητηριακές, κινητικές ή άλλες αναπηρίες, οι οποίες, όπως πρεσβεύει η βαθιά συντηρητική άποψη, αποτελούν αντικειμενικό φραγμό, καθεαυτές;
Είναι το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης το οποίο, όπως πρεσβεύει η παραδοσιακά προοδευτική άποψη, περιθωριοποιεί τους πάσης φύσεως αδύναμους;
Ή είναι η βίαιη μετάλλαξη των καιρών η οποία, όπως πρεσβεύει η σύγχρονη εκσυγχρονιστική άποψη, επιβάλλει… υπαρξιακή βελτίωση σε όλους;
Με άλλα λόγια:
Είναι εμπόδια αντικειμενικά (φυσικά), υποκειμενικά (κοινωνικά) ή υπαρξιακά (φιλοσοφικά);
Τίποτε από τα τρία, μα και όλα μαζί.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι φυσικές δυνατότητες των υπάρξεων, αναζητώντας μέσα στο διάβα της ζωής την κοινωνική τους συνείδηση, τείνουν διαρκώς να κατοχυρώσουν έναν ρόλο, πλήρη ασφάλειας, δημιουργικότητας και αξιοπρέπειας. Και, όταν ο ρόλος αυτός διαρκώς κυμαίνεται μεταξύ αβεβαιότητας, περιθωριοποίησης και απαξίας, μοναδικό αποτέλεσμα είναι η αμφισβήτηση όλων των αντικειμενικών,
υποκειμενικών και υπαρξιακών αναφορών, που μετατρέπει τον δρόμο της συμμετοχής σε εφιαλτικό αδιέξοδο.
Ποιος ευθύνεται γι’ αυτό;
Σε ποιον μπορούμε να αποδώσουμε τον ρόλο του θύτη;
Και πώς μπορούμε να φωτίσουμε τις χαραμάδες, που θα μας οδηγήσουν έξω από το αδιέξοδο;
Δύσκολο ερώτημα…
Δεν απαντιέται μονολεκτικά, δεν αντιμετωπίζεται με συνταγές, δεν ξορκίζεται με κοινωνικές εκδηλώσεις ή ανέξοδες επιδείξεις ανθρωπισμού και προοδευτικότητας.
Όχι!
Για να κτίσουμε τον δρόμο της συμμετοχής των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, πρέπει να ξεκινήσουμε από πολύ βαθιά.
Πρέπει να φωτίσουμε την ενοχή, να αποκαλύψουμε τις -μέχρι σήμερα- αόρατες, αποκρουστικές ερινύες, τους χρόνια ριζωμένους φόβους, που αναστέλλουν τη θέληση, τη γενναιότητα και την επιμονή…
Τα μόνιμα, με λίγα λόγια, συστατικά που καθιστούν τον άνθρωπο αυθύπαρκτο.
Και αυτό δεν γίνεται με τη συνήθη καταχρηστική προβολή μεγάλων πρωτοπόρων, ηρωικών ολυμπιονικών, γενναίων νικητών της ζωής και μεμονωμένων επιτυχημένων.
Η ζωή δεν είναι…ηρωική πράξη.
Και δεν χρειάζεται να την κατανικήσεις. Το μόνο που χρειάζεται είναι να τη ζήσεις.
Γιατί;
Μα, διότι ο ρόλος του ήρωα, ο ρόλος του ταγμένου να νικήσει για να μπορέσει να ζήσει, είναι αυτός που εκ των πραγμάτων οδηγεί στην ήττα, που εξοβελίζει τους πολλούς στο σκοτεινό βασίλειο της άρνησης και της απραξίας. Είναι ρόλος για πολύ λίγους.
Τι θα προσπαθήσουμε να κάνουμε σήμερα;
Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο από το να πλήξουμε τον δρόμο της ήττας, αποκαλύπτοντας το, για μας αυτονόητο, ότι η ήττα δεν είναι παρά το μοναδικό για τους πολλούς αποτέλεσμα, το προκαθορισμένο από τους «κανόνες του παιχνιδιού».
Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο από το να αμφισβητήσουμε αυτούς τους κανόνες.
Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο από το να μιλήσουμε για τους πραγματικούς δρόμους της συμμετοχής.
Αυτούς που ανήκουν σε όλους. Που δεν διαχωρίζουν προβεβλημένους νικητές και αφανείς ηττημένους…
Ανδρέας Κουζέλης, συγγραφέα και εκδότη.