Η «αυτοεικόνα» είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπει κάποιος τον εαυτό του. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι αυτοχαρακτηρίζονται άνδρες, γυναίκες, έξυπνοι, μη έξυπνοι, ελκυστικοί, μη ελκυστικοί, σεξουαλικοί, αντισεξουαλικοί κ.τ.λ.
Μαθαίνουμε πώς είμαστε και πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε, από τα μηνύματα που παίρνουμε από την οικογένεια, τους φίλους, την εκκλησία, την κουλτούρα, τους εκπαιδευτές μας.
Ο άνθρωπος μαθαίνει να περιγράφει τον εαυτό του με αυτόν τον τρόπο, κατά την παιδική ηλικία. Βασιζόμενος/η στις εμπειρίες που έχει από τη συναναστροφή του/της με τους άλλους ανθρώπους ή από την καθημερινή του/της δραστηριότητα, μπορεί να αλλάξει την αντίληψή του/της για τον εαυτό του/της, αλλά ο τρόπος με τον οποίο προσδιορίζει τον κανείς τον εαυτό του, συνήθως είναι δύσκολο να αλλάξει κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής του.
Τα άτομα με αναπηρία μαθαίνουν από την κοινωνία ότι είναι σαν παιδιά, ευάλωτα και μη σεξουαλικά όντα. Πολλοί από εμάς που μεγαλώνουμε με κάποια αναπηρία, μαθαίνουμε από μικρή ηλικία ότι τα ΑΜεΑ δεν είναι ελκυστικά. Τα μοντέλα και οι ηθοποιοί σπάνια έχουν αναπηρίες. Βλέπουμε πολύ λίγους ανθρώπους με αναπηρία καθημερινά, πράγμα που ενισχύει την αντίληψη ότι η αναπηρία δεν είναι μέρος της ζωής μας.
Οι άνθρωποι με επίκτητη αναπηρία βιώνουν μία εντελώς διαφορετική εμπειρία. Μπορεί να θεωρούσαν τους εαυτούς τους ελκυστικούς και σεξουαλικούς, αλλά η αναπηρία τους, τους έκανε να αλλάξουν την εικόνα, που είχαν για τον εαυτό τους. Η αναπηρία μπορεί να κάνει το άτομο να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται στους γύρω του ή το πώς βλέπει τον εαυτό του.
Οι απόψεις των επαγγελματιών ψυχικής υγείας διίστανται για το ποια από τις δύο εμπειρίες είναι χειρότερη: το να έχει κανείς γεννηθεί με αναπηρία ή το να αποκτήσει κάποια αναπηρία κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Κάποιοι θεωρούν ότι όταν το άτομο γεννιέται με αναπηρία, μαθαίνει από μικρή ηλικία ότι οι άνθρωποι τον/την αντιμετωπίζουν ως μη σεξουαλικό ον, οπότε και σταματάει να σκέφτεται ότι είναι σεξουαλικό ον. Από την άλλη μεριά, οι άνθρωποι με επίκτητες αναπηρίες, είχαν ήδη διαμορφώσει στην αντίληψή τους την εικόνα του σεξουαλικού ατόμου, και τώρα αντιμετωπίζουν μια εντελώς διαφορετική κατάσταση και δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν σε αυτή.
Οι εμπειρίες και οι αντιλήψεις του κάθε ατόμου ποικίλλουν, είτε αναφερόμαστε σε άτομα με αναπηρία είτε χωρίς. Παρ’όλα αυτά, δεν είναι περίεργο ότι οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας διαφωνούν. Η συζήτηση πρέπει να επικεντρωθεί στο πώς οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους καταστάσεις και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να αλλάξουν την εικόνα τους, ώστε να θεωρούν τους εαυτούς τους σεξουαλικά όντα.
Παρόλο που στις μέρες μας ακούμε συχνά από τα ΜΜΕ για τα άτομα με αναπηρία, έχουμε να διανύσουμε πολύ δρόμο ακόμα. Οι περισσότερες ταινίες παρουσιάζουν τα άτομα με αναπηρία ως αντισεξουαλικά και μη ελκυστικά. Τέτοιου είδους στερεότυπα, επηρεάζουν τους ανθρώπους με, ή και χωρίς, αναπηρία να έχουν λανθασμένες αντιλήψεις για τη σεξουαλικότητα και την αναπηρία γενικότερα.
Πώς γίνεται τα άτομα να μάθουν πραγματικά τον εαυτό τους; Πολλοί άνθρωποι με εκ γενετής ή επίκτητη αναπηρία, έχουν βοηθηθεί ακολουθώντας τα εξής:
Μιλήστε γι’ Αυτό
Μιλώντας με άλλους ανθρώπους με αναπηρία, μπορεί να μάθετε με ποιους τρόπους έχουν αναπτύξει εκείνοι σεξουαλικές σχέσεις και επαφές. Ποιος ξέρει, μπορεί κάποιοι από αυτούς να έχουν ήδη βρει τη λύση, που αναζητάτε. Αν δε γνωρίζετε πολλούς ανθρώπους με αναπηρία, ανατρέξτε σε οδηγούς για τη σεξουαλικότητα και την αναπηρία, που υπάρχουν στην on/off-line βιβλιογραφία, και διαβάστε τις εμπειρίες άλλων ανθρώπων με αναπηρία.
Αναζητήστε την Αλήθεια
Δεδομένου ότι η αυτο-εκτίμησή μας αναπτύσσεται μέσω των πληροφοριών, που παίρνουμε από τους ανθρώπους γύρω μας, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όταν οι άλλοι μας θεωρούν ελκυστικούς, νιώθουμε ελκυστικοί. Μπορεί να μην αισθανθήκατε ποτέ ελκυστικοί λόγω της αναπηρίας σας και γι’ αυτό ίσως δυσκολευτείτε να πιστέψετε κάποιον που θα σας πει ότι είστε όντως ερωτικοί. Παρόλα αυτά, προσπαθήστε να δείτε τον εαυτό σας μέσα από τα μάτια των άλλων. Χρησιμοποιήστε την εκτίμηση και τα λεγόμενα των άλλων για να αρχίσετε να θεωρείτε το σώμα σας ελκυστικό, ώστε να αλλάξετε τις παλιές σας αντιλήψεις για την εικόνα που είχατε για τον εαυτό σας ως μη σεξουαλικού όντος.
Ανακαλύψτε την Ελκυστικότητά σας
Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι λόγω της αναπηρίας τους, δε θεωρούν τους εαυτούς τους σεξουαλικούς, και πραγματικά δε θυμούνται πώς είναι να αισθάνεται κανείς έτσι. Πολλά άτομα με αναπηρία φοβούνται να αλλάξουν την «εικόνα» τους διαβάζοντας ερωτικά βιβλία, παίζοντας με ερωτικά παιχνίδια, βλέποντας ερωτικές ταινίες ή δίνοντας σημασία σε όσα πραγματικά τους κάνουν να νιώθουν καλύτερα. Παρόλο που τα περισσότερα βιβλία και ταινίες δεν περιλαμβάνουν ανθρώπους με αναπηρίες, μπορείτε να πάρετε ιδέες για το πώς θα νιώσετε σεξουαλικοί και ελκυστικοί.
Η εξερεύνηση του εαυτού σας και των όσων σας κάνουν να νιώθετε όμορφα, είναι μία μακροχρόνια διαδικασία, που ουσιαστικά δεν τελειώνει ποτέ. Προσπαθήστε να είστε ανοιχτόμυαλοι και σιγά-σιγά θα γνωρίσετε τον πραγματικό σεξουαλικό σας εαυτό!
Της Dr. Linda R. Mona
Απόδοση στα ελληνικά: Δήμητρα Ανδρεώλα, Κοινωνική Λειτουργός,
e-mail: dimmy_21@hotmail.com