«Την προηγούμενη εβδομάδα παραλίγο να πέσω πάνω σε ένα φορτηγό! Νόμιζα ότι η σύντροφός μου έσπρωχνε το κάθισμά μου, αλλά εκείνη πίστευε ότι το οδηγώ μόνος μου…ευτυχώς άλλαξα κατεύθυνση την τελευταία στιγμή!
Οι φίλοι μου Bliss και Helen δεν ήταν τόσο τυχεροί. Και οι δύο χρησιμοποιούν αναπηρικά καθίσματα και τους δύο τους χτύπησε αυτοκίνητο. Τον έναν στην Αμερική και την άλλη στην Αυστραλία.
Το να υποφέρεις από ένα σοβαρό ατύχημα, ενώ έχεις ήδη αναπηρία, είναι πολύ άδικο. Είναι παραπλήσιο με το πώς αισθάνθηκα πέρυσι, όταν απέκτησα την παράλυσή μου μετά από ατύχημα, έχοντας ήδη εκ γενετής περιορισμένη ανάπτυξη.
Όμως, η αλήθεια είναι ότι ένας άνθρωπος με αναπηρία έχει περισσότερες πιθανότητες να πάθει κάποιο ατύχημα από κάποιον άλλο. Όπως η φίλη μου η Noeline, που έχει επίσης περιορισμένη ανάπτυξη, και η οποία έπεσε από την σκάλα ενώ προσπαθούσε να συμμαζεύσει τα χριστουγεννιάτικα στολίδια και έσπασε κάποιους δίσκους της σπονδυλικής της στήλης.
Εμείς που έχουμε περιορισμένη ανάπτυξη, παίρνουμε καθημερινά διάφορα ρίσκο, όπως για παράδειγμα το να πρέπει να πηδάμε ή να σκαρφαλώνουμε για να πιάσουμε τα πράγματα που θέλουμε.
Μια πολύ καλή έρευνα, του Dr Huiyan Xiang από το Κέντρο Ερευνών Κακώσεων και Κοινωνικής Πολιτικής του Ohio, έπεσε στα χέρια μου πρόσφατα. Η ομάδα του διερεύνησε τους δευτερογενείς τραυματισμούς ανθρώπων με αναπηρία, ξεδιαλύνοντας τα γεγονότα πίσω από τους αριθμούς.
Και ποια είναι τα γεγονότα αυτά; Τα παιδιά χωρίς αναπηρία έχουν 2,5% πιθανότητες να πάθουν ένα μη-θανατηφόρο τραυματισμό, ενώ το ποσοστό των παιδιών με αναπηρία ανέρχεται στο 3,8%. Είναι δηλαδή 50% υψηλότερη πιθανότητα. Ο κίνδυνος είναι ακόμα μεγαλύτερος για τα παιδιά με προβλήματα όρασης (4,2%), με διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα (4,5%) και με άσθμα (5,7%). Και οι πιθανότητες να αποκτήσεις κάποιο έγκαυμα είναι 103 στις 10.000 – που είναι και πάλι 50% πιθανότερο από ό,τι τα παιδιά χωρίς αναπηρία.
Παρόμοια συχνότητα τραυματισμών βρέθηκε μεταξύ των ενηλίκων με αναπηρία (3,8%) σε σύγκριση με το 2,3% των μη αναπήρων, ενώ η συχνότητα αυξάνεται στο 5,6% για τα άτομα με σοβαρές κινητικές αναπηρίες που ζούν στην κοινότητα, και όχι σε ιδρύματα.
Όλα αυτά ακούγονται ανησυχητικά. Αλλά περιμένετε να ακούσετε και αυτό: Τα παιδιά με αναπηρία έχουν 5 φορές περισσότερες πιθανότητες να χτυπηθούν από αυτοκίνητο όταν περπατούν ή κάνουν ποδήλατο, σε σύγκριση με τα παιδιά χωρίς αναπηρία, σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα του 2002 στις ΗΠΑ.
Οι χειριστές αναπηρικών καθισμάτων δεν είναι πιο ασφαλείς. Η πρώην σύντροφός μου έσπασε το πόδι της πέρυσι όταν δεν λειτούργησε σωστά το κάθισμά της και αναποδογύρισε επάνω της. Δεν ήταν όμως η μόνη. Τα στατιστικά δεδομένα των ΗΠΑ αποκαλύπτουν ότι τα τραύματα των χειριστών αναπηρικών καθισμάτων του 2003 ήταν διπλάσια από του 1991.
Καταλήγω να πιστεύω πως τέτοιοι τραυματισμοί μπορεί να έχουν αυξηθεί γιατί όλο και περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρία συμμετέχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες. Όταν είμαστε έξω στο δρόμο, τότε είμαστε πολύ περισσότερο ευάλωτοι σε πτώσεις, όπως παρομοίως η αυξημένη δημόσια παρουσία μας, μας κάνει περισσότερο ευάλωτους σε παρενοχλήσεις και εγκλήματα μίσους.
Όταν ήμουν στο νοσοκομείο για αποκατάσταση, κυριαρχούσε η λογική της αποφυγής των ατυχημάτων. Το προσωπικό του νοσοκομείου είχε εμμονή για την αποφυγή τραυματισμών, αν και εγώ είχα καταφέρει να πέσω από το κάθισμα της τουαλέτας (βέβαια δεν είπα τίποτα σε κανέναν)! Μόλις «δραπέτευσα», ήμουν ελεύθερος να κάνω τα δικά μου λάθη. Έχω πέσει ήδη δύο φορές από το κάθισμά μου, αλλά ευτυχώς το μόνο που κατάφερα να τραυματίσω ήταν η αυτοπεποίθησή μου.
Υπάρχει ένα «πάρε-δώσε» μεταξύ ασφάλειας και ανεξαρτησίας. Μπορείς να μένεις όλη την ημέρα ασφαλής μέσα στο σπίτι σου και να αποφεύγεις τους απρόσεχτους οδηγούς αυτοκινήτων (παρόλο που μπορεί μέσα στο σπίτι να πάθεις εγκαύματα, να πέσεις από τις σκάλες, κ.λπ.) ή μπορείς να συμμετέχεις στην κοινωνία και να παίρνεις ένα μικρό αλλά σημαντικό ρίσκο ατυχήματος.
Δεν μπορείς να εξαλείψεις τον κίνδυνο (ατίθασα παιδιά μπορεί να πεταχτούν μπροστά σου στον δρόμο, άνθρωποι με αισθητηριακές αναπηρίες μπορεί να μην δουν ή να μην ακούσουν τον κίνδυνο, ηλεκτροκίνητα καθίσματα μπορεί κάποια στιγμή να μην λειτουργήσουν σωστά), αλλά μπορείς να τον μειώσεις.
Κανένας δεν θέλει να γυρίσει τον χρόνο στην εποχή των ιδρυμάτων και της υπερπροστασίας. Είμαι σίγουρος ότι η απάντηση βρίσκεται στον δρόμο προς τη δημιουργία ενός κόσμου που σέβεται και συμπεριλαμβάνει στους κόλπους του τους ανθρώπους με αναπηρία. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, πως θα πρέπει να επιτρέπεται περισσότερος χρόνος στους χειριστές αναπηρικών καθισμάτων ώστε να διασχίσουν τον δρόμο, να υπάρχει πάντα καλός φωτισμός, καθώς επίσης και να υπάρχει μηδενική ανοχή σε περιστατικά εκφοβισμού, παρενόχλησης και εγκλημάτων μίσους.
Πρέπει να υπάρξει ένα καθολικό ρεύμα προς το μέρος της αναπηρίας, ώστε η κοινωνία να καταλάβει ότι είμαστε άνθρωποί με αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων.
Στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δουλεύω στενά με συνεργάτες που ειδικεύονται στην πρόληψη βίας και ατυχημάτων με σκοπό να ενσωματώσουν την αναπηρία στα μέτρα ασφαλείας στο εργασιακό περιβάλλον. Η ενημέρωση του κόσμου μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερες πολιτικές, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος – καθώς επίσης και να υπενθυμίσει στους ανθρώπους με αναπηρία και στις οικογένειές τους να παίρνουν εξαρχής οι ίδιοι μέτρα για τη μείωση του κινδύνου.»
Του Tom Shakespeare, BBC
Απόδοση στα ελληνικά: Γεωργία Φύκα