Έχει τεράστια σημασία για τον δικαιούχο αποζημίωσης για σωματική βλάβη εξαιτίας τροχαίου ατυχήματος η επιδίωξη της αποζημίωσης αυτής να σχεδιαστεί και να γίνει σωστά έτσι ώστε να ανακουφίσει όσο το δυνατό περισσότερο από τις συνέπειες της αναπηρίας.
Για να γίνει αυτό, όσο ικανός και αν είναι ο δικηγόρος, είναι απαραίτητη η συνεργασία του ίδιου του δικαιούχου και η υπεύθυνη συμμετοχή του στη λήψη των όποιων αποφάσεων. Προϋπόθεση γι’ αυτά βέβαια είναι ο δικαιούχος να γνωρίζει στοιχειωδώς τουλάχιστον κάποια βασικά στοιχεία που αφορούν το δίκαιο της αποζημίωσης.
ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.
Έννοια της αποζημίωσης: «Αποζημίωση» είναι το χρηματικό ποσό που οφείλει να καταβάλει ο υπαίτιος του τροχαίου ατυχήματος – και κατ’ επέκταση η ασφαλιστική εταιρεία που τον καλύπτει για αστική ευθύνη – σε αυτόν που υπέστη ζημιά και για την κάλυψη της ζημίας αυτής.
Έκταση της αποζημίωσης: Με δυο λέξεις, η αποζημίωση καλύπτει τη ζημία τόσο την θετική όσο και την αποθετική ή διαφυγόν κέρδος. Θετική ζημία είναι ό,τι αναγκάστηκε να ξοδέψει ο ζημιωθείς εξαιτίας του ατυχήματος και της βλάβης που αυτό προκάλεσε, όπως νοσήλεια, πρόσληψη αποκλειστικής νοσοκόμας κλπ Αποθετική ζημία ή διαφυγόν κέρδος είναι ό,τι με βάση τη συνήθη πορεία των πραγμάτων βάσιμα θα προσδοκούσε ο ζημιωθείς ότι θα ελάμβανε αν δεν είχε μεσολαβήσει το ατύχημα. Αν για παράδειγμα κάποιος, λόγω της αναπηρίας που έπαθε από το τροχαίο ατύχημα, αναγκάστηκε να ασκήσει λιγότερο επικερδής εργασία από αυτή που ασκούσε πριν τότε η διαφορά αυτή συνιστά το διαφυγόν κέρδος.
Η αποζημίωση που δικαιούται να ζητήσει ο ανάπηρος – θύμα τροχαίου καλύπτει τόσο την παρούσα όσο και την μελλοντική ζημία, δηλάδή όχι μόνο αυτή που ήδη έχει υποστεί αλλά και αυτή που κρίνεται πολύ πιθανό ότι θα υποστεί και στο μέλλον λόγω της αναπηρίας του αυτής. Η μελλοντική ζημία περιλαμβάνει και αυτή τόσο τη θετική ζημία όσο και το διαφυγόν κέρδος. Είναι προφανές ότι η σημασία της είναι τεράστια για κάποιον που καθίσταται μόνιμα ανάπηρος. .
Ηθική βλάβη: Εκτός από την αποζημίωση, ο ανάπηρος – θύμα τροχαίου ατυχήματος, για την όλη ψυχική ταλαιπωρία που υπέστη, δικαιούται να ζητήσει «χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη» το ποσό της οποίας είναι συνάρτηση κυρίως της σοβαρότητας της αναπηρίας, της διάρκειας που προβλέπεται να έχει αλλά και της όλης συμπεριφοράς του υπαίτιου.
Τρόπος καταβολής της αποζημίωσης: Η αποζημίωση καταβάλλεται εφάπαξ. Ειδικά για την περίπτωση που αυτή καλύπτει μελλοντικές ζημίες μπορεί, κατ’ επιλογή του δικαιούχου, να καταβληθεί και σε μηνιαίες δόσεις. Επίσης, στην περίπτωση που η αναπηρία προβλέπεται ότι θα είναι μακροχρόνια ή μόνιμη, υπάρχει η δυνατότητα επιλογής από μέρους του δικαιούχου είτε να επιδιώξει άμεσα την κάλυψη της μελλοντικής αυτής ζημίας (με μηνιαίες δόσεις ή με εφάπαξ καταβολή) για όλο το διάστημα που προβλέπεται ότι θα διαρκέσει η κατάσταση αναπηρίας ή και για το υπόλοιπο της ζωής του, είτε να περιορίσει τη σχετική αξίωσή του για την κάλυψη ενός μικρότερου χρονικού διαστήματος (π.χ. τρία ως πέντε έτη) με παράλληλη επιφύλαξή του για το μέλλον.
ΣΩΣΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ – ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ.
Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι περιπτώσεις όπου οι ασφαλιστικές εταιρείες επιδιώκουν να έλθουν σε κάποιας μορφής συμβιβασμό με τους δικαιούχους αποζημιώσεων, ιδίως όταν πρόκειται για μεγάλα χρηματικά ποσά. Φυσικά, η απάντηση στο ερώτημα αν μια τέτοια λύση είναι η καλύτερη δυνατή για τον δικαιούχο δεν μπορεί να είναι ενιαία για όλες τις περιπτώσεις. Η τελική απόφαση για το εάν ο δικαιούχος θα έλθει σε συμβιβασμό ή θα επιμείνει σε δικαστικό αγώνα ανήκει στον ίδιο, αφού ενημερωθεί προηγουμένως διεξοδικά από τον δικηγόρο του για την έκταση των δικαιωμάτων του και γενικά για τα υπέρ και κατά κάθε επιλογής.
Επίσης, προσοχή χρειάζεται και στην επιλογή του τρόπου καταβολής της αποζημίωσης για μελλοντικές ζημιές που θα επιδιωχθεί από τον δικαιούχο. Έτσι, η εφάπαξ είσπραξη αυτής μπορεί να παρέχει επι πλέον δυνατότητες στον δικαιούχο (π.χ. να αρχίσει μια νέα δουλειά), μπορεί όμως και να σπαταληθεί ευκολότερα, ενώ θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’όψιν και ο παράγοντας πληθωρισμός. Από την άλλη πλευρά, ειδικά στην μηνιαία καταβολή της αποζημίωσης υπάρχει εκατέρωθεν η δυνατότητα να επιδιωχθεί μεταβολή των όρων της συμφωνίας ή της δικαστικής απόφασης αν αλλάξουν ουσιωδώς τα δεδομένα που προϋπήρχαν.
Τέλος, στις περιπτώσεις μακροχρόνιας ή μόνιμης αναπηρίας, οι ασφαλιστικές εταιρείες συνήθως προτιμούν την «μια κι έξω» ρύθμιση του θέματος. Εδώ, ο δικαιούχος από κοινού με τον δικηγόρο του θα πρέπει να εξετάσει αν μια τέτοια λύση τον συμφέρει ή είναι προτιμότερο να επιδιώξει την κάλυψη μελλοντικών ζημιών για μικρότερο χρονικό διάστημα, επιφυλασσόμενος για το μέλλον. Η δεύτερη λύση, όταν επιδιώκεται δικαστικά, οδηγεί σε επαναλαμβανόμενες δίκες, άρα και σε αύξηση του κόστους. Παρέχει όμως τη δυνατότητα ευκολότερης και πειστικότερης απόδειξης της μελλοντικής ζημιάς, καθώς και τη δυνατότητα προσαρμογής σε τυχόν μεταβολή διαφόρων συνθηκών που επηρεάζουν το ύψος της απαίτησης.
Kωνσταντίνου Λ. Μπαρτζελιώτη, Δικηγόρου (LLM).
e-mail: kbartzeliotis@ath.forthnet.gr