Με την ενοποίηση των ασφαλιστικών φορέων η αξιολόγηση των ασφαλισμένων με αναπηρία γίνεται πια από τα νεοσύστατα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας – ανεξαρτήτως ταμείου, ενώ νέο καθεστώς έχει τεθεί σε ισχύ για τις συντάξεις αναπηρίας. Σύμφωνα με άρθρο στο ethnos.gr (26/1/2012), η διαδικασία είναι αυστηρότατη και στόχος είναι σταδιακά το ποσοστό των αναπηρικών συντάξεων να πέσει από το 14% στο 9%, ώστε να προσεγγίσει τον κοινοτικό μέσο όρο.

Οπως τονίζει ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος στο σχετικό άρθρο (ο οποίος ειδικεύεται σε θέματα Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου), η συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας περιλαμβάνει την αξιολόγηση μέσω επιτροπής δύο επιμέρους μερών:

• Της ιατρικής αναπηρίας που αφορά την πάθηση από την οποία πάσχει ο εργαζόμενος και
• Της ασφαλιστικής αναπηρίας που αφορά το κατά πόσον μπορεί ο ασφαλισμένος να ασκήσει το επάγγελμά του και να αποκομίζει εξ αυτού τα απαραίτητα για βιοπορισμό.

Αξιολόγηση

Η αξιολόγηση της ιατρικής αναπηρίας γίνεται πλέον από τα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας που είναι ενιαία για όλους τους ασφαλισμένους και με τον νέο Ενιαίο Πίνακα Προσδιορισμού Ποσοστών Αναπηρίας. Για τον έλεγχο και την εξαγωγή κρίσης από την Υγειονομική Επιτροπή απαιτείται ύστερα από τη σχετική παραπομπή αναλυτική ιατρική έκθεση του παραπέμποντος ιατρού με επικυρωμένο το γνήσιο της υπογραφής του.

Η ιατρική αυτή έκθεση θα είναι απολύτως στοιχειοθετημένη και θα παραπέμπει σε εργαστηριακά δεδομένα μέσω εξετάσεων και γνωματεύσεων η διενέργεια των οποίων οφείλει να είναι πρόσφατη και όχι παλαιότερη του τετραμήνου. Επιπρόσθετα, για την εγκυρότητα των στοιχείων τα ακριβή στοιχεία του παραπέμποντος ιατρού πρέπει να αναφέρονται αναλυτικά στο τέλος της ιατρικής έκθεσης, δηλαδή ονοματεπώνυμο, ΤΣΑΥ, ΑΜΚΑ, Ιατρικός Σύλλογος, Ειδικότητα, φορέας εργασίας ιατρού.

Οι επιτροπές του ΚΕΠΑ πλέον αξιολογούν και την ασφαλιστική αναπηρία, για την οποία όμως το ποσοστό μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο από εκείνο που θα λάβει ο ασφαλισμένος για ιατρικούς λόγους. Αλλωστε, το κατά πόσον δύναται να εργαστεί ή όχι ο ασφαλισμένος είναι και το γεγονός που σφραγίζει τον ασφαλιστικό κίνδυνο και ξεκλειδώνει τη δυνατότητα χορήγησης αναπηρικής σύνταξης, σε αντίθεση με το πόσο επιβαρημένη είναι η κατάσταση της υγείας ενός εργαζομένου που ναι μεν λαμβάνεται υπόψη αλλά δεν αποτελεί τον ουσιαστικό παράγοντα.

Χρειάζεται βεβαία σε αυτή την περίπτωση να επιβεβαιώνεται η συνεχής ύπαρξη του ασφαλιστικού κινδύνου, αφού το ποσοστό αναπηρίας δίδεται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο συνταξιούχος αναπηρίας πρέπει να επανεξεταστεί από επιτροπή μετά το πέρας της διετίας.

Η 35ετία και ο υπολογισμός

Οι συντάξεις για όλες τις ομάδες αναπήρων που αναφέρθηκαν υπολογίζονται με 35 έτη ασφάλισης και ανάλογα με τον τρόπο που εφαρμόζεται σε κάθε Ταμείο (συντάξιμες απο-δοχές κ.τ.λ.). Η σύνταξη δηλαδή υπολογίζεται ως να έχουν διανύσει στον φορέα 35 έτη ασφάλισης.

Το βοήθημα του ΙΚΑ και πώς παρέχεται

Ο ασφαλισμένος του ΙΚΑ που έγινε ανάπηρος σε ποσοστό 50% και άνω μπορεί να πάρει σύνταξη υπό τις εξής προϋποθέσεις:

1. Να έχει συμπληρώσει 1.500 ημέρες ασφάλισης από τις οποίες 600 ημέρες την τελευταία 5ετία που προηγείται του έτους κατά το οποίο έγινε ανάπηρος
2. Να έχει συμπληρώσει 4.500 ημέρες ασφάλισης
3. Να έχει συμπληρώσει ανάλογα με την ηλικία του τον αριθμό ημερών ασφάλισης όπως καταγράφονται στον πίνακα που δημοσιεύεται σήμερα.

Σημειώνεται πως από τις προβλεπόμενες -ανάλογα με την ηλικία- ημέρες θα πρέπει ο ασφαλισμένος να έχει 300 τουλάχιστον ημέρες ασφάλισης μέσα στα τελευταία 5 χρόνια που προηγούνται εκείνου που έγινε ανάπηρος. Οι αναφερόμενες ημέρες ασφάλισης πρέπει να έχουν συμπληρωθεί πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας σε κάθε περίπτωση.

Για παράδειγμα, ασφαλισμένος ηλικίας 30 ετών θα πρέπει να έχει συμπληρώσει 1.380 ημέρες ασφάλισης πριν συμπληρώσει το 30ό έτος. Εφόσον συμπληρωθεί το 30ό έτος, οι απαιτούμενες ημέρες αυξάνονται κατά 120 και διαμορφώνονται στις 1.500 ημέρες.

Επιπρόσθετα, ο μισθωτός δικαιούται σύνταξη αναπηρίας έστω και αν η πάθηση είναι προγενέστερη της υπαγωγής του στην ασφάλιση, εφόσον όμως καθίσταται ανίκανος για την εργασία του λόγω ουσιώδους επιδείνωσης και πληροί τις προϋποθέσεις που αναφέραμε.

Στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος κριθεί από τις Υγειονομικές Επιτροπές του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ανάπηρος με συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας από πάθηση που οφείλεται σε εργατικό ατύχημα, δικαιούται σύνταξη λόγω αναπηρίας εφόσον έχει πραγματοποιήσει στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ έστω και μία ημέρα, ενώ απαραιτήτως θα πρέπει το ατύχημα να έχει χαρακτηριστεί εργατικό.

Στην περίπτωση που κρίνεται από τα αρμόδια όργανα του κύριου φορέα ότι η αναπηρία οφείλεται σε ατύχημα εκτός εργασίας, οι απαιτούμενες χρονικές προϋποθέσεις για τη σύνταξη αναπηρίας από κοινή νόσο μειώνονται στο μισό.

Προϋποθέσεις για ασφαλισμένους στον ΟΑΕΕ

Οι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ δικαιούνται σύνταξη λόγω αναπηρίας εφόσον κριθούν ανίκανοι για την άσκηση επαγγέλματος σε ποσοστό 67% και άνω για διάστημα που υπερβαίνει τους 6 μήνες με τις εξής προϋποθέσεις:

1. Με τη συμπλήρωση 5 ετών ασφάλισης από τα οποία 2 τουλάχιστον έτη την τελευταία 5ετία πριν επέλθει η αναπηρία ή πριν από τη διακοπή της ασφάλισης
2. Με τη συμπλήρωση 15 ετών ασφάλισης οποτεδήποτε με την προϋπόθεση ότι δεν έχουν ασφαλιστεί από την ενδεχόμενη διακοπή της ασφάλισης και μέχρι την αναπηρία σε άλλον ασφαλιστικό φορέα ή το Δημόσιο
3. Με μία ημέρα ασφάλισης εφόσον η αναπηρία προήλθε από βίαιο συμβάν κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής
4. Με τη συμπλήρωση 2,5 ετών ασφάλισης από τα οποία 2 τουλάχιστον μέσα στην τελευταία 5ετία, εφόσον η αναπηρία επήλθε από βίαιο συμβάν που συνέβη εκτός εργασίας ή εξ αφορμής της εργασίας
5. Με τη συμπλήρωση 7,5 ετών ασφάλισης εφόσον η αναπηρία επήλθε από βίαιο συμβάν εκτός εργασίας ή εξ αφορμής της εργασίας και δεν ασφαλίστηκε μετά την ενδεχόμενη διακοπή της ασφάλισης σε άλλον ασφαλιστικό φορέα ή το Δημόσιο.

Ειδικές κατηγορίες

Πέρα από τις γενικές κατηγορίες συντάξεων λόγω αναπηρίας τα ασφαλιστικά ταμεία αρμοδιότητας του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης χορηγούν συντάξεις γήρατος σε άτομα με ειδικές αναπηρίες ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι κατηγορίες των πασχόντων:

1. Τυφλοί και παραπληγικοί
2. Πάσχοντες από βήτα ομόζυγο Μεσογειακής Αναιμίας που υποβάλλονται σε μεταγγίσεις
3. Πάσχοντες από Δρεπανοκυτταρική ή Μικροδρεπανοκυτταρική Αναιμία που υποβάλλονται σε μεταγγίσεις
4. Πάσχοντες από Αιμοφιλία τύπου Α ή Β
5. Μεταμοσχευμένοι από συμπαγή όργανα (καρδιά, πνεύμονες, ήπαρ και πάγκρεας) καθώς και μεταμοσχευμένοι από μυελό των οστών που βρίσκονται σε συνεχή ανοσοκαταστολή
6. Πάσχοντες από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση ή έχουν υποστεί μεταμόσχευση του νεφρού
7. Πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας που επιφέρει τετραπληγία ή παραπληγία
8. Ακρωτηριασμένοι (στα δύο άνω άκρα, στα δύο κάτω άκρα, στο ένα άνω και στο ένα κάτω άκρο.

–> Οι προϋποθέσεις για τη συνταξιοδότηση των ειδικών κατηγοριών αναπήρων είναι οι εξής:
Ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω και συμπλήρωση 15 ετών ασφάλισης ή 4.050 ημερών ασφάλισης.