Κοινό ηρεμιστικό φάρμακο μπορεί να σώσει ζωές
Κακώσεις του ανώτατου τμήματος της σπονδυλικής στήλης μπορούν να στερήσουν την αναπνοή από το άτομο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι οι δυσκολίες αναπνοής είναι η κύρια αιτία ασθένειας και θανάτου μετά από τέτοιες κακώσεις. Εμπράκτως, η αποτυχία αναπνευστικής λειτουργίας, προκαλεί περισσότερους θανάτους από ό,τι η παράλυση μερών του σώματος, και οι επιζώντες των ατυχημάτων συχνά εξαρτώνται από αναπνευστικές μηχανές.
Για πρώτη φορά, ερευνητές του Harvard, δοκίμασαν επιτυχώς μια ανέξοδη, ήδη διαθέσιμη κατηγορία φαρμάκων, η οποία έχει αποκαταστήσει την ομαλότητα σε αρουραίους, που παρουσίαζαν την ίδια απώλεια αναπνοής με ανθρώπους που υφίστανται κακώσεις νωτιαίου μυελού σε διαμάχες, πτώσεις, αυτοκινητιστικά δυστυχήματα ή από όπλο ή μαχαίρι. Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν το αγχολυτικό φάρμακο buspar (buspirone), ένα ηρεμιστικό που χρησιμοποιείται για να καταπραΰνει το άγχος στους ηλικιωμένους και να βοηθήσει τους ανθρώπους να σταματήσουν το κάπνισμα.
“Αυτό είναι το πρώτο πείραμα που θα επιδείξει την πλήρη αποκατάσταση της αναπνευστικής λειτουργίας σε εν-συνείδητους αρουραίους με κακώσεις στην αυχενική (ανώτατη) περιοχή της σπονδυλικής στήλης,” λέει ο Yang “Ted” Teng, επίκουρος καθηγητής χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Harvard και διευθυντής της έρευνας επί κακώσεων νωτιαίου μυελού στο Veterans Administration Boston Healthcare System. “Υπό το φως της διαθεσιμότητάς τους, πιστεύουμε ότι φάρμακα όπως το buspirone προσφέρουν μια καινοτόμο στρατηγική για τη θεραπεία της αναπνευστικής δυσλειτουργίας μετά την κάκωση νωτιαίου μυελού. Επίσης, οι εργασίες μας θα επιτρέψουν την περαιτέρω διερεύνηση άλλων, πολλά υποσχόμενων, θεραπειών με φάρμακα, γι’ αυτή την παθολογική και – μερικές φορές – μοιραία επιπλοκή.”
Ο Teng πιστεύει επίσης ότι η περαιτέρω διερεύνηση της επανορθωτικής δύναμης των φαρμάκων, μαζί με τη χρήση νευρικών βλαστικών κυττάρων, θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα θεραπεία, για τις επιπλοκές αναπνοής που προκύπτουν από άλλες δυσλειτουργίες, όπως η καρδιακή προσβολή και η ασθένεια του Lou Gehrig, επίσης γνωστή ως αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS).
Από αριστερά:
Ο Yang Teng, ο Howard Choi, και ο Wei-Lee Liao συγκρίνουν ακτινογραφίες υγιών ανθρώπινων πνευμόνων, με πνεύμονες ατόμων μετά από κάκωση νωτιαίου μυελού (πάνω αριστερά). Οι τρεις τους αποτελούν μέλη μιας ομάδας, η οποία έχει αποκαταστήσει τη φυσιολογική αναπνοή σε αρουραίους που εμφάνιζαν παρόμοιες κακώσεις.
Αναπνέοντας εύκολα
Ο Teng και η ομάδα του, ασχολήθηκαν ειδικά με κακώσεις στην αυχενική μοίρα, στο ανώτατο δηλαδή μέρος της σπονδυλικής στήλης, στην περιοχή του λαιμού, όπου η κάκωση προκαλεί τους πιο σοβαρούς τύπους αναπνευστικών προβλημάτων. Μια κάκωση σ’ αυτή ακριβώς την περιοχή, άφησε τον Christopher Reeve τετραπληγικό και τον ανάγκασε σε μόνιμη χρήση αναπνευστικού μηχανήματος.
Στις περιπτώσεις αυτές, περισσότερο επηρεασμένο είναι το φρενικό νεύρο, που μεταφέρει τα ερεθίσματα προς-και-από το διάφραγμα. Προσαρτημένοι στην σπονδυλική στήλη, οι μύες του διαφράγματος εισάγουν αέρα μέσα στους πνεύμονες, και σπρώχνουν το διοξείδιο του άνθρακα έξω. Όταν αυτά τα νεύρα δεν λειτουργούν σωστά, η αναπνοή γίνεται «ρηχή» και γρήγορη. Η έλλειψη οξυγόνου μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κράμπες, πόνους στο στήθος, ζαλάδες, συγχύσεις, μη συναίσθηση και μερικές φορές θάνατο.
Ο Teng δούλεψε στενά με τον Howard Choi, ένα διδακτορικό συνάδελφο και θεραπευτή. Οι δυο τους ήθελαν να αναπτύξουν ένα μη χειρουργικό τρόπο για να αποκαταστήσουν τη λειτουργία στα κατεστραμμένα νεύρα. Με τη βοήθεια συναδέλφων από νοσοκομεία που σχετίζονται με την έρευνα του Harvard, οι Teng and Choi μελέτησαν μια ομάδα φαρμάκων που έμοιαζαν με το buspirone, και τα οποία πρόσφατα αποδείχτηκαν να προλαμβάνουν αναπνευστικά προβλήματα που προέρχονται από την έλλειψη οξυγόνου, υπερβολική δόση μορφίνης και άπνοια ύπνου. Πιο πρόσφατα, προβλήματα των αναπνευστικών νεύρων, οδηγούν σε προσωρινή διακοπή αναπνοής, σε εμπειρίες ασφυξίας που στην καλύτερη περίπτωση εμποδίζουν τον βραδινό ύπνο, και στη χειρότερη, απειλούν την ίδια τη ζωή. Τα φάρμακα ανακούφισαν αυτή την κατάσταση, παρέχοντας «μια καλή υπόνοια για το ότι μπορεί να δουλέψουν εξίσου ικανοποιητικά και στις κακώσεις νωτιαίου μυελού», λέει ο Teng.
Λίγα χρόνια πριν, ο Teng και μερικοί συνάδελφοι από το Georgetown Πανεπιστήμιο στην Ουάσινγκτον, D.C., δοκίμασαν τα φάρμακα σε αρουραίους με κακώσεις στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, κάτω από τους αυχενικούς σπονδύλους. Τα φάρμακα δούλεψαν επιτυχώς, αλλά οι κακώσεις νωτιαίου μυελού στη θωρακική μοίρα είναι πολύ λιγότερο συχνές απ’ ό,τι αυτές στην αυχενική περιοχή.
Οι Teng, Choi, και οι συνεργάτες τους, σχεδίασαν ένα πείραμα με αρουραίους οι οποίοι θα εξομοίωναν όσο το δυνατόν καλύτερα την έντονη αναπνευστική δυσλειτουργία στον άνθρωπο. Μετά από προσεκτική καταμέτρηση της ομαλής αναπνοής των ζώων, και μετά από προκλητή κάκωσή τους, τα φάρμακα εισήχθησαν στην κοιλιά τους.
Αυτά τα πειραματικά αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στο τεύχος της 4ης Μαίου στο Journal of Neuroscience από την ομάδα, η οποία περιλαμβάνει ερευνητές από το Children’s Hospital Boston, το Brigham and Women’s Hospital, το Spaulding Rehabilitation Hospital, και το Veterans Administration Boston Healthcare System. «Η πλειοψηφία των ζώων επανήλθε στην κατάσταση προ – κάκωσης,» καταλήγει ο Teng στην αναφορά. «Μπορούν να αναπνεύσουν χωρίς βοήθεια και να ταϊσουν τους εαυτούς τους. Μερικά από αυτά δεν είχαν λάβει την εισαγωγή των φαρμάκων μέχρι και 2 εβδομάδες μετά την κάκωσή τους, και όμως η αναπνοή τους επανήλθε στο κανονικό. Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό».
Έρχεται η σειρά των ανθρώπων
Στην προφανή ερώτηση του πότε αυτά φάρμακα θα δοκιμαστούν σε ανθρώπους, ο Teng απαντά «όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Μερικά από τα φάρμακα, όπως το buspirone, έχουν ήδη εγκριθεί για άλλες χρήσεις, και είναι ήδη διαθέσιμα. Έτσι, έχουμε ξεκινήσει να σχεδιάζουμε και να αναζητούμε χρηματοδοτήσεις για ανθρώπινες δοκιμές.»
Δυο από τα ζητήματα που πρέπει να διαλευκανθούν μέσα από αυτές τις δοκιμές, είναι οι σωστές δόσεις, οι οποίες προφανώς δεν θα είναι οι ίδιες όπως, για παράδειγμα, στη μείωση του άγχους ή της ασφυξίας, καθώς και το αν οι άνθρωποι αποδέχονται βιολογικά αυτές τις δόσεις, όπως οι αρουραίοι.
Παλιότερα, ο Teng ηγείτο μιας άλλης ομάδας, η οποία χρησιμοποιούσε ένα αντιβιωτικό αποκαλούμενο minocycline, προκειμένου να αποκαταστήσει κινήσεις σε αρουραίους που είχαν παραλύσει από κάκωση στη θωρακική μοίρα (βλέπε την ιστορία Gazette, στο http://www.news.harvard.edu/gazette/2004/03.25/01-spinalcord.html). Σε τέτοια τραύματα, οι ιστοί συνεχίζουν να εκκρίνουν τοξικά χημικά συστατικά, τα οποία μπορεί να νεκρώσουν και να παραλύσουν νεύρα ακόμα και για μέρες ή βδομάδες μετά την πρώτη κάκωση. Τα πίσω πόδια των αρουραίων που δεν έλαβαν το φάρμακο, παρέμειναν παράλυτα, ενώ όσοι το έλαβαν, ήταν ικανοί να σταθούν στα πίσω πόδια και να περπατήσουν ξανά.
«Θα θέλαμε να κάνουμε πειράματα στα οποία να συνδυάζουμε και τους δυο τύπους φαρμάκων», λέει ο Teng. Το minocycline μπορεί να παρέχει άμεση προστασία των άμεσα απειλούμενων νεύρων, ενώ οι φαρμακευτικές αγωγές τύπου buspirone, θα διέγειραν τη λειτουργία των εναπομεινάντων νεύρων. «Αυτοί οι συνδυασμοί», τονίζει, «μπορεί να είναι αποτελεσματικοί σε μια ευρεία ποικιλία ασθενειών που επηρεάζουν την κίνηση, συμπεριλαμβάνοντας καρδιακές προσβολές, την ασθένεια του Lou Gehrig, την εγκεφαλική παράλυση, τη σκλήρυνση κατά πλάκας, και τη νόσο του Parkinson.
Ο Teng και οι συνάδελφοί του, εξετάζουν επίσης τη δυνατότητα τέτοιων συνδυασμών σε επείγουσες καταστάσεις, όπου η προστασία και η διέγερση της λειτουργίας των νεύρων επείγει να επιτευχθεί εντός ολίγων λεπτών. Μαχόμενοι τραυματιοφορείς στο Ιράκ ή το Αφγανιστάν, ή ιατρικοί τεχνικοί επειγόντων περιστατικών στη Βοστώνη ή στο Λος Άντζελες, μπορεί να εκπαιδευτούν ώστε να πραγματοποιούν την έναρξη θεραπειών τέτοιου τύπου, προτού οι δευτερογενείς «ζημιές» προκαλέσουν παράλυση ή θάνατο.
Τί γίνεται για την «αντιστροφή» των παραλύσεων και την παροχή δυνατότητας σε παραπληγικούς και τετραπληγικούς να χρησιμοποιήσουν ξανά τα χέρια και τα πόδια τους; «Σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν μιλάμε απλώς για προστασία των νεύρων από περαιτέρω καταστροφή ή αποκατάσταση της λειτουργίας τους, αλλά πρόκειται για επαναποκατάσταση και ανοικοδόμησή τους», εξηγεί ο Teng. Αυτό μπορεί να γίνει πραγματικότητα κάποια μέρα με τη χρήση των νευρικών βλαστικών κυττάρων, τα οποία με τη βοήθεια αυξητικών παραγόντων και άλλων αναδυόμενων ιατρικών «μέσων», θα μπορέσουν να αναγεννήσουν νεύρα τα οποία έχουν καταστραφεί.
«Ο στόχος είναι εκπληκτικός. Είναι η μέγιστη πρόκληση.»
Από τον William J. Cromie
Harvard News Office
Μετάφραση: Άννα Κουλικούρδη, Βιβλιοθηκονόμος-Αρχειονόμος,
akou@ait.edu.gr