Καταρχήν, να ξεκαθαρίσουμε κάτι: Το περιοδικό Αυτονομία και το www.disabled.gr δεν δημιουργήθηκαν για να χαϊδέψουν τα αυτιά κανενός, ούτε για να εξυπηρετήσουν τις προσωπικές ματαιοδοξίες και τις συλλογικές αυταπάτες. Δεν ήθελαν ούτε την κρίση ούτε την τρόικα, ούτε τις περικοπές ούτε τη φτώχεια. Όμως, από το 1993 που ξεκίνησε η έκδοση του (τότε) περιοδικού ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, μέχρι σήμερα, ενημερώναμε τους αναγνώστες ότι ο δρόμος που τράβηξε η ελληνική κοινωνία και οι πολίτες της ήταν αδιέξοδα καταστροφικός. Μία, έστω και επιπόλαιη, ανάγνωση των πρώτων τευχών του περιοδικού ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ (που βρίσκονται στο www.disabled.gr) είναι αρκετή για να υπενθυμίσει τους παλιούς αναγνώστες για όσα έγραφε.
Την εποχή που όλοι πανηγύριζαν για τις τεράστιες επιτυχίες, για τα θαύματα στην αποκατάσταση και στην ειδική αγωγή, το περιοδικό Αυτονομία προσπαθούσε να διατηρεί το μέτρο και προειδοποιούσε για την επερχόμενη φούσκα. Δεν χρειαζόταν φιλοσοφία για να καταλάβουμε πως με εργολάβους δημοσίων έργων δεν γίνονται κέντρα αποκατάστασης, ούτε με δημοσίους υπαλλήλους γίνεται ανεξάρτητη διαβίωση. Βαθιά μέσα μας όλοι καταλαβαίναμε πως η αποκατάσταση, η ανεξάρτητη διαβίωση, η επιδοματική πολιτική και η οικονομική αυτοδυναμία είναι πολύπλοκα τεχνικά ζητήματα και δεν μπορούν να λυθούν με πολιτικές και συνδικαλιστικές ταχυδακτυλουργίες.
Όλοι μας ήμασταν βαθιά δυσαρεστημένοι επειδή το κράτος δεν λειτουργούσε, αλλά όλοι μας θέλαμε να γίνουμε δημόσιοι υπάλληλοι. Όλοι μας ξέραμε πως η πανεπιστημιακή εκπαίδευση νοσούσε, άλλα επιδιώκαμε να εισαχθούμε άνευ εξετάσεων στο πανεπιστήμιο. Όλοι μας νιώθαμε στο πετσί μας πως οι παροχές των ασφαλιστικών ταμείων ήταν λάθος σχεδιασμένες, αλλά αντί να τις αλλάξουμε, βολευόμασταν δια της πλαγίας οδού. Όλοι μας καταλαβαίναμε πως ο «ειδικός» αθλητισμός ήταν μια υπερβολή, αλλά θέλαμε τα προνόμια των πρωταθλητών, έστω και σε ατομικά αθλήματα, αλλά ποτέ σε ομαδικά αθλήματα. Καταλαβαίναμε ότι υπήρχε πρόβλημα στον τελωνειακό κώδικα και στη ρύθμιση των «αναπηρικών» αυτοκινήτων, αλλά βολευτήκαμε και δεν κάναμε καμία προσπάθεια για την ορθολογικοποίηση του καθεστώτος για τα προσπελάσιμα αυτοκίνητα.
Γενιές και γενιές ανατράφηκαν μέσα σε αυτή την αυταπάτη μιας ψευδούς πραγματικότητας και στο τέλος η αυταπάτη έγινε η πραγματικότητα της πατρίδας μας.
Όλοι μας νιώθαμε πως κανένας πολιτικός, κανένας «τεχνοκράτης», κανένας παράγοντας, αλλά και κανένας που είχε ξεφύγει από την ανωνυμία και την ασημαντότητα της αναπηρίας (έστω και εν ονόματι της αναπηρίας) δεν είχε καμία σκασίλα για την αναπηρία. Η αναπηρία ήταν ένα άλλοθι για την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ανέλιξη.
Ας παραδεχθούμε τη μοναδική αλήθεια: Από το 1981, οι μόνες αξιόπιστες πολιτικές ήταν οι παροχές σε χρήμα, δηλαδή τα επιδόματα, οι πρόωρες συντάξεις, οι διορισμοί στο δημόσιο (έστω και εάν επρόκειτο για διορισμούς σε χαμηλού κύρους εργασίες) και κάποιες από τις παροχές σε είδος των ασφαλιστικών ταμείων που αντιστοιχούσαν σε χρήμα (χορήγηση βοηθημάτων και συστημάτων για την ανεξάρτητη διαβίωση).
Ας αποδεχθούμε και μία ακόμη πικρή αλήθεια: Ό,τι έγινε τα τελευταία 30 χρόνια δεν είχε κανένα αντίκρισμα. Δεν έχει σημασία το εάν κάθε Δήμος έχει το λιγότερο από ένα κέντρο αποκατάστασης, από ένα αθλητικό κέντρο και το λιγότερο 3 αναπηρικά σωματεία. Σημασία έχει ότι δεν υπάρχουν οι πόροι, η τεχνογνωσία και τα εξειδικευμένα στελέχη για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά αυτά που υπάρχουν προς όφελος των ΑμεΑ.
Η Ελλάδα δεν είναι το μόνο κράτος που έχει πέσει σε τόσο βαθιά κρίση. Και η Αγγλία είχε κρίση το 1977, αλλά το σύστημα πρόνοιας και το σύστημα υγείας δεν κατέρρευσαν. Το ίδιο και η Σουηδία το 1995. Και η Γερμανία αμέσως μετά την πτώση του Τείχους.
Δεν φταίει η κρίση για το έλλειμμα στην αποκατάσταση, για την απουσία εξειδικευμένων κέντρων υγείας για συγκεκριμένες παθολογίες, για τις περικοπές των παροχών των ασφαλιστικών ταμείων, για την ανυπαρξία προγραμμάτων για την ανεξάρτητη διαβίωση, για την έλλειψη προσπελασιμότητας στους κοινόχρηστους χώρους και στα μέσα μαζικών μεταφορών, για τα ελλείμματα του «ειδικού» αθλητισμού, για τα αδιέξοδα της ειδικής αγωγής, για τα προβλήματα της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Αυτά τα προβλήματα προϋπήρχαν της οικονομικής κρίσης και απλώς η οικονομική κρίση περιόρισε τη χρηματοδότηση της ψευδούς πραγματικότητας και των άλλοθι.
Ο πολίτης με παραπληγία και με τετραπληγία αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα που αντιμετώπιζε πάντα, με μια διαφορά: Μέχρι και πριν από μερικά χρόνια μπορούσε να ξεχαστεί κάνοντας πρωταθλητισμό, περιμένοντας καρτερικά μια θέση στο δημόσιο, παρακολουθώντας επιδοτούμενα προγράμματα σε κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης, ξεγελώντας τα ασφαλιστικά όργανα των ασφαλιστικών ταμείων, και γενικώς, πέφτοντας στα επιπόλαια και στα μαλακά.
Να συμφωνήσουμε πως έχουν μειωθεί οι παροχές των ασφαλιστικών ταμείων κατά 50%. Αλλά εάν κάνουμε τις απαραίτητες αριθμητικές πράξεις σε βάθος δεκαετίας, θα διαπιστώσουμε πως η αντικειμενική ζημιά των περικοπών στις παροχές των παραπληγικών και των τετραπληγικών δεν είναι μεγαλύτερη των 20 € το μήνα. Εάν προσπαθήσουμε να κάνουμε έναν ψύχραιμο απολογισμό, τότε θα διαπιστώσουμε πως οι περικοπές είναι πολύ μεγαλύτερες, επειδή τώρα πλέον οι διαδικασίες έχουν γίνει πολύ πιο τυπικές.
Αντί να αναζητούμε τους ενόχους στην τρόικα, ας μπούμε στον κόπο να δούμε ποιοι ήταν αυτοί που έκαναν αυτή την «αυστηρή» νομοθεσία και ας ζητήσουμε να λογοδοτήσουν.
Μην ξεχνάμε πως επανειλημμένα η τρόικα έχει δηλώσει πως ενδιαφέρεται μόνο για τις υπερβολές που υπήρχαν στο σύστημα πρόνοιας και κοινωνικής υποστήριξης. Επίσης, η τρόικα επανειλημμένα έχει δηλώσει πως τις υπερβολές τις ορίζει με βάση τους μέσους όρους της Ε.Ε.
Με βάση αυτό το παραπάνω, μπορούμε να πούμε πως μάλλον δεν θα γίνει καμία περικοπή, επειδή οι παροχές των παραπληγικών και των τετραπληγικών είναι κάτω από το μέσο όρο των άλλων κρατών της Ε.Ε. – και απόδειξη η εξαίρεση του εξωιδρυματικού επιδόματος από τις περικοπές των δώρων. Εάν υπάρχουν προβλήματα, τότε αυτά τα προβλήματα οφείλονται στις αντιφάσεις του θεσμικού πλαισίου που τόσα χρόνια ανεχτήκαμε επειδή συντηρήσαμε την γκρίζα πλαγία οδό.
Φίλοι και φίλες, ο τρόπος που λειτουργούσαν οι παροχές ήταν καθ’ υπέρβαση των ευρωπαϊκών και των δυτικών κεκτημένων. Η μόνη λύση είναι να αποκατασταθεί ο δυτικός ορθολογισμός ανεξαρτήτως πολιτικού, κοινωνικού και οργανωτικού κόστους.
Μην ξεχνάτε πως η αποκατάσταση και η ανεξάρτητη διαβίωση ανακαλύφθηκαν στη Δύση, από δυτικά σκεπτόμενους, για να εξυπηρετήσουν συμφέροντα των δυτικών κοινωνιών και γι’ αυτό υπόκεινται σε δυτικούς κανόνες, αξίες και λογικές. Δεν πρέπει να ξεχνάτε πως οτιδήποτε έγινε υπέρ των ΑμεΑ έγινε με επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις από την Ε.Ε. και ότι εάν η Ελλάδα δεν αποδέχεται τον ευρωπαϊκό ορθολογισμό, οι πρώτοι που θα χάσουν είναι οι αποδέκτες των ευρωπαϊκών πόρων, και στην προκειμένη περίπτωση οι ΑμεΑ.
Φίλοι και φίλες, εάν η Ελλάδα βρεθεί εκτός Ε.Ε. μη φανταστεί κανένας πως θα υπάρξει ελληνική κυβέρνηση που θα βάλει το χέρι στην κρατική τσέπη για να υποστηρίξει οικονομικά πολιτικές αναπηρίας.
Περιοδικό Αυτονομία, www.disabled.gr, Μάιος 2013.