Ελπίδες για ανθρώπους καθηλωμένους στο καροτσάκι ή στο κρεβάτι από βλάβες που έχει υποστεί ο νωτιαίος μυελός τους, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη από τα μεγαλύτερα εργαστήρια στον κόσμο πειράματα με φάρμακα που θα βοηθήσουν τα νευρικά κύτταρα τους να αναγεννηθούν.
Μπορεί ακόμα αυτά τα σκευάσματα-θαύματα να μην έχουν φτάσει στα φαρμακεία, αλλά, όπως αναφέρει σε άρθρο του το περιοδικό «Forbes», οι επιστήμονες επιμένουν ότι η δεκαετία που διανύουμε θα επιφυλάξει ευχάριστες εκπλήξεις στους ανθρώπους με παραπληγίες ακόμα και τετραπληγίες!
Μέχρι τώρα, η ιατρική σήκωνε τα χέρια ψηλά σε περιπτώσεις ασθενών με ζημιές στο νωτιαίο μυελό που ισοδυναμούσαν με μόνιμη παράλυση. Ακόμα και σήμερα, η ιατρική αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων εστιάζει την προσπάθεια της στη σταθεροποίηση της κατάστασης του ασθενούς, αλλά και στον περιορισμό της ζημιάς εκεί όπου εκδηλώθηκε για πρώτη φορά. Αυτό γίνεται συνήθως με χειρουργική επέμβαση προκειμένου να αποσυμπιεστεί ο νωτιαίος μυελός αλλά και με τη χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για να προληφθούν φλεγμονές αλλά και να προφυλαχθούν οι νευρώνες που έχουν μείνει άθικτοι. Φάρμακα για την «αναγέννηση» των νευρώνων δυστυχώς δεν υπάρχουν.
Μέχρι τώρα οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες δεν έδειχναν πρόθυμες να πειραματιστούν με φάρμακα που αφορούσαν αυτόν τον τομέα, επειδή το αγοραστικό κοινό δεν είναι σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους μεγάλο και τα περιθώρια αποτελεσματικότητας πολύ μικρά. Ωστόσο, οι σημαντικές ανακαλύψεις που έχουν γίνει την τελευταία δεκαετία, έχουν αρχίσει να αναστρέφουν αυτό το κλίμα. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τελικά τα νευρικά κύτταρα στο νωτιαίο μυελό διατηρούν την εγγενή τους ικανότητα να αναγεννιούνται παρά την αποτυχία τους να τα καταφέρουν. Μάλιστα, εντόπισαν τις πρωτεΐνες που τα εμποδίζουν να αναγεννηθούν!
Ετσι, δημιουργώντας ενώσεις που εξουδετερώνουν αυτές τις πρωτείνες, οι επιστήμονες ελπίζουν να αποκαταστήσουν τη φυσική ικανότητα των νευρικών κυττάρων να λειτουργούν κανονικά και έπειτα από τραυματισμούς. Σε πειράματα που έχουν πραγματοποιηθεί σε ζώα, έχει διαπιστωθεί ότι με την αγωγή που καταπολεμά τις «κακές» πρωτεΐνες στο νωτιαίο μυελό, αποκαθίσταται μια κάποια δυνατότητα για περπάτημα, ακόμα και σε περιπτώσεις μερικής παράλυσης. Μια από τις κακές πρωτεΐνες που εντοπίστηκε το 1998, αποκαλείται Νοβο και από τότε οι εξελίξεις στις προσπάθειες για καταπολέμηση αυτής της πρωτεΐνης είναι καταιγιστικές, μέσα από τη δημιουργία μονοκλωνικών αντισωμάτων.
Αυτό το γεγονός αφήνει πολλές ελπίδες ότι άνθρωποι με ατελείς βλάβες του νωτιαίου μυελού -όπως αποκαλούνται οι περιπτώσεις ασθενών που διατηρούν μια κάποια αίσθηση ή κίνηση κάτω από την περιοχή της βλαβης- μπορεί και να καταφέρουν να ξαναπερπατήσουν έπειτα από εντατική φυσιοθεραπεία. Οι Επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι επανασυνδέοντας περίπου 10 με 15% των νεύρων που υπάρχουν στο νωτιαίο μυελό, θα είναι σε θέση να βοηθήσουν παραπληγικούς να αποκτήσουν έστω και περιορισμένη δυνατότητα να περπατήσουν ή στους τετραπληγικούς να μπορούν έστω να χρησιμοποιούν τα χέρια τους! Και τα καλά νέα δεν σταματάνε εδώ. Οι περισσότεροι νευρολόγοι, νευροβιολόγοι και νευροχειρουργοί δηλώνουν ότι τα επόμενα 10 χρόνια θα γίνουμε μάρτυρες θεαματικών αποτελεσμάτων.
Η κούρσα της αναγέννησης των νεύρων
Πληθώρα προσεγγίσεων της θεραπείας των βλαβών του νωτιαίου μυελού βρίσκονται ήδη σε δοκιμαστικό στάδιο με τις υπερδυνάμεις της φαρμακοβιομηχανίας να σέρνουν δυναμικά το χορό. Στην κούρσα της παρασκευής αποτελεσματικού φαρμάκου προηγείται το εργαστήριο Proneuron Biotechnologies, το οποίο έχει ήδη δοκιμάσει σε ανθρώπους την έγχυση ανοσοποιητικών κυττάρων στο νωτιαίο μυελό για να αποκατασταθεί η ισορροπία που έχει ανατραπεί με τα κατεστραμμένα νευρικά κύτταρα. Ακολουθεί η Bioaxone Therapeutic , η οποία δοκιμάζει ήδη σε ανθρώπους, αλλά σε πολύ πρόωρο στάδιο, το φάρμακο Cethrinπου προάγει την αναγέννηση των νευρικών κυττάρων και προστατεύει τα νεύρα που δεν έχουν υποστεί βλάβες. Η Novartis , που έχει κατασκευάσει μο-νοκλωνικά αντισώματα για την πρωτεΐνη Νοgο, μέσα στο 2006 θα πραγματοποιήσει τα πρώτα πειράματα σε ανθρώπους. Το εργαστήριο Biogen Idec θα δοκιμάσει σε δύο χρόνια σε ασθενείς με εγκεφαλικά επεισόδια ή βλάβες στη σπονδυλική στήλη μια πρωτεΐνη που έχει κατασκευάσει, η οποία απορροφά τα βλαβερά Νοgο και άλλους αναστολείς της ανάπτυξης των νεύρων.
Σε πολύ πρώιμο στάδιο βρίσκεται η έρευνα της Merck/Alnylam Pharmaceuticals που προσπαθεί με την παρέμβαση ΡΝΑ (γονιδιώματος) να μπλοκάρει τη λειτουργία του Νοgο που εμποδίζει να ανάπλαση των νευρικών κυττάρων.
Το 2007 θα ξεκινήσουν τα πρώτα πειράματα από την Geron της θεραπείας με εμβρυϊκά αρχέγονα κύτταρα που στόχο θα έχουν την αποκατάσταση της κατεστραμμένης μυελίνης και την πυροδότηση της ανάπτυξης των νεύρων. Τέλος, το εργαστήριο Genentech δοκιμάζει ήδη σε ποντίκια το φάρμακο που χορηγείται σε ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, το Tarceva, για να διαπιστώσει αν συμβάλλει στην ανάπτυξη των νεύρων.
Βέβαια, η λύση στην παράλυση δεν θα δοθεί από ένα και μόνο ένα φάρμακο. Από την έρευνα έχουν προκύψει μέχρι τώρα τουλάχιστον έξι πιθανές πρωτεΐνες που εμποδίζουν την αναγέννηση των νευρικών κυττάρων στο νωτιαίο μυελό. Πάντως, η εύρεση του κοκτέιλ φαρμάκων που θα οδηγήσει στη βελτίωση της κατάστασης ανθρώπων που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της παράλυσης έχει ήδη δρομολογηθεί.
Επιμέλεια: Κατερίνα Νικολοπουλου
Espresso
17-11-2005