Με την πρόοδο στην έρευνα και διαχείριση στο πεδίο των μυελικών κακώσεων (κακώσεις νωτιαίου μυελού / ΚΝΜ) οι άνθρωποι με ΚΝΜ ζουν περισσότερα χρόνια και πολύ πιο ενεργείς ζωές.
Αυτό οδηγεί σε μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης της λεγόμενης «Charcot αρθροπάθειας» στη σπονδυλική στήλη (Charcot Joints of the spine) ή και σε άλλες αρθρώσεις, ως όψιμη επιπλοκή της κάκωσης 10 με 30 χρόνια μετά.
Από παθοφυσιολογική άποψη, υποστηρίζεται ότι η συνεχής δραστηριότητα μιας άρθρωσης που δεν έχει την «προστατευτική αισθητικότητα» θα καταλήξει σε καταστροφή της άρθρωσης. Κάθε κατάσταση που οι αρθρώσεις στερούνται της προστατευτικής δράσης της αισθητικότητας και διατηρούν μια κάποια κινητικότητα, όπως στη διαβητική νευροπάθεια ή στη συριγγομυελία, μπορεί να εμφανίσει Charcot αρθροπάθεια. Στις κακώσεις νωτιαίου μυελού όμως, η κίνηση της άρθρωσης κατά τη διάρκεια της μεταφοράς γίνεται αθέλητα και μερικές φορές υπέρμετρα (φυσικοθεραπεία, σκύψιμο, ή άλλες καθημερινές δραστηριότητες).
Προσβάλλονται, λοιπόν, οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι και τα σπονδυλικά σώματα, μπορεί να εμφανιστεί υπερτροφία των σπονδυλικών συνδέσμων με αποτέλεσμα πίεση ριζών, πίεση νωτιαίου μυελού, συνθήκες που είναι ισχυρά ερεθίσματα για την πρόκληση αυτόνομης δυσαντανακλαστικότητας – ΑΔ (ή «αυτόνομη δυσρεφλέξια» / Autonomic Dysreflexia). Όμως οστεοπόρωση και εκφυλιστικές αλλοιώσεις στις χαμηλές μοίρες της σπονδυλικής στήλης- κάτω από το επίπεδο της κάκωσης- οστεόφυτα, συνοστεόσεις, αγκυλώσεις είναι συνήθεις στους/στις χρήστες/ιες αναπηρικών καθισμάτων και σε μερικούς/ές θα εξελιχθούν σε Charcot αρθροπάθεια.
Η αυτόνομη δυσαντανακλαστικότητα (ΑΔ), συνήθως οφείλεται στην κύστη, (γεμάτη κύστη, block του καθετήρα, παρουσία λίθων, ουρολοίμωξη, δυσυνέργεια του έξω σφικτήρα, απρόσεκτες κινήσεις κατά τον καθετηριασμό), σε γεμάτο έντερο, στην ύπαρξη κατάκλισης, σε σκωληκοειδίτιδα, χολοκυστίτιδα (δυσρεφλέξια μετά το φαγητό μπορεί και να σημαίνει πέτρες στη χολή), γαστρεντερικά προβλήματα, αιμορροΐδες, ραγάδες, παρονυχία, εγκαύματα, κατάγματα, εξαρθρήματα, ετερότοπη οστεοποίηση, συριγγομυελία. Συνήθως, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, όταν κάποιος σηκωθεί από οριζόντια σε καθιστή θέση, η πίεση πέφτει αρκετά.
Όταν όμως κάποιος με μυελική κάκωση εμφανίσει, αρκετά χρόνια μετά, συμπτώματα ΑΔ κατά την μετακίνησή του και χειροτερεύουν στην καθιστή θέση, πρέπει να σκεφτεί και ερευνήσει ενδεχόμενες αλλοιώσεις στη σπονδυλική του στήλη, ειδικότερα στην οσφυική μοίρα και την θωρακική, καθώς και στα ισχία, ως αίτιο πρόκλησης.
Συνήθως, η Charcot αρθροπάθεια, εμφανίζεται με τα συμπτώματα της ΑΔ, πονοκέφαλο, εφίδρωση, πόνο στον αυχένα, αύξηση της σπαστικότητας (ή κάποιες φορές μείωση) στο κοιλιακό τοίχωμα ή και στα πόδια, αύξηση της αρτηριακής πίεσης 180/90-210/100, συχνά ακούγεται κάποιος ήχος από την σπονδυλική στήλη κατά το γύρισμα στο κρεβάτι ή κατά την μετακίνηση, πόνο ή έντονο μούδιασμα ή σφίξιμο χαμηλά στη μέση, δυσκολία στη μετακίνηση, αστάθεια κατά τη διάρκεια των μεταφορών από το κρεβάτι στο κάθισμα, και -όσο είναι κάποιος/α καθιστός- εμφάνιση νέας κύφωσης στην οσφυική ή θωρακική μοίρα.
Τα συμπτώματα συνήθως μειώνονται μόνο με την ακινησία. Έτσι, η έγκαιρη διάγνωση με την κατάλληλη διαχείρισή της είναι πολύ σημαντική.
Μια απλή ακτινογραφία μπορεί να δείξει αμέσως το πρόβλημα – ενδέχεται να χρειαστεί και μαγνητική. Ελέγχος της οστεοπόρωσης με μέτρηση της οστικής πυκνότητας πρέπει να γίνεται σταθερά μετά από μια ηλικία.
Στόχος της θεραπείας είναι η ακινητοποίηση της επηρεασμένης άρθρωσης. Εχουν αναφερθεί περιπτώσεις αναγνωρισμένης Charcot αρθροπάθειας που αφέθηκαν χωρίς θεραπευτική αντιμετώπιση με αποτέλεσμα νευρολογική επιδείνωση. Η συντηρητική αντιμετώπιση (Stoke Mandeville Hospital) συνιστά ακινησία έως και 8 εβδομάδες, ανάλογα με την περίπτωση, ενώ οι περισσότεροι προτείνουν χειρουργική ακινητοποίηση/δέσιμο της σπονδυλικής στήλης για σταθεροποίηση, που όμως είναι ένα δύσκολο και βαρύ χειρουργείο με παρατεταμένη περίοδο αποκατάστασης.
Βαγγελιώ Καμπιλάκη, Ιατρός Μικροβιολόγος
kampie@otenet.gr