Είναι ότι ο Donald Stancile δεν είναι σαν την Rosa Parks?
Το Δεκέμβριο του 1955 στο Montgomery της Alabama η Rosa Parks επιβιβάστηκε στο λεωφορείο, έκατσε σε μια θέση και αρνήθηκε να την παραχωρήσει σε κάποιον άλλον όταν της ζητήθηκε. Η Rosa Parks συνελήφθει.
Στις 7 Ιανουάριου 2004 στο Pittsburgh της Pennsylvania, ο Donald Stancile δεν μπόρεσε να επιβιβαστεί στο λεωφορείο γιατί ο οδηγός δεν άνοιξε την ράμπα. Μέσα στην απογοήτευση του, σταμάτησε με το αναπηρικό του κάθισμα μπροστά στο λεωφορείο και το εμπόδισε να ξεκινήσει. Ο Donald Stancile συνελήφθει για αυτό.
Στις 15 Ιανουαρίου η Pittsburgh Post-Gazette, η οποία είχε αποκαλέσει το αναπηρικό κάθισμα του Stancile «όπλο», δημοσίευσε ένα editorial γράφοντας «δεν πρέπει να αποκαλούμε ή να θεωρήσουμε τον Stancile σαν την Rosa Parks των αναπήρων γιατί, ενώ η οδηγός θα έπρεπε να είχε ανοίξει την ράμπα, στον πραγματικό κόσμο… η συσκευές καμιά φορά δεν λειτουργούν. Επίσης, πολλές φορές συμβαίνει οι άνθρωποι να μην εκτελούν σωστά τις υποχρεώσεις τους. Το θέμα είναι κατά πόσο ο οργανισμός λεωφορείων κάνει φιλότιμες προσπάθειες να ευθυγραμμιστεί με τις προδιαγραφές, ειδικά όταν προκύπτουν προβλήματα.»
Είναι αλήθεια ότι ο Donald Stancile δεν ενήργησε σαν την Rosa Parks;
Ένα θέμα είναι οι τακτικές που ακολουθούνται. Οι τακτικές των δύο ανθρώπων είναι διαφορετικές. Η Rosa Parks δεν έδωσε τη θέση της σε κάποιον άλλον όμως δεν εμπόδισε ένα ολόκληρο λεωφορείο να ξεκινήσει και τους επιβάτες να φτάσουν στον προορισμό τους. Φυσικά, ο Stancile δε θα μπορούσε να κάνει ακριβώς το ίδιο. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι δύο αυτές πράξεις είχαν διαφορετικό αντίκτυπο στους παραβρισκόμενους και ότι οι πράξεις τους ερμηνευτήκαν διαφορετικά.
Η Rosa Parks – τουλάχιστον τώρα που έχει περάσει καιρός – θεωρείτε ως κάποια η οποία ήθελε απλά να πάει στη δουλειά της ενώ, ο Stancile θεωρείται ως κάποιος ο οποίος εμπόδισε άλλους ανθρώπους να κάνουν την δουλειά τους.
Ένα δεύτερο θέμα είναι ότι ο κόσμος βλέπει διαφορετικά το γεγονός για το οποίο έγιναν οι διαμαρτυρίες.
Σήμερα οι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι η Parks αντιστάθηκε σε ένα θεσμοθετημένο, περιοριστικό, δεσποτικό, συντηρητικό σύστημα ρατσισμού. Ενώ για τον Stancile πιστεύεται ότι διαμαρτυρήθηκε για μια σειρά γεγονότων και καταστάσεων που δυστυχώς δε μπορούν να αποφευχθούν.
Γνωρίζω κάποια, η οποία διαμαρτύρεται για το πόσο άδικα της συμπεριφέρονται κάθε φορά που βρέχει.
Η βροχή μπορεί να είναι κάτι δυσάρεστο για πολλούς όμως δεν είναι θέμα αδικίας. Είναι ένα από τα πράγματα που δεν μπορεί κάποιος να ελέγξει, σωστά; Και εγώ βρίσκω τη βροχή ενοχλητική. Ενώ είμαι έτοιμη να συμφωνήσω μαζί της για το πόσο με ενοχλεί η βροχή, όταν βλέπει ότι δε συμμερίζομαι την άποψη της, ότι δηλαδή είναι κάτι που συμβαίνει σε αυτήν προσωπικά, τότε θυμώνει.
Θεωρώ ότι πολλά από αυτά που βλέπω ως ‘ικανότητα’ (ableism) είναι κάτι σαν τη βροχή.
Ο συγγραφέας τόνισε ότι η οδηγός του λεωφορείου δεν μπορούσε να κάνει κάτι: ήταν μηχανικό το πρόβλημα που δεν άνοιξε η ράμπα. Εκείνος ίσως δεν ήταν κατάλληλα εκπαιδευμένη για να μπορέσει να την ανοίξει με το χέρι. Παρόλα αυτά, οι υπεύθυνοι του οργανισμού λεωφορείων δήλωσαν ότι θα προσπαθήσουν για το καλύτερο στο μέλλον. Μην ξεχνάμε όμως ότι μέρος του προβλήματος είναι και το σώμα του Stancile.
Ο συγγραφέας της Post-Gazette γράφει «Το θέμα είναι κατά πόσο ο οργανισμός καταβάλλει προσπάθειες να λειτουργεί βάση της νομοθεσίας» και υποστηρίζει ότι αυτό είναι κάτι που οι αρμόδιοι το προσπαθούν. Επομένως, ο Stancile έπρεπε να αφήσει το λεωφορείο να συνεχίσει το δρομολόγιο του.
Κάτι που δεν έγινε. Το εμπόδισε να προχωρήσει. Το πρόβλημα είναι ότι οι υπόλοιποι επιβάτες δεν ευθύνονταν και δεν έπρεπε να τιμωρηθούν για αυτό. Μοιάζει να είναι μια περίπτωση ενός παράλογου ατόμου που προκαλεί προβλήματα στους υπόλοιπους. Δεν μπορώ να κατανοήσω και να υποστηρίξω κάποιον ο οποίος μου προκαλεί προβλήματα για θέματα τα οποία δεν καταλαβαίνω.
Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα των άλλων κοινωνικών κινημάτων- όπως το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα – ήταν να δείξει στους ανθρώπους ότι κάτι που μπορεί να παρουσιάζεται ως μεμονωμένο περιστατικό είναι μέρος ενός ευρύτερου προβλήματος. Επίσης κάτι που μπορεί να φαίνεται αναπόφευκτο (ή τουλάχιστον ουδέτερο) δεν είναι στην πραγματικότητα έτσι, αλλά το αποτέλεσμα κάποιου φαινομένου όπως ο ρατσισμός. Είναι πιθανόν να είσαι μέρος ενός προβλήματος χωρίς να έχεις την πρόθεση. Έτσι, σήμερα μπορούμε να καταλάβουμε ένα γεγονός όπως τη σύλληψη της Parks Rosa πολύ διαφορετικά από ότι παλαιότερα.
Το «έδαφος» ήταν έτοιμο για την Parks – πολλοί άνθρωποι ήταν έτοιμοι να καταλάβουν την άρνηση της ως μια νόμιμη διαμαρτυρία ενάντια στην αδικία, και να την υποστηρίξουν με τρόπο που είχε σημαντικές επιπτώσεις σε εκείνους που έχουν εξουσία, ώστε να γίνει κάτι για να αλλάξει το σύστημα. Οι άνθρωποι ήταν έτοιμοι να διαδώσουν το θέμα για να τραβήξουν την προσοχή των υπολοίπων που έβλεπαν το θέμα από απόσταση. Το παράδειγμα της Parks χρησιμοποιήθηκε και παρουσιάστηκε ως μια ευπρεπή γυναίκα η οποία απλά θέλει να κάνει τη ζωή της και όχι σαν έναν πολιτικό ταραχοποιό. Αυτό ήταν δυνατό, επειδή τα ιδανικά για τα οποία πάλευε η συγκεκριμένη γυναίκα, ήταν εκείνη την περίοδο κοινά για πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι δεν προσδιόριζαν τον εαυτό τους ως πολιτικούς ταραχοποιούς.
Είναι εύκολο για εμένα να λέω σήμερα ότι το σύστημα στο οποίο εναντιώθηκε η Parks ήταν λάθος γιατί δεν είμαι μέρος εκείνου του συστήματος. Είναι εύκολο για εμένα να λέω ότι το σύστημα ήταν λάθος γιατί αυτό το σύστημα έχει καταρρεύσει. Κανενός η επιβίωση δεν είναι συνδεδεμένη με την υπεράσπιση εκείνου του συστήματος.
Είναι εύκολο για εμένα σήμερα να υποστηρίξω ότι το σύστημα στο οποίο εναντιώθηκε η Parks ήταν λάθος γιατί είμαι πολύ μακριά από αυτό. Όταν όμως κάποιος διαμαρτύρεται εναντίον οργανισμών λεωφορείων, εκπαιδευτικών συστημάτων, ψυχιατρικών ινστιτούτων, τοπικής και κεντρικής γραφειοκρατίας, προσπαθεί να πείσει ένα κοινό το οποίο είναι μέρος του συστήματος. Επομένως, τους κατηγορεί και είναι λογικό εκείνοι με τη σειρά τους να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.
Ενώ είναι χρήσιμες οι διάφορες προσεγγίσεις που εναντιώνονται στην αδικία, όλοι εμείς που επιθυμούμε κοινωνική αλλαγή πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις αντιδράσεις των συναδέλφων μας, των αντιπάλων μας, του ακροατηρίου μας, κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση της τακτικής μας. Είναι επομένως ο Donald Stancile μια άλλη Parks Rosa; Όχι, δεν είναι. Ίσως στα επόμενα 49 χρόνια γίνει κάτι με σκληρή δουλειά από το κίνημα για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία και ποιος ξέρει ίσως κάποια μέρα οι άνθρωποι θα τον θυμηθούν.
Cal Montgomery, Απόδοση στα ελληνικά: Γεωργία Φύκα, Κοινωνική Λειτουργός, info@disabled.gr