ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ ΜΟΝΙΜΟΣ ΚΑΘΕΤΗΡΑΣ;
Πολλοί ασθενείς με νευρογενή κύστη λόγω κάκωσης νωτιαίου μυελού διερωτώνται γιατί να μην έχουν απλά ένα μόνιμο καθετήρα στην κύστη τους, τον οποίο να τον αλλάζουν, ανάλογα με το υλικό, κάθε 15 ημέρες ή 2 μήνες και έτσι να μην χρειάζεται να καθετηριάζονται κάθε μέρα. Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Η μέθοδος της τοποθέτησης του μόνιμου καθετήρα χρησιμοποιούταν κατά κόρον 30-40 χρόνια πριν, και αποδείχτηκε ότι συνοδεύεται από μεγάλες επιπλοκές οι οποίες αυξάνονται με τον χρόνο παραμονής του καθετήρα στη κύστη.
Οι αναγνώστες θα πρέπει να κατανοήσουν ότι το ποσοστό των καθετήρων οι οποίοι είναι μολυσμένοι με μικρόβια 4 ημέρες μετά την τοποθέτηση είναι 96%, και αυτό το ποσοστό ισχύει όταν τοποθετούμε ένα καθετήρα σε ένα ασθενή ο οποίος δεν έχει νευρογενή κύστη. Το ποσοστό αυτό είναι φυσικά μεγαλύτερο σε ασθενείς με νευρογενή κύστη. Οι παραπληγικοί ή τετραπληγικοί ασθενείς που φέρουν μόνιμο καθετήρα έχουν μεγαλύτερο ποσοστό λοιμώξεων αλλά και ρικνής δηλαδή μη λειτουργικής κύστης. Γυναίκες με μόνιμο καθετήρα εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο καταστροφής της ουρήθρας εν συγκρίσει με τους διαλείποντες καθετηριασμούς.
Παρόλα αυτά όμως η τοποθέτηση μόνιμου καθετήρα ενδείκνυται για μικρά χρονικά διαστήματα, όπως η περίοδος αμέσως μετά από ένα τραύμα στη σπονδυλική στήλη, ή όταν θέλουμε μια πιο σταθερή παροχέτευση της ουροδόχου κύστης, για λίγο χρονικό διάστημα.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΙΠΟΝΤΩΝ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΩΝ

Ο Ουρολόγος που παρακολουθεί τον ασθενή με το πρόβλημα της νευρογενούς κύστης, καθώς επίσης και το εξειδικευμένο παραϊατρικό προσωπικό , είναι οι άνθρωποι που είναι αρμόδιοι για να διδάξουν στον ενδιαφερόμενο την τεχνική των διαλειπόντων καθετηριασμών. Με την κατάλληλη εκπαίδευση όχι μόνο την τεχνική αλλά και την ψυχολογική υποστήριξη, σχεδόν κάθε άνθρωπος είναι ικανός να εκτελεί αυτοκαθετηριασμούς.
Η επιλογή του καθετήρα ο οποίος είναι κατάλληλος για κάθε ασθενή, είναι κάτι που θα αποφασιστεί από κοινού με τον θεράποντα Ουρολόγο. Αρχικά ο ιατρός θα προτείνει ένα καθετήρα με το μήκος , την διάμετρο και την σύσταση όπου αυτός θεωρεί σαν το πιο πρόσφορο για τον συγκεκριμένο ασθενή, και μετά από την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος στην δεύτερη επίσκεψη ο ασθενής θα εκθέσει την εμπειρία του , και μαζί θα αποφασίσουν άμα χρειάζεται να γίνει κάποιου είδους αλλαγή.
Αν και είναι κοινός τόπος οι καθετηριασμοί να ξεκινούν (για τους ενήλικους ασθενείς)από το νούμερο 14 ή 16 F, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι ένας καθετήρας μικρότερης διαμέτρου όπως π.χ. 10 F, είναι πιο καλά ανεκτός. Γενικά μόλις ένας ασθενής επιλέξει πιο νούμερο του ταιριάζει παραμένει προσκολλημένος σε αυτό και αυτή η επιμονή έχει βέβαια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ακόμα και το υλικό έχει σημασία.. Ένας καθετήρας από σκληρό υλικό είναι πιο χρήσιμος σε ένα τετραπληγικό ασθενή, ο οποίος δεν τα καταφέρνει πολύ καλά με τα χέρια, ή σε μια γυναίκα παραπληγική που το λιγότερο εύκαμπτο υλικό του βοηθάει καλύτερα στην ανεύρεση του έξω στομίου της ουρήθρας.
Υπάρχουν δύο κύριες μέθοδοι για διαλείποντες καθετηριασμούς, η Clean -touch method και η Non-touch method.
Για την Clean-touch method ο ασθενής ή αυτός οποίος τον καθετηριάζει θα πρέπει να πλύνει τα χέρια του καλά με αντισηπτικό υλικό και κατά προτίμηση να φορέσει αποστειρωμένα γάντια έχοντας έτσι την δυνατότητα να πιάσει τον καθετήρα αφού αυτός έχει βγει από ΄το πλαστικό κάλυμμα που τον προστατεύει, και να τον χρησιμοποιήσει. Αυτή η μέθοδος είναι καλύτερη για το σπίτι . Η Non-touch method είναι πιο βολική όταν ο ασθενής βρίσκεται εκτός, π χ. σε μια καφετερία ή εστιατόριο. Εδώ χρειάζεται ένα απλό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι ( χωρίς αυτό να είναι τελείως απαραίτητο) και πιάνοντας τον καθετήρα από το κάλυμμα του και χωρίς να ακουμπήσει την επιφάνειά του να τον εισαγάγει στην ουρήθρα. Όμως καμιά μέθοδος από της δύο δεν έχει αποδειχτεί ότι υπερτερεί της άλλης.

ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΝ ΔΙΑΛΕΙΠΟΝΤΕΣ ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΥΣ

Από την στιγμή που ένας ασθενής τεθεί σε πρόγραμμα διαλειπόντων καθετηριασμών, πρέπει να τεθεί σε ένα είδος παρακολούθησης από τον θεράποντα ιατρό. Ο ασθενής πρέπει να ενημερώσει τον ιατρό του για τις ευκολίες ή τις δυσκολίες που συναντά κατά την εκτέλεση των διαλειπόντων καθετηριασμών, τα διαστήματα μεταξύ αυτών, και τον όγκο των ούρων μετά από κάθε καθετηριασμό, ή για σημάδια ουρολοίμωξης.. Είναι καλό οι ασθενείς να διατηρούν ένα ημερολόγιο με αυτά τα χαρακτηριστικά , για να μπορεί εύκολα να γίνει μια σύγκριση.
Μέσα στα καθήκοντα του Ουρολόγου είναι εκτός από την φυσική εξέταση του ουροποιητικού –γεννητικού συστήματος του ή της ασθενούς, είναι η διενέργεια αιματολογικών εξετάσεων για τον έλεγχο κυρίως της νεφρικής ή ηπατικής λειτουργίας και του αιματοκρίτη, και γενικής ούρων για τον έλεγχο για παρουσία λευκών αιμοσφαιρίων στα ούρα. Η καλλιέργεια ούρων δεν είναι απαραίτητο να γίνεται σαν έλεγχος ρουτίνας γιατί όπως θα δούμε στην παράγραφο των επιπλοκών, όλοι σχεδόν οι ασθενείς με διαλείποντες καθετηριασμούς εμφανίζουν μικρόβια στα ούρα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πάσχουν από ουρολοίμωξη.
Μία φορά κάθε δύο ή τρία έτη ο ασθενής που κάνει διαλείποντες καθετηριασμούς πρέπει να υποβάλλεται σε κυστεοσκόπηση από τον θεράποντα Ουρολόγο. Η κυστεοσκόπηση είναι απαραίτητη για να μας δείξει την κατάσταση που βρίσκεται η ουρήθρα του ασθενούς η οποία «σηκώνει όλο το βάρος» των καθετηριασμών, αλλά και η ουροδόχος κύστη για την ύπαρξη τυχόν λίθων, αιμορραγιών, κακώσεων από την κορυφή του καθετήρα, αλλά και ακόμα και όγκων της ουροδόχου κύστης, ειδικά σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας.
Ο κύριος στόχος του ουρολόγου που θέτει ένα ασθενή σε πρόγραμμα διαλειπόντων καθετηριασμών, είναι όπως είπαμε η διατήρηση των ανωτέρων ουροφόρων οδών. Ο απεικονιστικός έλεγχος με υπερήχους και ενδοφλέβια ουρογραφία είναι κριτικής σημασίας για τον έλεγχο των νεφρών. Το χρονικό διάστημα που θα απέχει η μια εξέταση από την άλλη, καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό.
Γενικά ένας ασθενής που εισάγεται σε πρόγραμμα διαλειπόντων καθετηριασμών πρέπει αρχικά να εξετάζεται κάθε 6 μήνες, και όταν είναι πλέον σταθεροποιημένος να εξετάζεται κάθε χρόνο.
Αντίθετα όμως, ασθενείς με αποδεδειγμένα υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, ή ασθενείς των οποίων αποδείχτηκε στον ουροδυναμικό έλεγχο ότι η κύστη τους αποθηκεύει ούρα σε υψηλές πιέσεις, ή πάσχουν από συνοδό κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση, μπορεί να απαιτήσουν πιο συχνή παρακολούθηση.
Αγαπητοί φίλοι στο επόμενο τρίτο και τελευταίο άρθρο μας, όσον αφορά τους διαλείποντες καθετηριασμούς, θα αναφερθούμε στις επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν κατά την διάρκεια των καθετηριασμών και πως αυτές αντιμετωπίζονται.

ΚΑΛΥΒΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ-ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ
Fellow of the European Board of Urology
τ.Fellow of Neurourology and Urodynamics Department, Aberdeen, UK
E mail: kalivas@spark.net.gr