ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Σε ένα ασθενή που τέθηκε σωστά η ένδειξη για διαλείποντες καθετηριασμούς, ο οποίος έχει εκπαιδευτεί να τους εκτελεί σωστά και οποίος έχει τακτική παρακολούθηση η πιθανότητα να εμφανίσει επιπλοκές είναι πολύ μικρή. Παρόλα αυτά όπως με κάθε θεραπεία έτσι και με τους διαλείποντες καθετηριασμούς υπάρχει πιθανότητα να εμφανισθούν κάποιες επιπλοκές.
Α) ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ
Η ανεύρεση στα ούρα, ασθενών που εφαρμόζουν διαλείποντες καθετηριασμούς, μικροβίων είναι ένα συχνό φαινόμενο και δεν πρέπει να προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία και ούτε να θεραπεύεται αν δεν συνοδεύεται από κάποια συμπτώματα ή σημεία.. Το αν θα χορηγήσουμε ή όχι θεραπεία εξαρτάται από το αν ο ασθενής έχει διατηρήσει την αισθητικότητα της κύστης του ή όχι. Αν η βλάβη στο νευρικό σύστημα του επιτρέπει ολική ή μερική αισθητικότητα της κύστης τότε ο ασθενής θα έχει τα κλασσικά συμπτώματα της ουρολοίμωξης όπως συχνουρία , κάψιμο κατά την ούρηση, δυσουρία κ.ά. Όταν όμως έχει απολέσει την αισθητικότητα πράγμα που είναι και ο κανόνας τότε τα συμπτώματα μιας ουρολοίμωξης μπορεί να είναι πολλά και διάφορα, όπως αύξηση της σπαστικότητας, υπερίδρωση ή ερυθρότητα στο άνω μέρος του κορμού ή του προσώπου.
Στα ούρα μπορεί να παρατηρηθούν θολερότητα, αιματουρία ή παράξενη οσμή. Στο αν οι διαλείποντες καθετηριασμοί προκαλούν λοιμώξεις, οι πιο πολλές μελέτες δείχνουν πως το ποσοστό των λοιμώξεων μειώνεται , αλλά και αυτές οι μελέτες που δείχνουν ότι το ποσοστό αυξάνεται, παραδέχονται ότι οι ουρολοιμώξεις είναι λιγότερο επιβλαβείς για τα νεφρά. Μεγαλύτερο ποσοστό λοιμώξεων ειδικά των νεφρών εμφανίζουν οι ασθενείς με παλινδρόμηση των ούρων από την κύστη προς το νεφρό (κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση).
Η είσοδος των αυτολιπαινόμενων καθετήρων μιας χρήσης μείωσε δραματικά το ποσοστό των λοιμώξεων σε αυτούς τους ασθενείς. Άλλοι τρόποι για την περαιτέρω μείωση των λοιμώξεων είναι ο επαρκής αριθμός καθετηριασμών κατά την διάρκεια του 24ώρου, και η τέλεια εκκένωση της ουροδόχου κύστης μετά από κάθε καθετηριασμό. Πρέπει να τονίσουμε και πάλι ότι προφυλακτική χορήγηση αντιβίωσης, ή θεραπεία ασυμπτωματικής μικροβιουρίας δεν είναι απαραίτητη. Ουρολοιμώξεις που συνοδεύονται από κλινικά σημεία πρέπει να θεραπεύονται με αντιβιοτική αγωγή διάρκειας από 3ή 5 ως και 10 ή 15 ημέρες., υπάρχουν και εξαιρέσεις σε αυτό το κανόνα αλλά αυτό είναι θέμα του ουρολόγου να το γνωρίζει και να το κρίνει.
Β) ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Οι διαλείποντες καθετηριασμοί βοηθούν στην μακροχρόνια διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας αλλά βεβαίως δεν την εγγυούνται 100% την πάροδο των ετών σε όλες τις περιπτώσεις. Εδώ θεμελιώδη θέση έχει ο Ουροδυναμικός έλεγχος ο οποίος θα μας διαγνώσει τον τύπο της νευρολογικής εικόνας της ουροδόχου κύστης, και από αυτό μπορεί να προβλεφθεί ποιοί ασθενείς εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για επιδείνωση των νεφρών. Οι κύστεις που εμφανίζουν υπεραντανακλαστικότητα του εξωστήρα μυ με ή όχι δυσυνέργεια σφιγκτήρα- εξωστήρα,(με απλά λόγια σπαστικότητα), εν συγκρίσει με αυτές που εμφανίζουν υποαντανακλαστικότητα του εξωστήρα μυ (με απλά λόγια πρόκειται για χαλαρές /πλαδαρές κύστεις) εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες, άμα η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο , για βλάβες στα νεφρά. Εδώ πρέπει οι φίλοι αναγνώστες να κατανοήσουν ότι σπάνια οι βλάβες αυτές, έχουν ταχεία επιδείνωση και ότι οι βλάβες στα νεφρά εγκαθίστανται πολύ αργά και για αυτό δεν δίνουν σημεία παρά μόνο στα τελευταία στάδια.
Όταν λοιπόν διαπιστωθεί μια προϊούσα επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας, πρέπει πρώτα ο ουρολόγος να διερευνήσει άμα το σχήμα των διαλειπόντων καθετηριασμών είναι το κατάλληλο για την κατάσταση του ασθενούς. Έπειτα ανάλογα με την βαρύτητα της καταστάσεως μπορεί να καταφύγει σε συνοδό φαρμακευτική θεραπεία, είτε στις δυσκολότερες περιπτώσεις σε μεγεθυντική κυστεοπλαστική. Η μεγεθυντική κυστεοπλαστική είναι μία χειρουργική επέμβαση κατά την οποία, η μικρή ρικνή νευρογενής κύστη μετατρέπεται σε μια άλλη μεγαλύτερης χωρητικότητας.
Γ) ΟΥΡΗΘΡΙΚΟ ΤΡΑΥΜΑ
Ο καθετηριασμός της ουρήθρας οπωσδήποτε δεν είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο, και η είσοδος του καθετήρα μέσα στον αυλό της μπορεί να προξενήσει κάποιους ερεθισμούς ή βλάβες. Το φάσμα αυτών των βλαβών είναι ευρύ και κυμαίνεται από μια απλή φλεγμονή μέχρι πήξη και διάτρηση της ουρήθρας. Όμως στην συντριπτική πλειοψηφία οι βλάβες είναι ήπιες και αντιμετωπίζονται με αντιβιοτική αγωγή, αντιφλεγμονώδη φάρμακα, και τοποθέτηση μόνιμου καθετήρα για λίγες ημέρες.
Δ) ΛΙΘΙΑΣΗ
Λιθίαση της ουροδόχου κύστης εμφανίζεται σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών. Αυτή συνήθως οφείλεται στην είσοδο μαζί με τον καθετήρα τριχών από την περιοχή του εφηβαίου μέσα στην κύστη. Οι ασθενείς θα πρέπει να είναι προσεκτικοί σε αυτό το θέμα όταν καθετηριάζονται. Η λιθίαση της ουροδόχου κύστης αντιμετωπίζεται με ενδοσκοπική αφαίρεση του λίθου.
Ε) ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΤΙΔΑ
Η επιδιδυμίτιδα όπως είναι λογικό εμφανίζεται μόνο στους άνδρες (μόνο αυτοί διαθέτουν επιδιδυμίδα), και παρόλο που είναι και αυτή μια μορφή ουρολοίμωξης, την αναφέρουμε ξεχωριστά για να τονίσουμε την σημασία όπου έχει για τους άνδρες που υποβάλλονται σε διαλείποντες καθετηριασμούς, να ελέγχουν περιοδικά τους όρχεις τους για ασυνήθιστες διογκώσεις.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ο σκοπός των διαλειπόντων καθετηριασμών είναι να εξασφαλίζουν εγκράτεια ούρων, αποθήκευση των ούρων σε συνθήκες χαμηλής πίεσης μεταξύ των καθετηριασμών, διατήρηση των νεφρών του ασθενή στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, και όλα αυτά με καθετηριασμούς που να μπορούν να εκτελεσθούν από τον ασθενή χωρίς πρόβλημα..
Πρέπει να τονισθεί ότι οι καθετηριασμοί αν και πολλοί χρήσιμοι δεν αποτελούν πανάκεια, και ότι αποτελούν ένα βέλος την φαρέτρα του Ουρολόγου μαζί με την φαρμακευτική και την χειρουργική θεραπεία, για την προσφορά καλύτερων υπηρεσιών στους ασθενείς με νευρογενή κύστη.
ΚΑΛΥΒΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ-ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ
Fellow of the European Board of Urology
τ.Fellow of Neurourology and Urodynamics Department, Aberdeen, UK
E mail: kalivas@spark.net.gr