Ο πιο αδιαμφισβήτητος ρόλος των ανθρώπων με αναπηρίες είναι ο ρόλος του καταναλωτή. Ανεξαρτήτως από το εάν μέρος της κατανάλωσης καλύπτεται από κάποια ασφαλιστικά ταμεία στο σύνολο της ή ως ένα βαθμό, ο καταναλωτής είναι καταναλωτής και έχει ειδικές καταναλωτικές ανάγκες από ειδικές υπηρεσίες και προϊόντα.
Η κατανάλωση και ο προσανατολισμός της κατανάλωσης είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο πολιτικής πίεσης για κάθε καταναλωτή με αναπηρία και με ειδικές καταναλωτικές ανάγκες.
Η επιλογή των προϊόντων και των υπηρεσιών βαρύνει αποκλειστικά και μόνο τον ίδιο τον καταναλωτή ή ασφαλισμένο, μολονότι για την οποιαδήποτε προμήθεια απαιτείται συνταγογράφηση από γιατρό του κάθε διαφορετικού ασφαλιστικού ταμείου. Μόνο ο καταναλωτής και ασφαλισμένος έχει ευθύνη απέναντι στο ασφαλιστικό ταμείο για αυτά που προμηθεύεται και μόνο αυτός κινδυνεύει να χάσει τα χρήματά του εάν διαπιστωθεί κάποια παρατυπία από τα ασφαλιστικά όργανα του κάθε ασφαλιστικού ταμείου.
Για την κατανάλωση των ειδικών καταναλωτικών προϊόντων (αναπηρικών βοηθημάτων, συστημάτων ουροσυλλογής, βοηθημάτων για την ανεξάρτητη διαβίωση, κοκ) συνήθως μεσολαβούν κάποιοι γιατροί ή θεραπευτές που θα συστήσουν το προϊόν, κάποιοι γιατροί που εργάζονται στο ασφαλιστικό ταμείο που θα συμμετέχει οικονομικά στην δαπάνη, και κάποια από τα καταστήματα από τα οποία θα γίνει η αγορά. Κανένας από αυτούς δεν έχει καμία ευθύνη. Κανένα ασφαλιστικό ταμείο δεν πρόκειται να ζητήσει ευθύνες από κανέναν παρά μόνο από τον ίδιο τον ασφαλισμένο και εάν διαπιστωθεί κάποια παρατυπία τότε αυτός που χάνει τα χρήματα είναι ο ίδιος ο ασφαλισμένος.
Αυτό από μόνο του είναι μια μεγάλη ευθύνη του ασφαλισμένου με αναπηρία απέναντι στο ασφαλιστικό ταμείο, μια ευθύνη διαρκής, για όσα χρόνια ο ασφαλισμένος χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο βοήθημα και ανά πάσα στιγμή μπορεί να του ζητηθεί από το ασφαλιστικό ταμείο να λογοδοτήσει. Η ευθύνη αυτών που έχουν συστήσει στον ασφαλισμένο το βοήθημα είναι ανύπαρκτη, διότι συνήθως οι συστάσεις γίνονται εξωθεσμικά και πίσω από κλειστές πόρτες. Η ευθύνη των γιατρών που συνταγογραφούν επίσης είναι αμβλυμμένη, αφού μπορούν να τεκμηριώσουν επαγγελματικά και επιστημονικά την οποιαδήποτε υποκειμενική τους κρίση. Ομοίως και η ευθύνη των καταστημάτων που προμηθεύουν τα βοηθήματα είναι ελαστική, αφού τα ασφαλιστικά ταμεία ζητούν να λογοδοτήσουν μόνο οι πελάτες των καταστημάτων και στην προκειμένη περίπτωση οι ασφαλισμένοι με αναπηρίες.
Για το εάν εγκριθεί ή δεν εγκριθεί κάποια δαπάνη από το ασφαλιστικό ταμείο, αυτός που τελικά θα υποστεί οικονομικά την ζημιά είναι μόνο ο ασφαλισμένος με αναπηρία, στον οποίο «απλώς» δεν θα εγκριθεί η δαπάνη για την αγορά κάποιου απαραίτητου βοηθήματος.
Στην πραγματικότητα, απέναντι στα ασφαλιστικά ταμεία, υπόλογος είναι μόνο ο ασφαλισμένος αναπηρία.
Γι’ αυτό το λόγο, θα πρέπει να πάρουμε την κατανάλωση στα σοβαρά:
Πρώτη και βασική ευθύνη του καταναλωτή είναι η προστασία του πορτοφολιού του και αυτό για τον εξής πάρα πολύ απλό λόγο: για οποιαδήποτε παρατυπία διαπιστωθεί από τα ασφαλιστικά όργανα του ασφαλιστικού ταμείου, αυτός που θα πληρώσει τη ζημιά είναι ο ίδιος ο καταναλωτής και ασφαλισμένος. Ανεξαρτήτως από το ποιος θα κάνει το λάθος (ο γιατρός ή θεραπευτής που συστήνει συγκεκριμένο προϊόν, ο γιατρός που συνταγογραφεί, το κατάστημα) αυτός που θα πληρώσει τη ζημιά είναι ο ίδιος ο καταναλωτής και ασφαλισμένος, γιατί επί της ουσίας, αυτός είναι ο μοναδικός συμβαλλόμενος απέναντι στο ασφαλιστικό ταμείο και αυτός είναι ο μοναδικός που θα του ζητηθεί να λογοδοτήσει στην περίπτωση που υπάρξει η υπόνοια ατασθαλίας.
Η ευθύνη του ασφαλισμένου είναι βαριά και γι’ αυτό προληπτικά θα πρέπει ο κάθε ασφαλισμένος με αναπηρία να προσέχει, ώστε όλη διαδικασία να είναι αυστηρά νόμιμη και τυπική.
Για αυστηρά οικονομικούς λόγους, μόνο ο ασφαλισμένος έχει την ευθύνη να προστατεύσει το πορτοφόλι του και μόνο ο ασφαλισμένος έχει την ευθύνη να καταλήξει στο βοήθημα εκείνο που θα του κάνει τη δουλειά που χρειάζεται.
Ο μοναδικός που έχει το δικαίωμα να κάνει λάθος είναι ο ίδιος ασφαλισμένος με αναπηρία, επειδή πολύ απλά είναι ο μοναδικός που θα πληρώσει για το λάθος του.
Στην πραγματικότητα, η θέση του ασφαλισμένου με αναπηρία δεν είναι και η καλύτερη, επειδή εξαρτάται κυρίως από τον γιατρό που θα συνταγογραφήσει και ο οποίος μπορεί για δικούς του επιστημονικούς ή επαγγελματικούς ή επιχειρηματικούς λόγους να αρνηθεί τη συνταγογράφηση ενός βοηθήματος όταν η προμήθεια γίνεται από κατάστημα που δεν είναι της αρεσκείας του.
Όμως, ο καταναλωτής με αναπηρία υποχρεούται να προστατεύσει το πορτοφόλι του, αλλά υποχρεούται επίσης να προμηθευτεί εκείνο το βοήθημα που χρειάζεται και που μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του και να συμβάλει στη μείωση του κόστους ζωής του.
Ο καταναλωτής είναι υποχρεωμένος να ενημερώνεται συνεχώς για όλα εκείνα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που ενδεχομένως να μπορούν να συμβάλουν στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής του και στη μείωση του κόστους ζωής του. Αυτή η ενημέρωση πρέπει να είναι διαρκής, επειδή η τεχνολογία για την αποκατάσταση και για την ανεξάρτητη διαβίωση συνεχώς αλλάζει.
Ο καλύτερος τρόπος για να ενημερώνεται ο καταναλωτής με αναπηρία για τις υπάρχουσες τεχνολογίες είναι τα περιοδικά, και μεταξύ αυτών και το περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, που αντικειμενικά έχει τεράστιο όγκο ενημέρωσης για τα προϊόντα αποκατάστασης και ανεξάρτητης διαβίωσης. Μια δεύτερη πηγή ενημέρωσης είναι το διαδίκτυο, όπου σχεδόν όλες οι ελληνικές εταιρείες έχουν τις δικές τους ιστοσελίδες – όμως είναι αλήθεια πως στην πλειοψηφία τους οι ιστοσελίδες δεν ενημερώνονται εγκαίρως με τα νέα προϊόντα και ο καταναλωτής συνήθως παραπέμπεται στις ιστοσελίδες των βιομηχανιών προϊόντων αποκατάστασης και ανεξάρτητης διαβίωσης του εξωτερικού.
Η δεύτερη υποχρέωση του καταναλωτή με αναπηρία είναι η σύγκριση: Κάθε καταναλωτής οφείλει να συγκρίνει τόσο τα προϊόντα όσο και τις τιμές πώλησης. Αυτή η σύγκριση είναι πάρα πολύ απλή: Ακόμη και τηλεφωνικά μπορεί να ζητήσει πληροφορίες από όλα τα καταστήματα που εμπορεύονται προϊόντα για την αποκατάσταση και για την ανεξάρτητη διαβίωση. Τα στοιχεία των επιχειρήσεων βρίσκονται στις διαφημιστικές καταχωρήσεις των περιοδικών που ασχολούνται με την αναπηρία.
Η τρίτη και βασική υποχρέωση του καταναλωτή με αναπηρία είναι να συνειδητοποιήσει πως ο πελάτης είναι αυτός ο ίδιος και όχι το ασφαλιστικό του βιβλιάριο. Αυτή η συνειδητοποίηση είναι σχετικά δύσκολη και η δυσκολία ξεκινάει από τα ίδια τα ασφαλιστικά ταμεία τα οποία αντιλαμβάνονται τον καταναλωτή όχι ως καταναλωτή, αλλά ως ασφαλιστικό βιβλιάριο. Φυσιολογικά, αυτή η λανθασμένη αντίληψη μεταβιβάζεται οριζοντίως και στους γιατρούς, αλλά και στα καταστήματα.
Η τέταρτη και εξίσου βασική υποχρέωση είναι η δυνατότητα της επιχείρησης να υποστηρίξει τα προϊόντα που εμπορεύεται σε περίπτωση που υπάρξει κάποια βλάβη. Δύσκολα ο καταναλωτής και ασφαλισμένος μπορεί να ελέγξει αυτή τη δυνατότητα. Όλες οι επιχειρήσεις διαβεβαιώνουν με όλους τους τόνους και σε όλα τα χρώματα πως υποστηρίζουν τα προϊόντα που εμπορεύονται. Όμως ο τελικός κριτής είναι ο χρόνος: Όλα τα βοηθήματα κάποτε χαλάνε και τότε φαίνεται η ετοιμότητα των επιχειρήσεων να αποκαταστήσουν τη βλάβη.
Στο χέρι του ασφαλισμένου με αναπηρία είναι να διεκδικήσει το ρόλο του ως καταναλωτή, ως ασφαλισμένου και ως πελάτη. Ο καταναλωτής και ασφαλισμένος με αναπηρία θα πρέπει να συνειδητοποιήσει πως αυτά που γράφονται στο ασφαλιστικό του βιβλιάριο δεν ξεγράφονται, και πως κάθε τι που γράφεται στο ασφαλιστικό βιβλιάριο θα το βρίσκει μπροστά του για το υπόλοιπο της ζωής του.
Είναι υποχρέωσή του ίδιου του ασφαλισμένου με αναπηρία να προστατεύσει το ασφαλιστικό βιβλιάριο από κάθε πλεονάζουσα εγγραφή προϊόντος. Κάθε καταναλωτής θα πρέπει να συνειδητοποιήσει πως το ασφαλιστικό του βιβλιάριο δεν είναι μιας χρήσεως.
Εάν λοιπόν υπάρχουν προβλήματα στην «αγορά» των αναπηρικών ειδών, αυτά τα προβλήματα μπορούν να διορθωθούν μόνο εάν οι ασφαλισμένοι είναι συνειδητοποιημένοι καταναλωτές και πελάτες και προστατεύουν το ασφαλιστικό τους βιβλιάριο.
Αυτή τη στιγμή στην ελληνική «αγορά» υπάρχουν περισσότερες από 60 επιχειρήσεις, των οποίων τα στοιχεία είναι διαθέσιμα στις καταχωρήσεις του περιοδικού ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, και όταν ο καταναλωτής με αναπηρία έχει συγκροτήσει μια υγιή καταναλωτική συμπεριφορά πρακτικά είναι αδύνατο να χάσει χρήματα.
Τί σημαίνει υγιής καταναλωτική συμπεριφορά; Ενημέρωση, ενημέρωση, ενημέρωση για τα προϊόντα που είναι διαθέσιμα στην ελληνική «αγορά», γνώση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών μας απέναντι στα ασφαλιστικά ταμεία, και πάνω από όλα βαθιά γνώση των υποχρεώσεων των ασφαλιστικών ταμείων απέναντι στους ασφαλισμένους. Αυτές οι υποχρεώσεις των ασφαλιστικών ταμείων απέναντι στους ασφαλισμένους καθορίζονται από νόμους και εγκυκλίους που είναι δημοσιευμένες στο περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, αλλά και στο www.disabled.gr, όπου δημοσιεύονται πάντα εγκαίρως.
Προστατεύστε τα λεφτά σας και τα λεφτά των ασφαλιστικών ταμείων που (κάτω από ιδανικές συνθήκες) πρέπει να χορηγούνται για το καλό το δικό σας.
Το περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, το www.disabled.gr και η Autonomia EXPO βρίσκονται πάντα κοντά σας για σας ενημερώσουν για τις διαθέσιμες επιλογές που έχετε σε βάθος, και πάνω από όλα ολοκληρωμένα.
Κανένα ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, κανένα www.disabled.gr και καμία Autonomia EXPO δεν μπορούν να κάνουν την επιλογή των βοηθημάτων για εσάς, για τον απλό λόγο πως εάν κάποιος έχει το δικαίωμα του λάθους, αυτός είναι μόνο ο εαυτός σας.
ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, Ιούλιος 2010.