Ο δεύτερος κύκλος για την Επιχειρηματικότητα των Ανθρώπων με Αναπηρίες προκηρύχθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης και τον ΕΟΜΜΕΧ στις 21 Ιανουαρίου του 2004. Είναι ο δεύτερος κύκλος του ίδιου προγράμματος, που όμως δεν παρουσιάζει τις αλλαγές που όφειλε να έχει ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από ανθρώπους με σοβαρές αναπηρίες.

Όπως και οι προηγούμενες προκηρύξεις, έτσι κι ο δεύτερος κύκλος, έχει ένα σοβαρό πρόβλημα: αντιλαμβάνεται τις αναπηρίες μονοδιάστατα και προσπαθεί να βρει λύση στα προβλήματα που προκύπτουν από τις αναπηρίες εξαργυρώνοντας την ανικανότητα με ένα ομολογουμένως καλό χρηματικό ποσό. Όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Δεν αρκούν τα χρήματα όταν ζεις κάτω από συνθήκες μίας σοβαρής αναπηρίας. Το 50% της χρηματοδότησης εύκολα μπορεί να σπαταληθεί εάν δεν είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί οι υποψήφιοι επιχειρηματίες.
Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα: οι άνθρωποι με σοβαρές αναπηρίες δεν είναι ανίκανοι για να αναπτύξουν επιχειρηματική δραστηριότητα. Το περιβάλλον, ωστόσο, που αναπτύσσεται η επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα, είναι απολύτως απροσπέλαστο για τους ανθρώπους με σοβαρές αναπηρίες. Αντικειμενικά, οι άνθρωποι με αναπηρίες συναντούν σοβαρά εμπόδια και γι αυτό οι επενδύσεις τους δεν πιάνουν τόπο. Το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη προσπελασιμότητας. Όταν όλη η Ελλάδα είναι απροσπέλαστη τότε πώς οι άνθρωποι με αναπηρίες θα μπορέσουν να βρουν και να κρατήσουν τους πελάτες τους και τους προμηθευτές τους; Όταν πρόκειται για επιχειρηματικότητα, τότε όλος ο αγώνας γίνεται για να βρεις και να κρατήσεις τους πελάτες και τους προμηθευτές. Η Ελλάδα είναι απολύτως απροσπέλαστη, τα καταστήματα είναι απροσπέλαστα σε ποσοστό μεγαλύτερο του 99%, οι μαζικές μεταφορές είναι απολύτως απροσπέλαστες, οι εφορίες είναι δεδομένα απροσπέλαστες, ενώ τα πιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες κλπ.) δεν συνεργάζονται με τους επιχειρηματίες με αναπηρίες επειδή θεωρούν πως οι επιχειρήσεις που διευθύνονται από ανθρώπους με αναπηρίες δεν έχουν αντίστοιχες αποδόσεις με αυτές που λειτουργούν από ικανούς σωματικά επιχειρηματίες.

Το μέγεθος του προβλήματος:

Το πρόβλημα δεν είναι η αναπηρία, είναι η επιχειρηματικότητα. Το πρόβλημα δε λύνεται με προστατευτικές διατάξεις, αλλά με τη δημιουργία ενός κατάλληλου πλαισίου εργαλείων, που θα πλαισιώσουν τις περιορισμένες ικανότητες των ανθρώπων με αναπηρίες.

Ποιες είναι οι περιορισμένες ικανότητες των ανθρώπων με αναπηρίες;

1. Η ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας απαιτεί από τον επιχειρηματία πολλές ώρες κοπιαστικής εργασίας. Η υπερκόπωση είναι γνωστή επιπλοκή της παράλυσης και επιδεινώνεται όταν ο ίδιος ο χρήστης καταπονεί τον εαυτό του. Είναι καταπόνηση ο επιπλέον κόπος που χρειάζεται για να επισκεφτεί ο επιχειρηματίας με αναπηρία την απροσπέλαστη εφορία, το απροσπέλαστο γραφείο του πελάτη ή του προμηθευτή, να μετακινηθεί όταν δε μπορεί να μετακινηθεί με τα συμβατικά λεωφορεία και ταξί κ.ά.
2. Έλλειψη τεχνικής υποδομής: οι άνθρωποι με αναπηρίες υποβάλλονται σε πολύ μεγαλύτερα έξοδα για την αγορά τεχνολογικού εξοπλισμού (ηλεκτρονικών υπολογιστών, συσκευών φαξ, τηλεφωνικών συσκευών κ.ά.) ώστε να μπορούν να τα χρησιμοποιούν με τις υπάρχουσες ικανότητές τους.
3. Περιορισμένη πληροφόρηση, επειδή δεν επισκέπτονται συνέδρια, επαγγελματικές εκθέσεις, επιμελητήρια κ.ά. επειδή και αυτά είναι απροσπέλαστα.

Επιπλέον κόστος παραγωγής:

οι επιχειρήσεις που διευθύνονται και λειτουργούν από ανθρώπους με αναπηρίες έχουν δυσανάλογα μεγαλύτερο κόστος παραγωγής επειδή, για ευνόητους λόγους, πληρώνουν πολύ περισσότερα χρήματα για απλές δουλειές, όπως λ.χ. υποβολή ΦΠΑ ή αναλυτικών περιοδικών δηλώσεων κ.ά. σε λογιστές και σε νομικούς για να μεσολαβήσουν στις απροσπέλαστες εφορίες.
Το κόστος μετακινήσεων είναι πολύ υψηλότερο από το κόστος που έχουν οι ικανοί σωματικά επειδή τα εναλλακτικά συστήματα μεταφορών κοστίζουν πολύ περισσότερο.
Το κόστος της αγοράς σύγχρονων αναπηρικών καθισμάτων, συστημάτων ουροσυλλογής, ηλεκτρονικών βοηθητικών συσκευών δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Το κόστος παραγωγής της επιχείρησης επιβαρύνεται και από το κόστος της πρόσληψης και μισθοδοσίας των προσωπικών βοηθών του επιχειρηματία.

Έλλειψη πιστωτικής πολιτικής:

Οι τράπεζες, ως γνωστόν, δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα. Οι επιχειρήσεις που λειτουργούν με ανθρώπους με αναπηρίες θεωρούνται πως είναι λιγότερο κερδοφόρες και επειδή οι άνθρωποι με αναπηρίες θεωρούνται πως έχουν μειωμένο προσδόκιμο ζωής είναι αυτονόητο πως δε μπορούν να πάρουν δάνειο, επειδή απορρίπτονται από τον «έλεγχο πίστης».
Οι τράπεζες θεωρούν πως οι επιχειρήσεις που λειτουργούν με ανθρώπους με αναπηρίες είναι ανασφαλής και επικίνδυνες να κλείσουν. Λογικά, τα τραπεζικά προϊόντα που δίνονται στους ικανούς σωματικά επιχειρηματίες δεν προσφέρονται στους επιχειρηματίες με αναπηρίες.

Άσκοπη δαπάνη χρόνου:

Αυτό που οι ικανοί σωματικά επιχειρηματίες κάνουν μέσα σε δύο ημέρες λ.χ. η επίσκεψη σε μία έκθεση ή σε ένα επιμελητήριο, ο επιχειρηματίας με αναπηρία, για να έχει τα ίδια αποτελέσματα, χρειάζεται χρόνια.
Κατά την έννοια της επιχειρηματικότητας, πολλές από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες είναι απολύτως απροσπέλαστες. Οι επιχειρηματίες με αναπηρίες μπορούν να δραστηριοποιηθούν μόνο σε πολύ συγκεκριμένους κλάδους της επιχειρηματικότητας. Μόνο λίγοι επιχειρηματικοί κλάδοι προσφέρονται για ανθρώπους με σοβαρές αναπηρίες.

Σύγχρονα πληροφορικά εργαλεία:

Η αναπηρία είναι μία αφαίρεση. Τα προβλήματα της αναπηρίας δε λύνονται όλα με χρήματα. Χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον στο πλαίσιο του οποίου η επιχειρηματική ανάπτυξη να προκύπτει ως αυτονόητη και να μην εμποδίζονται οι άνθρωποι που ζουν κάτω από συνθήκες αναπηρίας. Χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον στο πλαίσιο του οποίου να μπορεί να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά ο κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως από το εάν ζει κάτω από συνθήκες αναπηρίας ή όχι.
Το πρόβλημα δεν είναι η επιχειρηματικότητα των ανθρώπων με αναπηρίες. Το πρόβλημα είναι η άρση των εμποδίων που εμποδίζουν την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας από Έλληνες.
Χρειάζεται να δημιουργηθούν εργαλεία αυτοματοποίησης των επιχειρηματικών αναγκών, ώστε να απλοποιηθεί το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων.
Πάνω από όλα χρειάζεται να δημιουργηθούν συστήματα συμβουλευτικής ομοτίμων, έτσι ώστε να καλλιεργηθεί κλίμα επιχειρηματικότητας στους αναπηρικούς κύκλους και να αξιοποιηθεί το υπάρχον επιχειρηματικό δυναμικό που σήμερα βρίσκεται κρυμμένο στην κοινότητα των ανθρώπων με αναπηρίες.