Μισή σύνταξη και «μισός» μισθός θα καταβάλλονται σε όσους ασφαλισμένους επιλέξουν να παραμείνουν στην αγορά εργασίας μετά τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης. Η εισαγωγή του θεσμού της «μερικής συνταξιοδότησης» στην Ελλάδα θα κυριαρχήσει στον διάλογο για το Ασφαλιστικό και ήδη υπάρχουν εισηγήσεις για το πώς μπορεί να εφαρμοστεί το μέτρο.
Στόχος της προσπάθειας είναι να μπει «φρένο» στις πρόωρες συντάξεις, ωστόσο το μέτρο θα έχει εθελοντικό χαρακτήρα. Ο θεσμός της μερικής συνταξιοδότησης εφαρμόζεται ήδη με επιτυχία σε αρκετά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τη συναίνεση μάλιστα των συνδικάτων.
Το «δόλωμα»
Η ευρωπαϊκή εμπειρία είναι και ο λόγος που η κυβέρνηση θα σπεύσει να καταθέσει την πρόταση αυτή, καθώς θεωρεί ότι μπορεί να βρει σημείο επαφής με τα συνδικάτα μετά την αρνητική «πρεμιέρα» του διαλόγου για το Ασφαλιτικό.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο θα καταθέσει ανάλογη πρόταση στο τραπέζι του διαλόγου, για να «δελεάσει» όσους είναι άνω των 60 ετών να παραμείνουν στην αγορά εργασίας μέχρι τα 65.
Για τους νεότερους ασφαλισμένους -π.χ. οι πενηντάρηδες- που θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης, αναζητούνται άλλα κίνητρα (καθώς στόχος είναι να παραμείνουν εθελοντικά στην αγορά εργασίας ως πλήρως και όχι ως μερικώς απασχολούμενοι).
Το μέτρο αναμένεται να εφαρμοστεί ως εξής: οι εργαζόμενοι που θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης, θα μπορούν με μια απλή αίτηση στο Ταμείο να παίρνουν τμήμα της σύνταξης. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να καθοριστεί στο μισό της σύνταξης, που κανονικά θα δικαιούνταν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Παράλληλα ύστερα από συμφωνία με τον εργοδότη θα συνεχίζουν να απασχολούνται στην επιχείρηση με μερική απασχόληση, παίρνοντας τμήμα του μισθού τους.
Μάλιστα δεν αποκλείεται να θεσπιστούν και κίνητρα (π.χ. μείωση εισφορών, φορολογικές ελαφρύνσεις) για να «πειστούν» οι εργοδότες να κρατήσουν τους ηλικιωμένους εργαζομένους.
Το πόσο διάστημα θα παραμείνει ο ασφαλισμένος στο καθεστώς συνταξιοδότησης εξαρτάται από τον ίδιο, καθώς το μέτρο έχει εθελοντικό χαρακτήρα. Οποτε ο εργαζόμενος κρίνει πως πρέπει να βγει στη σύνταξη, θα μπορεί -πηγαίνοντας στο Ταμείο του- να «εγκαταλείπει» το καθεστώς μερικής συνταξιοδότησης και να αποχωρεί από την εργασία του.
Εναλλακτικά σενάρια
Αμέσως το Ταμείο θα υπολογίζει εκ νέου τη σύνταξη που δικαιούται με βάση και τις εισφορές που έχει καταβάλει το συγκεκριμένο διάστημα της μερικής απασχόλησης.
Ετσι θα παίρνει προσαυξημένη σύνταξη, καθώς θα έχει περισσότερα ένσημα.
Στα εναλλακτικά σενάρια που εξετάζονται, αλλά δεν φαίνεται να περπατάει, είναι ο συνδυασμός της μερικής συνταξιοδότησης με την κοινωνική εργασία των ασφαλισμένων (π.χ. φύλακες σχολείων).
Ωστόσο, σε πρώτη φάση στόχος είναι οι εργαζόμενοι -που θα πάρουν τμήμα της σύνταξης- να παραμείνουν ως μερικώς απασχολούμενοι στην ίδια επιχείρηση και να καλυφθούν οι θέσεις κοινωνικής εργασίας από ανέργους.
Κίνητρα για… περισσότερη δουλειά
Εκτός από τη μερική συνταξιοδότηση, στο τραπέζι του διαλόγου θα κατατεθεί και ένα πακέτο κινήτρων για την παραμονή στην αγορά εργασίας, όπως:
Η άρση των αντικινήτρων για την παραμονή στην αγορά εργασίας. Σήμερα, σε ορισμένα Ταμεία -Δημόσιο, ΔΕΚΟ και τράπεζες- είναι υποχρεωτική η συνταξιοδότηση με 35ετία στα 60 έτη. Η διάταξη αυτή αναμένεται να καταργηθεί.
Η μεγαλύτερη προσαύξηση της σύνταξης για όσους παραμένουν στην αγορά εργασίας. Στη χώρα μας πολύ λίγοι ασφαλιστικοί φορείς -κυρίως τα Ταμεία των αυτοαπασχολουμένων- εφαρμόζουν κίνητρα για επιμήκυνση του χρόνου ασφάλισης.
Για παράδειγμα, μια εργαζόμενη που είναι ασφαλισμένη στο ΙΚΑ και έχει συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας της και 4.500 ένσημα, δεν έχει τίποτα να ωφεληθεί συνταξιοδοτικά, αν παραμείνει στην εργασία της. Αυτό οφείλεται στο ότι ακόμη και αν συμπληρώσει 8.000 ένσημα, η σύνταξή της θα είναι η ίδια.
Πού εφαρμόζεται στην Ευρώπη και με ποιους όρους
Εξαιρετικά δημοφιλής είναι στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης ο θεσμός της μερικής συνταξιοδότησης. Ο επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, Γιώργος Ρωμανιάς, σε έρευνά του καταγράφει χαρακτηριστικές περιπτώσεις εφαρμογής της μερικής συνταξιοδότησης:
Σουηδία: Το μέτρο εφαρμόζεται, εφόσον συντρέχουν δύο προϋποθέσεις: ο ασφαλισμένος έχει ηλικία μεταξύ 61ου και 64ου έτους και εργάζεται από 17 (κατ ελάχιστον) μέχρι 35 (το μέγιστο) ώρες εβδομαδιαίως. Ισχύουν, επίσης, ειδικές ρυθμίσεις συνταξιοδότησης των ανέργων.
Δανία: Η μερική συνταξιοδότηση επιτρέπεται στις ηλικίες 60 έως 67 ετών, εφόσον ο ασφαλισμένος δεν μπορεί να υπαχθεί σε προγράμματα πρόωρης αποχώρησης. Αναγκαία προϋπόθεση είναι ο ενδιαφερόμενος να εργάζεται με μειωμένο, κατά τουλάχιστον 7 ώρες την εβδομάδα, ωράριο. Επιπλέον προβλέπονται ειδικά καθεστώτα συνταξιοδότησης (πλήρους αλλά και μερικής) των ανέργων.
Γερμανία: Ο συνταξιούχος που παραμένει, όμως, στην αγορά εργασίας, στερείται του 1/3 η του 1/2 ή των 2/3 της πλήρους σύνταξης (αναλόγως των εισοδημάτων του από την παράλληλη εργασία).
Γαλλία: Η μερική συνταξιοδότηση επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις και πάντοτε μετά τη συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας. Στις περιπτώσεις παράλληλης μερικής συνταξιοδότησης και εξακολούθησης της απασχόλησης:
Καταβάλλεται το 70% της σύνταξης, εφόσον ο συνταξιούχος απασχολείται, παραλλήλως, με ωράριο μειωμένο μέχρι το 39 % του χρόνου πλήρους απασχόλησης.
Καταβάλλεται το 50% της σύνταξης, εφόσον ο συνταξιούχος απασχολείται, παραλλήλως, με ωράριο μειωμένο κατά 40%-59% του χρόνου πλήρους απασχόλησης.
Καταβάλλεται το 30% της σύνταξης, εφόσον ο συνταξιούχος απασχολείται, παραλλήλως, με ωράριο μειωμένο κατά 60%-80% του χρόνου πλήρους απασχόλησης.
Δεν επιτρέπεται η απασχόληση του συνταξιούχου με ωράριο που να υπερβαίνει το 80% του χρόνου πλήρους απασχόλησης.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, δεν καταβάλλεται στον παραλλήλως απασχολούμενο συνταξιούχο η σύνταξη κατά ποσοστό άνω του 70%.
Τέλος, προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις για την προστασία (συνταξιοδοτική κ.λπ.) των ανέργων.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ
kokkaliari@pegasus.gr
ΕΘΝΟΣ 200-10-2007