Είναι σε όλους γνωστό ότι οι Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές χρησιμοποιούνται κυρίως στον επιχειρησιακό τομέα προσφέροντας ταχύτερη εξυπηρέτηση στις ανάγκες του σημερινού ανθρώπου.
Στο χώρο όμως των ΑμΕΑ είναι τελείως διαφορετικός. Δίνει τη δυνατότητα με κατάλληλες προσαρμογές να ξεπεράσουν τους φραγμούς που θέτει η ίδια η αναπηρία, έτσι ώστε εύκολα να μπορούν να επικοινωνήσουν, να εκφραστούν, να… ζήσουν ποιοτικά. Άλλες φορές αποτελεί κίνητρο για κινητοποίηση, μάθηση, δημιουργική απασχόληση και ψυχαγωγία.
Ευρέως διαδεδομένη είναι η χρήση τους από άτομα με κινητικές αναπηρίες, προβλήματα όρασης ή ακοής, νοητικής υστέρησης, μαθησιακών ή αναπτυξιακών διαταραχών. Οι χώροι που αναπτύσσονται τέτοια προγράμματα είναι ερευνητικές μονάδες, ειδικά σχολεία, κέντρα αποκατάστασης, ιδρύματα, εργαστήρια προεπαγγελματικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης. Στα πλαίσια της Εργοθεραπείας ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής προσφέρεται για αντικειμενικότερη και λιγότερο αγχωτική αξιολόγηση, θεραπεία και αποκατάσταση των κινητικών, αισθητικο-αντιληπτικών και γνωστικών λειτουργιών του ανθρώπου.
Η επιτυχία αυτή απορρέει από το ότι:
Η συμμετοχή τους είναι σε μεγάλο ποσοστό ενεργητική. Ο συνδυασμός εικόνας, ήχου και κίνησης αποτελεί έντονο ερέθισμα και αύξηση της προσοχής και συγκέντρωσής του. Ο θεραπευτής έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει την ταχύτητα, την επιβράβευση και την εξέλιξη του προγράμματος. Ο Η/Υ είναι ακούραστος, υπομονετικός και επιτρέπει στο άτομο να εργαστεί χωρίς πίεση ακολουθώντας το δικό του ρυθμό.
Ας μην πιστέψουμε όμως ποτέ ότι το οποιοδήποτε τεχνολογικό μέσο κάνει από μόνο του θαύματα και μπορεί να αντικαταστήσει τον ανθρώπινο παράγοντα. Ο Εργοθεραπευτής είναι αυτός που θα δώσει πνοή στο μέσο. Κύριο μέλημά του είναι η επιλογή της κατάλληλης θέσης εργασίας, βοηθήματος, ειδικού περιφερικού και προγράμματος. Καλείται έτσι να συμβάλλει στην οργάνωση και στο συντονισμό των λειτουργικών ικανοτήτων του ατόμου ώστε να μπορέσει ο ίδιος (πια) να εκπαιδευτεί, να επικοινωνήσει, να αποκατασταθεί και τέλος να αυτονομηθεί. Είναι αυτονόητο λοιπόν ότι ο Εργοθεραπευτής πρέπει πρώτα από όλα να πιστεύει στην προσφορά της τεχνολογίας στον άνθρωπο, να εξειδικευτεί σε αυτόν τον τομέα, να ενημερώνεται συνεχώς για την εξέλιξη και ανάπτυξή της σε όλο τον κόσμο. Ενδεικτικά αναφέρονται δύο περιπτώσεις ατόμων στα οποία εφαρμόστηκε θεραπευτική αγωγή μέσω Ηλεκτρονικού Υπολογιστή.
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 1
Αγόρι 8 ετών με εγκεφαλική παράλυση (αθετωσική τετραπληγία) αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες στον έλεγχο των κινήσεων και τη λειτουργική χρήση των μελών του. Η επικοινωνία του είναι αρκετά δύσκολη λόγω της δυσαρθρίας του. Η νοημοσύνη του είναι φυσιολογική. Σε ηλικία 6 ετών παραπέμθηκε στο πρόγραμμα Ηλεκτρονικών Υπολογιστών με κύριο σκοπό την ανεύρεση των αντιληπτικών και των γνωστικών του δεξιοτήτων. Κατόπιν αξιολόγησης φάνηκε ότι όλες του οι λειτουργίες ήταν απόλυτα φυσιολογικές μόνο που δεν είχε τρόπο το παιδί να τις εκφράσει ώστε να γίνουν κατανοητές από το περιβάλλον του.
Παρακολούθησε το πρόγραμμα 1-2 χρόνια. Μετά από πολυάριθμες δοκιμές βρέθηκε η καταλληλότερη θέση εργασίας και ο τρόπος χρήσης του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή. Εκπαιδεύτηκε να το χρησιμοποιεί μέσω δύο διακοπτών στο κεφάλι. Όταν πια έμαθε τη χρήση του πέρασε στην εκπαίδευση ενός ειδικού κειμενογράφου ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις μαθητικές του υποχρεώσεις. Αυτή τη στιγμή φοιτά στη δεύτερη τάξη του Δημοτικού σχολείου και έχει δικό του Ηλεκτρονικό Υπολογιστή στο σπίτι. Χωρίς αυτόν θα ήταν υποχρεωμένος να επικοινωνεί μόνο με τον προφορικό λόγο με πολύ κόπο και περισσότερο χρόνο. Ο γραπτός λόγος θα ήταν κάτι απαγορευμένο για εκείνον…
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 2
Κορίτσι 19 χρονών με ελαφρά νοητική υστέρηση παραπέμθηκε στο εργαστήρι ηλεκτρονικών υπολογιστών κυρίως για δημιουργική απασχόληση στον ελεύθερο χρόνο της. Έχει αποφοιτήσει από την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τώρα παρακολουθεί πρόγραμμα σε ένα προεπαγγελματκό εργαστήρι συνεχίζοντας παράλληλα και τα μαθήματα της ειδικής αγωγής. Μετά από αξιολόγηση φάνηκε ότι χρειαζόταν να ακολουθηθεί ένα πρόγραμμα προσαρμοσμένο στους δικούς της ρυθμούς μάθησης. Μέσα από μια σειρά κατάλληλων προγραμμάτων έφτασε σήμερα να χειρίζεται μερικά προγράμματα μόνη της. Η απόδοσή της μάλιστα έχει βελτιωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε πέρα από τον αρχικό σκοπό, άρχισε να φαίνεται η προοπτική της επαγγελματικής αποκατάστασης.
Συμπερασματικά θα λέγαμε πως είναι πρόκληση η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή σε προγράμματα επικοινωνίας και δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής. Ακόμη πιο μεγάλη όμως πρόκληση είναι το να μπορεί να μιλά κανείς για την οργάνωση του Ηλεκτρονικού σπιτιού και του Ηλεκτρονικού γραφείου!!!
Κ. Λάππας και Κ. Παπαδοπούλου (εργοθεραπευτριών, τηλ. 6893638)