Πρώτη είναι η με αριθμό 1085/28-6-2005 επίκαιρη ερώτηση της Βουλευτού της Νέας Δημοκρατίας κ. Ελευθερίας Μπερνιδάκη-Άλντους προς τον Υπουργό Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, σχετικά με τη λήψη μέτρων βελτίωσης των υποδομών πρόσβασης και εξυπηρέτησης για τους ανάπηρους στις υπηρεσίες δημόσιου χαρακτήρα κλπ.
Η επίκαιρη ερώτηση της κυρίας συναδέλφου έχει ως εξής:
«Η πλειοψηφία των Δημοσίων Υπηρεσιών και των ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού, δεν εφαρμόζουν στην πράξη την ισχύουσα νομοθεσία και δεν προβαίνουν στις αναγκαίες παρεμβάσεις, ώστε να καταστήσουν εφικτή την αυτόνομη πρόσβαση και εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία και γενικότερα των εμποδιζόμενων ατόμων (ηλικιωμένων, εγκύων κλπ.)- στα κτήρια όπου στεγάζονται δημόσιες υπηρεσίες. Αυτή η απαράδεκτη παραβίαση των δικαιωμάτων των συμπολιτών μας με ειδικές ανάγκες πραγματοποιείται παρά τη θέσπιση ειδικών νομοθετικών ρυθμίσεων για την εξασφάλιση της πρόσβασής τους στα κτήρια δημοσίων υπηρεσιών (νόμος 2831/2000) και παρά τις σχετικές εγκυκλίους του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. (Εγκύκλιοι υπ αριθμ. ΔΙΑΔΠ/Β/7887/22-4-2003 και ΔΙΑΔΠ/Β/11536/4-5-2004).
Το απροσπέλαστο περιβάλλον της Δημόσιας Διοίκησης για τα άτομα με αναπηρία αποτυπώνεται και στην έκθεση του Σώματος Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης του έτους 2004, από την οποία προκύπτει ότι η πλειοψηφία των κτηρίων που στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες, δεν διαθέτουν κατάλληλες υποδομές πρόσβασης και εξυπηρέτησης για τη συγκεκριμένη κατηγορία πολιτών.
Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι βάσει του άρθρου 21 παράγραφος 6 του Συντάγματος και του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πολιτεία οφείλει να λαμβάνει μέτρα με σκοπό την αυτόνομη και ανεμπόδιστη συμμετοχή των πολιτών με αναπηρίες σε όλες τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.
Ερωτάται ο κύριος Υπουργός:
1. Τι μέτρα θα λάβει για τη βελτίωση των υποδομών πρόσβασης και εξυπηρέτησης για τους ανάπηρους στις υπηρεσίες δημόσιου χαρακτήρα.
2. Τι μέτρα θα λάβει για την τιμωρία των φορέων δημοσίων υπηρεσιών που δεν συμμορφώνονται με τη σχετική ισχύουσα νομοθεσία».
Ο Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης έχει το λόγο για τρία λεπτά.
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης): Θέλω να ευχαριστήσω την κ. Μπερνιδάκη για την ερώτηση την οποία έκανε και η οποία επιτρέπει, από τη μια πλευρά να εξηγήσουμε τι έχει συμβεί στον τομέα που αφορά την προστασία των ατόμων με αναπηρίες, και από την άλλη, τι είναι εκείνο το οποίο πρέπει περαιτέρω να γίνει. Γιατί ο αγώνας για την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρίες είναι διαρκής. Δεν μπορεί να σταματάει στη λήψη ορισμένων μέτρων.
Είναι αλήθεια, κύριε Πρόεδρε και κύριοι συνάδελφοι, ότι η πολιτεία άργησε να διαμορφώσει έστω και ένα στοιχειώδες πλαίσιο σε ό,τι αφορά την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρίες. Ο ν.3230 ψηφίστηκε μόλις το 2004 και, ουσιαστικά, στηριζόταν σε μερικές εξουσιοδοτήσεις, αλλά είχε παραμείνει κατά βάση ανενεργός.
Μόλις αναλάβαμε τα καθήκοντά μας -και εγώ προσωπικά το Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης- ξεκινήσαμε την εφαρμογή του πλαισίου του νόμου αυτού. Εκδόθηκε, ήδη το Δεκέμβριο του 2005, το π.δ. 13/2005 του 2005, με το οποίο στο Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και στις επιμέρους υπηρεσίες του, δημιουργούνται ειδικές μονάδες που αφορούν την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρίες.
Ήδη η πρώτη απ’ αυτές, εκείνη που ενσωματώνεται στη Γενική Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, έχει συσταθεί και λειτουργεί, έχει δε επιτελικό ρόλο. Στόχο έχει η υπηρεσία αυτή να συντονίσει τις ενέργειες, σε ό,τι αφορά και τις λοιπές συναρμόδιες υπηρεσίες σε όλο τον κρατικό μηχανισμό. Ετοιμάζεται επίσης η δημιουργία δύο αντίστοιχων μονάδων σε περιφερειακές υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, και συγκεκριμένα από τη μια πλευρά στο Εθνικό Τυπογραφείο και, από την άλλη, στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.
Παράλληλα, βρίσκεται στο Εθνικό Τυπογραφείο νέο προεδρικό διάταγμα, με το οποίο δημιουργείται η μονάδα για την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρίες στο Υπουργείο Εξωτερικών.
Εκτός όμως απ’ αυτό, θα ήθελα να αναφέρω ότι για μας έχει πολύ μεγάλη σημασία η επεξεργασία πληροφοριακών συστημάτων, σε ό,τι αφορά την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρίες. Γι’ αυτό στο πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» εντάχθηκε ένα ειδικότερο πρόγραμμα ύψους περίπου 3.000.000 ευρώ, ακριβώς για τη δημιουργία πληροφοριακών συστημάτων. Προς αυτήν την κατεύθυνση.
Βεβαίως είναι γνωστό ότι είναι δυνατόν να βγάζεις εγκυκλίους ή να εφαρμόζεις νομοθεσίες, αλλά τα αποτελέσματα να είναι πενιχρά. Γι’ αυτό και μελετούμε, ανεξάρτητα από τις εγκυκλίους που έχουμε στείλει και εδώ θα ήθελα να δώσω για τα Πρακτικά της Βουλής τις δύο εγκυκλίους που εκδόθηκαν για την εφαρμογή της νομοθεσίας, η μια ήδη από το Μάιο του 2004 και η πρόσφατη τον Ιούνιο του 2005- να θεσπισθεί και πλαίσιο, εφ΄ όσον αυτό χρειασθεί και μάλλον χρειάζεται, επιβολής κυρώσεων σε κάθε είδους φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία δεν τηρούν τις προδιαγραφές που επιβάλλει η νομοθεσία για την προστασία των ατόμων με αναπηρίες.
(Στο σημείο αυτό ο Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, κ. Προκόπης Παυλόπουλος, καταθέτει για τα Πρακτικά τις προαναφερθείσες εγκυκλίους, οι οποίες βρίσκονται στο αρχείο του Τμήματος Γραμματείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και Πρακτικών της Βουλής)
Γι’ αυτόν τον λόγο σε ένα από τα επόμενα νομοσχέδια θα καθιερωθεί σύστημα διοικητικών κυρώσεων, έτσι ώστε τα πρόσωπα εκείνα τα οποία είτε έχουν την ευθύνη κτηρίων, με ειδικές προδιαγραφές για την προσβασιμότητα, είτε έχουν την ευθύνη γενικότερα μονάδων στο πλαίσιο κρατικού μηχανισμού, να υφίστανται κυρώσεις σε περίπτωση κατά την οποία δεν τηρούν την κείμενη νομοθεσία ως προς τα άτομα με αναπηρίες.
Επαναλαμβάνω ότι είναι πολύ λίγα αυτά που έχουν γίνει και πρέπει να γίνουν πάρα πολλά πράγματα στην πορεία. Ένα κοινωνικό κράτος δικαίου πρέπει να δώσει στα άτομα με αναπηρίες όλες τις δυνατότητες που επιβάλλονται, ώστε και αυτά να μετέχουν με ίσους όρους στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας. Αυτό σημαίνει κοινωνικό κράτος δικαίου, αυτό σημαίνει αρχή της ισότητας, και ελπίζω ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα, πριν από το τέλος του έτους, τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής να είναι ορατά.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Ιωάννης Τραγάκης): Το λόγο έχει η κ. Μπερνιδάκη-Άλντους.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΠΕΡΝΙΔΑΚΗ-ΑΛΝΤΟΥΣ: Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Υπουργέ, είναι γνωστές οι προσπάθειες του Υπουργείου Εσωτερικών, αλλά και η προσωπική ευαισθησία σας ιδιαίτερα για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι συμπολίτες μας με αναπηρία στις συναλλαγές τους με τις δημόσιες υπηρεσίες. Φαίνεται, όμως, ότι παρά τις αλλεπάλληλες συστάσεις του Υπουργείου σας, προς τις δημόσιες υπηρεσίες, με σκοπό τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των ατόμων με ειδικές ανάγκες, ορισμένες υπηρεσίες κωφεύουν. Θεωρούν, φαίνεται, πως η ισότιμη αντιμετώπιση όλων των πολιτών είναι κάτι που δεν τις αφορά.
Κύριοι συνάδελφοι, όλοι έχετε γίνει θεατές απαράδεκτων εικόνων μεταφοράς κινητικά αναπήρων κυριολεκτικά στα χέρια, με σκοπό να εξυπηρετηθούν σε κάποια δημόσια υπηρεσία. Αυτές οι καταστάσεις σίγουρα δεν τιμούν τη χώρα μας και πολύ περισσότερο δεν τιμούν τον πολιτισμό μας. Όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η πλειοψηφία των κτηρίων που στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες δεν διαθέτουν κατάλληλες υποδομές για την εξυπηρέτηση των αναπήρων. Δεν διαθέτουν ειδικούς χώρους στάθμευσης. Δεν διαθέτουν κατάλληλα διαμορφωμένους ανελκυστήρες για την εξυπηρέτηση των κινητικά αναπήρων που μετακινούνται με καροτσάκι. Δεν διαθέτουν ειδικά διαμορφωμένα γκισέ συναλλαγών. Ούτε βέβαια ειδικά διαμορφωμένες τουαλέτες. Όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που στο άρθρο 28 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού του ν. 2831/2000 προβλέπεται η υποχρέωση των φορέων υπηρεσιών δημοσίου χαρακτήρα να διαμορφώσουν κατάλληλες κτηριακές υποδομές πρόσβασης και εξυπηρέτησης των εμποδιζομένων ατόμων και των ατόμων με αναπηρία.
Κύριε Υπουργέ, αγαπητοί συνάδελφοι, η εφαρμογή της αρχής της καθολικής προσβασιμότητας στα δημόσια κτήρια και τις δημόσιες υπηρεσίες είναι το μεγάλο ζητούμενο. Αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας τα δημόσια κτήρια να είναι κατάλληλα να υποδεχθούν και να εξυπηρετήσουν ισότιμα τους πολίτες, όλους τους πολίτες, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να γίνει πραγματικότητα με κάποιο μαγικό τρόπο. Σίγουρα χρειάζεται χρόνος, πολλή δουλειά και κυρίως ευαισθησία από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Σίγουρα είναι πολύ θετικές οι ενέργειες για τη σύσταση ειδικών μονάδων για την προσβασιμότητα των αναπήρων στα Υπουργεία Εσωτερικών, Εθνικής Αμύνης και Εξωτερικών. Εκτιμώ, όμως, ότι τα ζητήματα αναπηρίας πρέπει να αντιμετωπίζονται με μία συνολική, πολιτική ευθύνη, και όχι ως πολιτικό θέμα, το οποίο αφορά το κάθε Υπουργείο ξεχωριστά.
Δυστυχώς στη χώρα μας, η αντιμετώπιση των προβλημάτων των αναπήρων διαχέεται σε περισσότερα από έξι Υπουργεία με αλληλοεπικαλυπτόμενες συχνά αρμοδιότητες. Το επακόλουθο αποτέλεσμα αυτής της συνυπευθυνότητας είναι απαράδεκτα φαινόμενα ανευθυνότητας ορισμένων φορέων, που δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Όπως λέει και ο λαός μας, «όπου λαλούν πολλοί κοκόροι αργεί να ξημερώσει». Επιτέλους, πρέπει να γίνει συνείδηση όλων μας ότι χωρίς προσβάσιμες δημόσιες υπηρεσίες, χωρίς προσβάσιμα κτήρια παραβιάζονται τα θεμελιώδη συνταγματικά δικαιώματα ενός μεγάλου αριθμού πολιτών.
Ανεμπόδιστη χρήση των δημοσίων υπηρεσιών για τα άτομα με αναπηρία, σημαίνει πρόσβαση στην κοινωνία, που σημαίνει και πρόσβαση σε μια ζωή με νόημα.
Ελπίζω ότι όλοι οι φορείς υπηρεσιών δημοσίου χαρακτήρα θα συμμορφωθούν το ταχύτερο δυνατόν με τις υποδείξεις του Υπουργείου Εσωτερικών και ότι θα λάβουνε ουσιαστικά μέτρα, τόσο για την βελτίωση της προσβασιμότητας των κτηριακών τους υποδομών, όσο και για την εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία.
Θεωρώ, κύριε Υπουργέ, ότι όσοι φορείς δημοσίων υπηρεσιών δεν συμμορφώνονται με τις υποδείξεις του Υπουργείου σας, για τη
βελτίωση των υποδομών προσβασιμότητάς τους, πρέπει να τιμωρούνται. Οι ανάπηροι συμπολίτες μας απαιτούν να επιδείξετε μηδενική ανοχή στους φορείς που καταπατούν το νόμο και παραβιάζουν με τον πλέον φασιστικό τρόπο τα δικαιώματά τους. Άλλωστε πώς είναι δυνατόν να απαιτούμε από τους πολίτες να εφαρμόζουν τους νόμους, την στιγμή κατά την οποία, οι ίδιοι οι φορείς της Δημόσιας Διοίκησης αγνοούν τους νόμους επιδεικτικά.
Κύριε Υπουργέ, δεδομένης και της προσωπικής σας ευαισθησίας σε κοινωνικά θέματα, οι ανάπηροι συμπολίτες μας προσδοκούν ότι θα συνεχίσετε να εργάζεστε ουσιαστικά, για τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος σε ολόκληρη τη χώρα, στο πλαίσιο του οποίου, τα άτομα με αναπηρία θα αντιμετωπίζονται ως ανεξάρτητοι και ισότιμοι πολίτες. Ως ανεξάρτητοι και ισότιμοι χρήστες των δημοσίων υπηρεσιών.
Ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Ιωάννης Τραγάκης): Ευχαριστούμε, κυρία Μπερνιδάκη. Κύριε Υπουργέ, έχετε το λόγο.
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης): Κυρία Μπερνιδάκη, για μια ακόμα φορά θα πω ότι θέλω, εκ μέρους της πολιτείας, να ζητήσω συγγνώμη για όσα δεν έχουν γίνει. Και δεν έχουν γίνει πολλά. Εκείνο που ελπίζω είναι ότι δεν θα χρειασθεί να ξανακάνετε παρεμφερείς ερωτήσεις. Γιατί το χρέος απέναντι στα άτομα με αναπηρία το ξέρουμε και πρέπει να το εκπληρώσουμε το ταχύτερο δυνατόν.
Όπως είπατε το θεσμικό πλαίσιο διαμορφώθηκε αργά. Πάμε τώρα πια με γοργά βήματα, αλλά δεν αρκεί μόνο η θέσπιση μέτρων. Ορθά επισημάνατε ότι η διασπορά των αρμοδιοτήτων δημιουργεί τεράστια προβλήματα. Γι’ αυτό το λόγο στην Γενική Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης δημιουργήθηκε αυτή η κεντρική μονάδα, η οποία αφορά στην προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία και η οποία συντονίζει όλες τις ενέργειες στα επιμέρους υπουργεία. Και σας είπα επίσης ότι ξεκινήσαμε ήδη από το Εθνικό Τυπογραφείο και το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Ήδη είναι δε έτοιμο και το διάταγμα για την αντίστοιχη μονάδα στο Υπουργείο Εξωτερικών.
Αυτό επίσης το οποίο προβλέπει το πρόσφατο π.δ. 13/2005, είναι το ειδικό σήμα πιστοποίησης σε ό,τι αφορά την προσβασιμότητα το οποίο θα παίρνουν τα κτήρια, και ιδίως τα δημόσια κτήρια, ώστε να ξέρουμε ποια κτήρια είναι έτοιμα. Όπως επίσης κωδικοποιείται και η σχετική νομοθεσία για τα άτομα με αναπηρίες.
Τονίζω όμως ότι μας απασχόλησε ιδιαιτέρως το θέμα της επιβολής κυρώσεων που ορθά επισημάνατε. Γι’ αυτό μέσα στο καλοκαίρι ετοιμάζουμε τις διατάξεις που αφορούν στην επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε όλους τους υπευθύνους, είτε εκ του νόμου είτε μέσω συμβατικής υποχρέωσης, οι οποίοι έχουν την ευθύνη κτηρίων που πρέπει να τηρούν αυτές τις προδιαγραφές ώστε αν δεν εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις τότε να επιβάλλονται οι ανάλογες κυρώσεις.
Τονίζω, για μια ακόμα φορά, ότι στην Ελλάδα πολλές φορές νομοθετούμε αλλά εκείνο που λείπει είναι η εφαρμογή των νόμων. Και εκεί πρέπει να ρίξουμε το βάρος και την προσοχή μας.
Επίσης να συνειδητοποιήσουμε και κάτι άλλο, το οποίο η Κυβέρνηση γνωρίζει. Ό,τι κάνουμε για τα άτομα με αναπηρία δεν είναι ένα χρέος που αφορά μια προνομιακή, κατά κάποιο τρόπο, μεταχείρισή τους. Κάθε άλλο. Για να μπορέσει να υπάρχει κοινωνικό κράτος και ισότητα σημαίνει ότι έχουμε ίση μεταχείριση ουσιωδώς όμοιων καταστάσεων αλλά και άνιση μεταχείριση ουσιωδώς ανόμοιων καταστάσεων. Και επειδή τα άτομα με αναπηρίες, για να μπορούν να συμμετέχουν ισοτίμως στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας, έχουν ανάγκη από πρόσθετη φροντίδα, γι αυτό παίρνουμε αυτά τα μέτρα, για να μπορέσουμε να τους δώσουμε τη δυνατότητα ώστε υπό όρους ισότητας να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους.
Για μια ακόμα φορά ζητώ συγγνώμη για ό,τι δεν έγινε και, κυρίως, για ό,τι παραπέμπουμε στο μέλλον. Αλλά ελπίζω να μην χρειασθεί να ξαναβρεθούμε στην ανάγκη να κάνουμε έναν υπολογισμό μέλλοντος, αλλά περισσότερο έναν απολογισμό σε ό,τι αφορά στα θέματα εκείνα τα οποία ήδη έχουμε κάνει και εκείνα τα οποία ήδη έχουμε εφαρμόσει.
Ευχαριστώ πολύ.