Η αισθητική είναι κάτι που μας αφορά όλους και όλες, είτε έχουμε είτε δεν έχουμε αναπηρία. Δεν έχει καμμία απολύτως σχέση με το αληθινό ή το ψεύτικο, το ρωμαλέο ή το άρρωστο, το υγιές ή το ασθενούν. Έχει απλώς να κάνει με το όμορφο και το άσχημο.
Εντάξει, εμείς έχουμε αναπηρία. Πολλοί από τους «άλλους» αυτομάτως μάς κατατάσσουν στο «μακριά από μας» (απ’ αυτούς). Μας αποφεύγουν και, όταν μας συναντούν, γυρνούν το κεφάλι με αποστροφή. Μας κοιτούν με συμπόνια και συγκαλυμμένη απέχθεια. Είμαστε άσχημοι ή τέλος πάντων, εκπροσωπούμε την ασχήμια στην αντίληψή τους.
«Άσχημοι». Τι βολικό! Άμα δεν βρίσκουν τίποτα άλλο να μας προσάψουν, είτε στην προς τα έξω είτε στην προς τα μέσα έκφρασή τους, μας λέν πως δεν μας συναναστρέφονται για να μην ασχημύνει η ζωή τους! Μπορεί να μην το λένε με λόγια, όμως καταφαίνεται στη συμπεριφορά τους. Μας στερούν την προσβασιμότητα στον χώρο «τους» για να τον υπερασπιστούν, να μην ασχημύνει, να μην υποβαθμιστεί η αισθητική του.
Μήπως όμως έχουν δίκιο; Πρέπει, νομίζω, να κοιτάζουμε την πραγματικότητα κατάματα. Πολλοί άνθρωποι με αναπηρίες στην Ελλάδα παραμελούν τον εαυτό τους. Δεν καταλογίζουμε ευθύνες, ούτε θέλουμε να- κριτικάρουμε οποιονδήποτε. Δεν μπορεί όμως, όλοι τους έχετε δει, όπως κι εγώ, να κυκλοφορούν σκυθρωποί, ατημέλητοι, απεριποίητοι, αχτένιστοι ή ακόμα και άλουστοι. Συντηρούν οι ίδιοι μια εικόνα μιζέριας, που πείθει ότι έχουν παραιτηθεί από τις χαρές της ζωής. Διεκδικούν έτσι τη συμπάθεια, το έλεος, τη «συμπαράσταση». Δυστυχώς, αυτή η στάση δεν αντανακλά μόνο στον εαυτό τους αλλά σε όλους, όσοι έχουν αναπηρία.
«Κάν’ το με χάρη», θα μπορούσε να είναι σύνθημα. Δεν είναι. Είναι ανάγκη. Ανάγκη να ξεφύγουμε από τα στερεότυπα με τα οποία μας κατατάσσει η κοινωνία στην κατηγορία «ανάπηροι» (=ανήμποροι, σακάτηδες, καημένοι). Πρέπει να βγούμε από αυτό το στερεότυπο αν επιθυμούμε να μας σέβονται για ό,τι πραγματικά είναι ο καθένας και να μας παραχωρήσουν τα δικαιώματά μας.
Πρέπει να φροντίζουμε τον εαυτό μας, τόσο όσον αφορά στην εξωτερική μας εμφάνιση, όσο και την πνευματική μας καλλιέργεια. Μεγάλα λόγια, θα πείτε. Ίσως. Όμως, δεν βλέπω άλλον τρόπο για να βγούμε από το τέλμα στο οποίο έχουμε «κολλήσει». Μόνον έτσι θα καταφέρουμε να διαρρήξουμε τον κλοιό, που μας έχει περισφίξει. Μόνον έτσι θα επιτύχουμε την αναγνώριση όλων των δικαιωμάτων-αιτημάτων μας όχι απαιτώντας -διεκδικώντας-πολεμώντας με τις συνηθισμένες μεθόδους, αλλά επιβάλλοντας την ικανοποίησή τους. Θα κάνουμε τα αιτήματά μας αιτήματα όλης της κοινωνίας. Από «μέρος του προβλήματος» της υποβάθμισης του επιπέδου διαβίωσης, ας γίνουμε «μέρος της λύσης» του.
Εντάξει, εμείς έχουμε αναπηρία, αμ, εσείς που δεν έχετε; Γιατί άραγε
προωθείτε την ασχήμια; Γιατί καταστρέφετε τις ομορφιές του τόπου μας;
Γιατί επιμένετε να μας ελεείτε και όχι να μας σέβεστε; Είναι στ’ αλήθεια όμορφο να μας ανεβάζετε «στα χέρια», αντί να εγκαταστήσετε «ράμπες» ή ανυψωτικούς μηχανισμούς. Είναι όμορφο να μας βλέπετε επαίτες, αντί να για συμπολίτες; Προτιμάτε, άραγε, να μας βλέπετε από κάτω, παρά δίπλα σας; Τόσο χαμηλή αισθητική πια;
Θα ήθελα να σας επισημάνω: οι πολίτες δεν χωρίζονται σε όμορφους και άσχημους. Χωρίζονται όμως σε όσους έχουν και σε όσους δεν έχουν ακόμη αποκτήσει αναπηρία.
Παναγιώτης Τσίγκανος
Βιολόγος – Προγραμματιστής Η/Υ