Στη διάρκεια των ταξιδιών μας σε διάφορες χώρες αντιμετωπίζουμε τους φόβους πολλών φίλων σχετικά με τη ρατσιστική αντιμετώπιση των Γερμανών που προέρχονται από τη πρώην Ανατολική Γερμανία και την έξαρση της βίας εναντίον μη Γερμανών στη Γερμανία.
Οι εικόνες κτηνώδους βίας και μίσους που στρέφεται προς τους μη Γερμανούς έχουν κάνει το γύρο του κόσμου, προκαλώντας φόβους και μνήμες από το τρομαχτικό παρελθόν της Γερμανίας.
Τώρα ο πρώτος χρόνος της ένωσης της Γερμανίας έχει περάσει και οι εντάσεις έχουν μειωθεί. Καθώς η καθημερινή ζωή βρίσκει τους ρυθμούς της στην ενωμένη Γερμανία πολλά από τα κρυφά προβλήματα της χώρας αρχίζουν να βγαίνουν στην επιφάνεια: Ανεργία, άστεγοι, αύξηση της βίας στα σχολεία, υπερβολικό μίσος για τους μη Γερμανούς – ρατσιστικές απειλές εμπρησμοί και φόνοι- όλα αυτά έχουν γίνει ένα σταθερό μέρος των ειδήσεων της Γερμανίας.
Κοντά σ’ αυτή την κοινωνική αναταρραχή έχει προκύψει και ένα ακόμη τρομαχτικό θέμα: βία και μίσος εναντίον ανθρώπων με αναπηρία στη Γερμανία.
Παρόλο που η Γερμανία δεν ήταν ποτέ μια πολύ φιλική χώρα για αναπήρους, τον τελευταίο χρόνο οι άνθρωποι με αναπηρίες έχουν να αντιμετωπίσουν αυξανόμενες απειλές και βία από τους σκιν-χεντς (skin-heads) και άλλους ακροδεξιούς. Μορφές διακρίσεων που ίσχυαν στο παρελθόν είναι πια πολύ συνηθισμένες. Συνεχίζουμε να είμαστε θύματα διακρίσεων με την τοποθέτησή μας σε ιδρύματα, με το να αποκλειόμαστε από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που αφορούν τη ζωή μας και επιπλέον αυτού του τύπου οι στάσεις βρίσκουν έκφραση και μέσα από άλλους τρόπους.
Όλο και πιο συχνές γίνονται απειλές του τύπου: “Οταν θα ξεμπερδέψουμε με τους ξένους θα ασχοληθούμε και με εσάς, τους αναπήρους”… “Στην εποχή του Χίτλερ θα είχατε πάει στον θάλαμο των αερίων”… “Εσείς είστε που τρώτε όλους τους φόρους μας”.
Πρόσφατα υπηρξαν αρκετές περιπτώσεις βίας εναντίον ανθρώπων με αναπηρίες:
Ενας ηλικιωμένος ανδρας με προβλήματα όρασης, χτυπήθηκε βάναυσα από ομάδα σκιν χεντς στην πόλη Siegen. Πέθανε στο δρόμο προς το νοσοκομείο.
Μαθητές με προβλήματα ακοής σε σχολείο του Halle χτυπήθηκαν σοβαρά από ακροδεξιούς.
Σκιν χεντς επιτέθηκαν ένα οικοτροφείο για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και χτύπησαν οποιονδήποτε αρνιόταν να πει τα τρομερά πράγματα που απαιτούσαν οι σκιν χεντς για τους μη Γερμανούς.
Αν και αυτές οι ιστορίες αποτελούν ακόμα εξαιρέσεις, τέτοια παραδείγματα δείχνουν, στην υπερβολή τους, ότι η κοινή γνώμη της Γερμανίας μετακινείται από μια στάση απομάκρυνσης από τους ανθρώπους με αναπηρίες προς μια στάση βίαιης απόρριψής τους. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία μας γίνεται πιο σκληρή για τους ανθρώπους με αναπηρίες και τις οικογένειές τους.
Μάλλον ο επόμενος στόχος των νεο-Ναζί μετά από τους μη Γερμανούς και τους ομοφυλόφιλους, θα είναι οι άνθρωποι με αναπηρίες.
Καθώς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναφέρουν τέτοιου είδους περιστατικά, έρχονται στην επιφάνεια τα εγκλήματα μίσους εναντίον ανθρώπων με αναπηρίες και αυτοί γίνονται πιο πρόθυμοι να μιλήσουν για τις δικές τους εμπειρίες τέτοιων εγκλημάτων.
Μια χειρίστρια αναπηρικού καθίσματος από το Αννόβερο για παράδειγμα, περιέγραψε πρόσφατα σε ένα άρθρο εφημερίδας πώς απειλήθηκε και πετάχτηκε έξω από το κάθισμά της τρεις φορές.
Ένας ηλικιωμένος χειριστής αναπηρικού καθίσματος αυτοκτόνησε τον προηγούμενο χρόνο, αφού επανειλημμένα είχε δεχτεί χτυπήματα, είχε σπρωχτεί στις σκάλες του υπογείου και είχε δεχτεί τις κοροϊδίες μαθητών. Σε ένα γράμμα προς τη γυναίκα του ρωτούσε αν θα ήταν καλύτερα για κάποιους σαν αυτόν να είχαν σκοτωθεί στο Τρίτο Ράιχ, όπως προφανώς του είχαν πει κάποιοι εχθρικοί άνθρωποι στο δρόμο.
Ένα άτομο με νοητική καθυστέρηση πρόσφατα κρατήθηκε όμηρος και κακοποιήθηκε για αρκετές ημέρες σε ένα εξοχικό έξω από την πόλη. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρίες αναφέρουν ότι νιώθουν ανασφάλεια όταν βγαίνουν έξω και ότι είχαν τρομακτικές εμπειρίες, όχι μόνο από σκιν χεντς αλλά και από “φυσιολογικούς” ανθρώπους.
Η βία, ωστόσο, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, που απλώς εκφράζει τη γενική τάση η κοινωνία των “ικανών” να ξεφορτωθεί και να πάρει αποστάσεις από οτιδήποτε “ενοχλητικό” ή διαφορετικό.
Οι εκτενείς συζητήσεις για την πιθανή νομιμοποίηση της ευθανασίας είναι μια απειλή, την οποία αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρίες στη Γερμανία εδώ και πολλά χρόνια. Οι ανάπηροι εδώ είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε αυτό το θέμα, εξαιτίας της κληρονομιάς των Ναζί, των δολοφονιών χιλιάδων ανθρώπων με αναπηρίες και των υποχρεωτικών στειρώσεων εκατοντάδων χιλιάδων αναπήρων.
Ακόμη και η ακαδημαϊκή αναφορά ή συζήτηση στην υπόθεση της ευθανασίας, ακόμη και τα υποννοούμενα είναι -θεωρούνται πως είναι- πολύ απειλητικά για τους αναπήρους.
“Μια κοινωνία που βραβεύει την υπερβολική ομορφιά, την υψηλή κινητικότητα και το ανώτερο επίπεδο ανεξαρτησίας, μπορεί εύκολα να μετατρέψει το δικαίωμα στο θάνατο σε υποχρέωση για θάνατο όλων αυτών που αποκλίνουν από αυτά”, δήλωσε ο Uwe Frehse από το Ευρωπαικό Δίκτυο Ανεξάρτητης Διαβίωσης (ENIL) αναφερόμενος στις επικίνδυνες συζητήσεις για τη νομιμοποίηση της “ενεργητικής βοήθειας στο θάνατο”, όπως ονομάζεται η “ευθανασία” αναπήρων στη Γερμανία.
Από μόνη της η συζήτηση για το ονομαζόμενο “δικαίωμα στο θάνατο” δεν είναι αυτό που απασχολεί τους ανθρώπους με αναπηρίες στη Γερμανία. Η φιλοσοφία του αυστραλού Peter Singer πηγαίνει ένα βήμα μακρύτερα, θέτοντας ερωτήματα για το αν θα έπρεπε να επιτρέπεται στα βρέφη με αναπηρίες να ζουν και για το αν ο βαθμός της ευτυχίας των γονιών είναι μεγαλύτερος για τους γονιούς με μη ανάπηρα παιδιά.
Κείμενα όπως αυτά του κυρίου Singer λειτουργούν, για να νομιμοποιήσουν περιπτώσεις φόνων, κατά τις οποίες ανάπηρα βρέφη σκοτώθηκαν από τους γονείς τους.
Αυτά τα ρατσιστικά βιβλία και οι ιδέες έχουν ήδη διδαχτεί και συζητηθεί -ακόμα και σε κάποια γερμανικά πανεπιστήμια και σε μερικές γερμανικές οργανώσεις αναπήρων. Το Γερμανικό κίνημα αναπήρων απορρίπτει έντονα αυτές τις διδασκαλίες και έχει χρηματοδοτήσει μεγάλες διαμαρτυρίες εναντίον τέτοιων θεμάτων.
“Κατ’ αρχήν, είναι εντελώς απαράδεχτο να τίθεται υπό αμφισβήτηση το δικαίωμά μας στη ζωή από οποιονδήποτε τρίτο. Ειδικά μια κοινωνία, όπως η Γερμανική, με μια σοβαρή ιστορία βίας εναντίον ανθρώπων με αναπηρίες, που συντηρεί καθημερινές διακρίσεις εναντίον των αναπήρων, βρίσκουμε πως δεν έχει το δικαίωμα να συζητά.
Είναι πιο σωστό να μιλάμε για το πώς θα ζήσουμε μια αυτοδιαχειριζόμενη ζωή, παρά για το πώς θα κανονίσουμε ένα αυτοδιαχειριζόμενο θάνατο” δήλωσε ο Uwe Frehse.
Κοιτάζοντας την εικόνα της Γερμανικής κοινωνίας στο σύνολό της, γίνεται ξεκαθαρό το γεγονός ότι, όπως έγινε και με τα εγκλήματα των Ναζί κατά των ομοφυλόφιλων, η κληρονομιά της βίας εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες στην κοινωνία έχει μείνει η κρυφή αρετή της Γερμανικής κοινωνίας.
Η πλειοψηφία του γερμανικού πληθυσμού δεν έχει ασχοληθεί ποτέ με το θέμα. Επίσης δεν έχει σχεδόν καθόλου συνείδηση των εγκλημάτων εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες κατα τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ. Οι Γερμανοί ακόμα δεν έχουν συνειδητοποιήσει την αδικία και τις διακρίσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρίες μέχρι σήμερα.
Επιπλέον, η αναπηρία στη Γερμανία αντιμετωπίζεται ως μια προσωπική τρομερή τραγωδία, ένα θέμα κυρίως της κοινωνικής πρόνοιας, του οποίου η προτεινόμενη λύση είναι ο ιδρυματισμός.
Η Γερμανική κοινωνία δεν αναγνωρίζει ότι η αναπηρία είναι ένα πλέγμα πολιτικών δικαιωμάτων, μια πραγματικότητα της ζωής και μάλιστα μια πραγματικότητα της ζωής που πρέπει να ενσωματωθεί και να υποστηριχτεί από την κοινωνία. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι σε ένα κοινωνικό κλίμα ευρέως αποδεκτού -και επικροτούμενου- μίσους, όπως εκφράζεται με τις βίαιες ενέργειες εναντίον των ανθρώπων που αναζητούν εδώ πολιτικό άσυλο από άλλες χώρες, έχουν έρθει στην επιφάνεια με υπερβολικό τρόπο οι κρυφές σκέψεις και τα συναισθήματα πολλών ατόμων.
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος αν η κυβέρνηση, οι πολιτικοί και οι προεξέχοντες (σικ) πολίτες είναι σε θέση να αντιδράσουν. Θα μπορούσε επίσης να αναρωτηθεί για το τί κάνουν εναντίον τέτοιων αντικοινωνικών και εξτρεμιστικών τάσεων. Ενώ ο Γερμανικός δισταγμός, όσον αφορά τη βία εναντίον μη Γερμανών, έχει δεχτεί κριτική από όλο τον κόσμο, δεν έχει εφαρμοστεί πίεση στη γερμανική κυβέρνηση και στην κοινωνία για την ασφάλεια των Γερμανών με αναπηρίες.
Στις συζητήσεις για το σύνταγμα της ενωμένης Γερμανίας, αν επρόκειτο οι άνθρωποι με αναπηρίες να απαιτήσουν πραγματική προστασία από το σύνταγμα, όταν πέφτουν θύματα διακρίσεων, θα υπήρχε προθυμία από τους πολιτικούς οργανισμούς και κόμματα να υποστηριχτεί ένα τέτοιο αίτημα. Αν και η προστασία των ανθρώπων με αναπηρίες δε θα επιφέρει θαύματα, ωστόσο έχουν συμφέρον οι Γερμανοί πολιτικοί, γιατί με αυτό τον τρόπο θα δώσουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι αντιτίθενται στις διακρίσεις και στη βία εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες.
Είναι πράγματι πολύ σημαντικό αυτό για την απάλυνση της ρατσιστικής κληρονομιάς του Γερμανικού έθνους: ένας Γερμανός δικαστής στην πόλη Flesburg επιδίκασε το περασμένο φθινόπωρο αποζημίωση σε ένα ζευγάρι τουριστών, επειδή οι διακοπές τους διαταράχτηκαν όταν εξαναγκάστηκαν να παίρνουν τα γεύματά τους σε ένα εστιατόριο ξενοδοχείου όπου γευμάτιζε και μια ομάδα ατόμων με αναπηρίες.
Πολλά άτομα με αναπηρίες και οι γονείς τους περιμένουν από τους πολιτικούς να λάβουν σοβαρές αποφάσεις εναντίον κάθε τύπου διακρίσεων.
Όπως οι Γερμανοί έπρεπε να πάρουν στα χέρια τους το θέμα της αντίστασης στη βία εναντίον των μη Γερμανών -περισσότερα από 3 εκατομμύρια άτομα στη Γερμανία παρακολούθησαν εκατοντάδες εκδηλώσεις και έκαναν λαμπαδιοφορίες, για να διαμαρτυρηθούν εναντίον του μίσους και της βίας των τελευταίων μηνών- έτσι και οι άνθρωποι με αναπηρίες πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τους εαυτούς τους αντί να περιμένουν τους αναποφάσιστους και διστακτικούς πολιτικούς.
Χιλιάδες άνθρωποι με αναπηρίες έχουν διαδηλώσει τους τελευταίους μήνες εναντίον της απόφασης του δικαστηρίου στη Flensburg, υπέρ της ένταξής τους στο νέο σύνταγμα, υπέρ μιας νέας ισχυρής νομοθεσίας εναντίον των διακρίσεων προς άτομα με αναπηρίες.
“Ενα πράγμα που έχω μάθει από την αυξανόμενη βία εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες στη Γερμανία είναι ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με μια πολιτική για την αναπηρία, που θα επικεντρώνεται στις διακρίσεις και την αποδυνάμωση των ανθρώπων με αναπηρίες. Πρέπει να οργανωθούν νέες υπηρεσίες, κυρίως από τα ίδια τα άτομα με αναπηρίες, και να σχεδιαστούν σύμφωνα με τις πραγματικές τους ανάγκες. Αυτές οι υπηρεσίες πρέπει να βοηθούν τους αναπήρους στη ζωή τους στην κοινότητα, στη γνωριμία τους με τους γείτονές τους, δείχνοντας ότι τα άτομα με αναπηρίες είναι μέρος της κοινότητας. Αν έχουμε την ευκαιρία και την υποστήριξη να μάθουμε να ζούμε αυτοδιαχειριζόμενοι τη ζωή μας και ενεργοί κοινωνικά και οικονομικά, τότε θα είμαστε λιγότερο ευάλωτοι. Οι διακρίσεις και η αποδυνάμωση έχει ήδη σκοτώσει πολλούς από τους αδερφούς/ές μας με αναπηρίες κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ. Κάτι τέτοιο δε θα το παρακολουθήσουμε ως παθητικοί και σιωπηλοί θεατές για δεύτερη φορά. Θα αγωνιστούμε για τα δικαιώματά μας και κυρίως για το δικαίωμα των Γερμανών με αναπηρίες να καθορίζουν αυτοί οι ίδιοι τα δικαιώματά τους” καταλήγει ο Uwe Frehse από την ENIL.
των Ottman Miles – Paul και Dinah Radtke, από το περιοδικό της Disability Awarness in Action. Μετάφραση Αφροδίτη Μπάκα