Μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας αποτελούν σήμερα οι αρθρίτιδες, καθώς αποτελούν την κύρια αιτία αναπηρίας στον κόσμο. Μείζον όμως πρόβλημα δημόσιας υγείας αποτελούν και οι παρενέργειες των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων,

που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία τους, καθώς σημειώνεται ένας θάνατος σε κάθε 1.220 άτομα που τα λαμβάνουν για περισσότερο από δύο μήνες, λόγω σοβαρής αιμορραγίας από το πεπτικό! Μία νέα κατηγορία ουσιών, οι κοξίμπες, με πρώτο εκπρόσωπο τη ροφεκοξίμπη δίνουν λύση στο πρόβλημα. Η ροφεκοξίμπη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα κλινικών μελετών,παρουσιάζει αποτελεσματικότητα εφάμιλλη των υψηλότερων δόσεων παραδοσιακών μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, χωρίς να δημιουργεί προβλήματα στο γαστρεντερικό σύστημα.
Αγνωστη η αιτία της οστεοαρθρίτιδας
Για το θέμα μίλησαν σε σημερινή συνέντευξη τύπου ο ομότιμος καθηγητής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Διονύσιος Βαρώνος και ο κ. Παναγιώτης Αθανασίου, Επιμελητής Ρευματολογικού Τμήματος ΠΝΓ Ασκληπιείου Βούλας, τ. Επιμελητής Ρευματολογικού Τμήματος Hammersmith Hospital, Λονδίνο.
Η επικρατέστερη μορφή αρθρίτιδας είναι η οστεοαρθρίτιδα, που χαρακτηρίζεται από εκφυλισμό των αρθρώσεων, ενώ η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται ανάλογα με την ηλικία.
Στην ηλικία των 50 ετών εκτιμάται ότι το 20% του πληθυσμού υποφέρει από συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας, ποσοστό που αυξάνει στο 30- 40% στην ηλικία των 65 ετών και στο 75% στην ηλικία των 80 ετών.
Η αιτία της οστεοαρθρίτιδας είναι άγνωστη, αλλά οι βασικοί παράγοντες κινδύνου, εκτός από την ηλικία, είναι: ιστορικό τραύματος, επαναλαμβανόμενη πίεση της άρθρωσης, παχυσαρκία, μεταβολικές ή ορμονικές διαταραχές, κληρονομικές ή αναπτυξιακές δυσμορφίες και προηγούμενη φλεγμονώδης νόσος των αρθρώσεων.
Η φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της νόσου γίνεται με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες των ουσιών αυτών οφείλονται στην αναστολή των προσταγλανδινών.
Υπάρχουν αρκετοί τύποι προσταγλανδινών στους ανθρώπινους ιστούς, με διαφορετικές δράσεις ο καθένας.
Επομένως, η γενικότερη αναστολή της παραγωγής προσταγλανδινών, προκαλεί μεν ύφεση της φλεγμονής, αλλά και παρενέργειες στα άλλα όργανα του σώματος που στερούνται τις φυσιολογικές ρυθμιστικές δράσεις τους.
Ένα κύριο όργανο στο οποίο ασκούν προστατευτική δράση οι προσταγλανδίνες είναι το στομάχι.
Δεδομένης της ευρείας χρήσης αυτών των φαρμάκων, οι παρενέργειές τους σχετίζονται παγκοσμίως με πολλούς θανάτους κάθε χρόνο και για το λόγο αυτό οι ανεπιθύμητες των μη-στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, θεωρούνται μείζον πρόβλημα υγείας.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Archives of Internal Medicine, η χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, φαίνεται ότι αυξάνει τον κίνδυνο γαστρορραγίας ή της διάτρησης του στομάχου 4 φορές κατά μέσο όρο, σε σχέση με τους ασθενείς που δεν λαμβάνουν τα φάρμακα αυτά.
Αυξάνει τον κίνδυνο η χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων
Σημαντικό είναι ότι οι σοβαρές αυτές επιπλοκές από το γαστρεντερικό συνήθως συμβαίνουν χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα, οπότε πρακτικά δεν μπορεί να προβλεφθεί ποιοι ασθενείς που λαμβάνουν μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα θα εμφανίσουν έλκος, διάτρηση ή αιμορραγία.
Τα παραδοσιακά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα δημιουργούν το 25% περίπου των φαρμακευτικών ανεπιθύμητων ενεργειών, τονίζει ο ομότιμος καθηγητής Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Διονύσιος Βαρώνος.
Το 15% των ανεπιθύμητων ενεργειών αφορούν στο γαστρεντερικό σύστημα και πολλές φορές δεν προκαλούν έντονα συμπτώματα.
Το πιο βαρύ επακόλουθο είναι οι αιμορραγίες που μπορεί να προκαλέσουν το θάνατο.
Στις ΗΠΑ, σημειώνει ο καθηγητής, υπολογίζεται πως το κόστος αυτών των ασθενών φτάνει για κάθε περιστατικό τα 15-20.000 δολάρια.
Η αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών, προσθέτει, εξαρτάται από το φάρμακο που τις προκάλεσε και την βαρύτητά τους.
Κλασικά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως το ακετυλοσαλικυλικό οξύ, η κετορολάκη, προκαλούν γαστρορραγίες και αναιμίες.
Η δημιουργία τοπικού ερεθισμού (καούρες) στο στομάχι, αντιμετωπίζονται με μείωση των δόσεων, χορήγηση των φαρμάκων με εντεροπροστατευτικές μορφές, ή χορήγηση φαρμάκων που δεν ερεθίζουν το στομάχι, όπως παρακεταμόλης, ανστολέων κυκλοξυγενασών-2 και αντιοξίνων φαρμάκων. Για παράδειγμα, εξηγεί ο κ. Βαρώνος, αν εμφανιστεί βλάβη των νεφρών από ινδομεθακίνη, η χορήγησή της πρέπει να διακοπεί.
Τα φάρμακα αυτά, τονίζει, πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ή του θηλασμού, ή από άτομα που έχουν εμφανίσει αλλεργικά συμπτώματα.
Αν και τα περισσότερα από αυτά τα φάρμακα διατίθενται και χωρίς ιατρική συνταγή, προτιμότερο, σημειώνει, είναι οι χρήστες να ζητούν τη συμβουλή γιατρού και κυρίως όταν πρόκειται οι γονείς να χορηγήσουν ακετυλοσαλικυλικό οξύ σε μικρά παιδιά που έχουν πυρετό από ιούς.
Μία από τις παλαιότερες και συχνότερες παθήσεις
Στην Ελλάδα, καταλήγει, δεν έχουμε στατιστικά στοιχεία του κόστους της αντιμετώπισης των ανεπιθύμητων ενεργειών που προκαλούν τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη- αναλγητικά φάρμακα, αλλά στις ΗΠΑ έχει υπολογισθεί ότι ανέρχεται σε αρκετά εκατομμύρια δολάρια ετησίως. Μεγάλη εξέλιξη στη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας αποτέλεσαν τα νεώτερα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και ιδιαίτερα οι κοξίμπες, τονίζει ο κ. Παναγιώτης Αθανασίου, Επιμελητής Ρευματολογικού Τμήματος ΠΝΓ Ασκληπιείου Βούλας, τ. Επιμελητής Ρευματολογικού Τμήματος Hammersmith Hospital, Λονδίνο.
Με τη χρήση των κοξίμπων στην οστεοαρθρίτιδα επιτυγχάνεται ανακούφιση από τον πόνο και τα συνοδά συμπτώματα, ανακούφιση από τη δυσκαμψία και με αυτό τον τρόπο διατήρηση της λειτουργικότητας της άρθρωσης που πάσχει, ελάττωση της ανικανότητας που προκαλεί η οστεοαρθρίτιδα και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
‘Ετσι, σημειώνει, τα νεώτερα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, ανταποκρίνονται στους θεραπευτικούς στόχους που τίθενται κατά την αντιμετώπιση ασθενών που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα.
Ειδικότερα η ροφεκοξίμπη, επισημαίνει ο κ. Αθανασίου, που αποτελεί τον πρώτο εκπρόσωπο της νέας κατηγορίας των κοξίμπων, έχει μεγάλη βιοδιαθεσιμότητα όταν χορηγείται από το στόμα, η απορρόφησή της δεν εξαρτάται από τη λήψη τροφής, ενώ έχει μεγάλη ημιπερίοδο ζωής, που επιτρέπει τη χορήγηση φαρμάκου μία φορά την ημέρα, καθιστώντας την εξαιρετικά εύχρηστη για τους ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα.
Η ουσία ελαττώνει τον πόνο κατά το βάδισμα, γεγονός που ανακουφίζει πολύ τους ασθενείς που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα.
Σημειώνεται ότι η ουσία αναστέλλει εκλεκτικά την κυκλοοξυγενάση-2 με μεγάλη εκλεκτικότητα και έτσι αποφεύγονται οι ανεπιθύμητες ενέργειες των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων από το γαστρεντερικό σύστημα και τους νεφρούς. Κατά τη χρήση της ροφεκοξίμπης σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα, προσθέτει, επιτυγχάνεται μείωση του σχετικού κινδύνου για την εμφάνιση επιπλοκών από το γαστρεντερικό, όπως διατρήσεις, έλκη και αιμορραγίες.
Έτσι με τη χρήση της αποφεύγεται η εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών από το γαστρεντερικό, που αποτελούν μία σιωπηλή επιδημία που συνεπάγεται τεράστιο οικονομικό κόστος για το Σύστημα Υγείας.
Οι κοξίμπες, συνεχίζει ο κ. Αθανασίου, έχουν χρησιμοποιηθεί με εξαιρετική επιτυχία και για την αντιμετώπιση του μετεγχειρητικού ορθοπεδικού πόνου. ‘Εχουν επίσης χρησιμοποιηθεί με μεγάλη επιτυχία και για την αντιμετώπιση του πόνου στην πρωτοπαθή δυσμηνόρροια και του μετεγχειρητικού οδοντικού πόνου.
Οι αρθρίτιδες είναι μία από τις παλαιότερες και συχνότερες παθήσεις του ανθρώπου, αναφέρει ο αναπληρωτής καθηγητής κ. Γεώργιος Λυρίτης. Υπάρχουν πολλές μορφές αρθρίτιδας με τελείως διαφορετική αιτιολογία και συμπτωματολογία. Συνηθέστερες είναι η οστεοαρθρίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Η οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει σχεδόν όλες τις αρθρώσεις του ανθρώπου και είναι η συχνότερη μορφή ρευματοπάθειας. Πρόκειται για την εκφύλιση του αρθρικού χόνδρου, την παραμόρφωση της άρθρωσης με την ανάπτυξη οστεοφύτων, τον επώδυνο περιορισμό της κινητικότητας των αρθρώσεων και τελικά την βαριά κινητική αναπηρία.
Περισσότερο ευπαθείς οι γυναίκες
Η συχνότητα του νοσήματος είναι τόσο μεγάλη, τονίζει ο κ. Λυρίτης, ώστε σχεδόν όλοι οι άνθρωποι μετά το 65ο έτος της ηλικίας τους παραπονούνται για πόνους στις αρθρώσεις, παροδικούς ή μόνιμους.
Πράγματι σε μελέτη 2.300 ατόμων μεγαλύτερων των 60 ετών, και των δύο φύλλων, που διεξάγαγε το εργαστήριο μας, σημειώνει, (Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο ΚΑΤ), βρέθηκε ότι το 67% των γυναικών παραπονούντο για πόνους και προβλήματα στις αρθρώσεις, ιδιαίτερα στα γόνατα, χέρια και άκρους πόδες. Στους άνδρες το ποσοστό ήταν σημαντικά λιγότερο (31%).
Με επιφύλαξη ο αριθμός των Ελληνίδων με οστεοαρθρίτιδα μέτριου ή έντονου βαθμού ξεπερνά τα 2 εκατομμύρια, εφόσον προσθέσουμε και τις περιπτώσεις των εκφυλιστικών παθήσεων της σπονδυλικής στήλης, τόσο του αυχένα όσο και της οσφύος.
Σε αντίστοιχη μελέτη στην Ινδία βρέθηκε ότι το 85% των γυναικών ηλικίας άνω των 50 ετών υπέφεραν από αρθρίτιδα, ενώ στους άνδρες ήταν μόνο 20%.
Η ιδιαίτερη προτίμηση που παρουσιάζει η οστεοαρθρίτιδα στις γυναίκες μπορεί να αποδοθεί σε αρκετές αιτίες:
Η εμμηνόπαυση φαίνεται ότι επιταχύνει μία σειρά εκφυλιστικών μεταβολών σε πολλούς ιστούς π.χ. στο δέρμα, τις αρθρώσεις, τα αγγεία. Έτσι, επισημαίνει ο κ. Λυρίτης, μετά την εμμηνόπαυση παρουσιάζεται έξαρση όχι μόνο στην συχνότητα της οστεοπόρωσης, αλλά και της αρθρίτιδας. Δεν είναι σπάνιες και οι περιπτώσεις γυναικών που πάσχουν εξίσου από τα δύο αυτά νοσήματα.
Η κατασκευή του μυϊκού συστήματος είναι μειονεκτική στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Το αδύνατο μυϊκό σύστημα προκαλεί ευκολότερους μικροτραυματισμούς στις αρθρώσεις με αποτέλεσμα την προοδευτική τους καταστροφή.
Οι γυναίκες έχουν κατά κανόνα μεγαλύτερο σωματικό βάρος σε σχέση με τους άνδρες. Το αυξημένο σωματικό βάρος είναι μία βασική αιτία οσφυαλγίας και ραχιαλγίας, καθώς και γοναλγίας.
Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση για κύφωση της θωρακικής μοίρας και λόρδωση της αυχενικής και οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Η κακή στάση του κορμού προκαλεί χρόνιο πόνο, αλλά επίσης επιταχύνει την αρθρίτιδα.Η σπονδυλική στήλη δέχεται τα μεγαλύτερα φορτία από όλες σχεδόν τις αρθρώσεις, σημειώνει ο κ. Λυρίτης. Οι αρθρώσεις της είναι μικρές και ευκίνητες, πράγμα που τις κάνει ευάλωτες σε ανάπτυξη αρθρίτιδας.
Στην σπονδυλαρθρίτιδα, εκτός από τον πόνο παρουσιάζονται συχνά και πιεστικά φαινόμενα στο νωτιαίο μυελό, ή στα εξερχόμενα από την σπονδυλική στήλη μεγάλα νεύρα (ρίζες).
Γενικά, καταλήγει, η οστεοαρθρίτιδα λόγω του συνδυασμού του πόνου, της παραμόρφωσης και της περιορισμένης κινητικότητας επιδρούν άμεσα τόσο στην ποιότητα ζωής του ανθρώπου, όσο και στην ψυχική του υγεία