Για τους άνδρες που δεν έχουν σεξουαλικό σύντροφο αλλά έχουν κάποιο σεξουαλικό πρόβλημα, ίσως η πιο αποτελεσματική και, σίγουρα, η πλέον αμφιλεγόμενη θεραπευτική αγωγή, η ονομαζόμενη θεραπεία με σεξουαλικό αντικαταστάτη.
Η λέξη ”surrogate”,που σημαίνει αντικαταστάτης, επιλέχθηκε από τους Masters and Johnson για να αναφερθούν σε μια γυναίκα που η εργασία της είναι να κάνει τις σεξουαλικές δραστηριότητες που, κανονικά, θα έκανε ένας άνδρας με τη σύντροφό του.
Παρά την ευρέως διαδεδομένη (Η.Π.Α.) δημοσιότητα σχετικά με τη θεραπεία αντικατάστασης, συνεχίζει να υπάρχει (ακόμη) μεγάλη σύγχυση για το τι ακριβώς πρόκειται. Κάποιοι πιστεύουν ότι η αντικαταταστάτης δεν κάνει τίποτε περισσότερο από ότι μια ιερόδουλη αφού προσφέρει σεξ αντί πληρωμής. Είναι αλήθεια ότι οι αντικαταστάτες -ακριβώς όπως και οι θεραπευτές, οι δικηγόροι, οι γιατροί- συνηθίζουν να πληρώνονται για τη δουλειά τους. Αλλά η ομοιότητα σταματάει εκεί. Ο στόχος μιας πόρνης είναι να προσφέρει ευχαρίστηση στους πελάτες της και να τους ξεφύγει , συνήθως όσο πιο γρήγορα γίνεται. Ο ρόλος της αντικατάστασης είναι διαφορετικός. Η δουλειά της είναι να διδάξει στους πελάτες τα προσόντα που χρειάζονται για να γίνουν κοινωνικά και σεξουαλικά πιο αποδοτικοί.
Οι αξιόπιστες αντικαταστάτριες δουλεύουν με θεραπευτές- με άλλα λόγια, ο πελάτης έχει μια συνάντηση με την αντικαταστάτρια και στη συνέχεια βλέπει (μόνος του ή με την αντικαταστάτρια) το θεραπευτή- και λειτουργούν ως βοηθοί θεραπευτές περισσότερο παρά ως υποκατάστατο της συζύγου. Ο στόχος της αντικαταστάτριας δεν είναι να αναδείξει τον ανδρισμό ενός άνδρα ή να του προσφέρει ευχάριστες στιγμές. Αντιθέτως, είναι θεραπευτικός και βοηθά στη διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος.
Πολύ από τον χρόνο που περνάει ο άνδρας με την αντικαταστάτρια αφιερώνεται στην ομιλία, πράγμα που είναι διαφορετικό απ’ αυτό που συμβαίνει με μια πόρνη. Η συζήτηση καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της 1ης συνάντησης και ακολουθείται από λίγες ασκήσεις χαλάρωσης και ίσως και ελαφρών αγγιγμάτων με την αντικαταστάτρια και τον πελάτη ντυμένους κανονικά και τους δύο.
Σε επόμενες συναντήσεις υπάρχει μια προοδευτική πορεία προς τη γυμνότητα, ασκήσεις επικοινωνίας, αισθησιακό άγγιγμα και τέλος πιο ανοιχτή σεξουαλική δραστηριότητα. Οι σωματικές σεξικές δραστηριότητες στις οποίες παίρνουν μέρος, συχνά επονομαζόμενες ως ”body – work ” (ενασχόληση με το σώμα) , είναι παρόμοιες με τις ασκήσεις συντρόφων (parent exercises) που παρουσιάζονται στο βιβλίο ”the new male sexuality”. Αναλόγα με την αντικαταστάτρια, το θεραπευτή και τη φύση του προβλήματος, μπορεί να υπάρξουν ή και να μην υπάρξουν πολλές συνευρέσεις. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, η αντικαταστάτρια αφιερώνει πολύ χρόνο για να βοηθήσει τον πελάτη να μάθει τρόπους να μειώσει το άγχος που νιώθει ως προς το σεξ και να του αυξήσει την αυτοπεποίθηση του.
Η ολοκληρωμένη θεραπεία με σεξουαλικό αντικαταστάτη (στην καλύτερή της μορφή) περιλαμβάνει τον θεραπευτή και την αντικαταστάτρια να δουλεύουν μαζί προς ένα κοινό στόχο, και ο καθένας τους να συμμετέχει με τις δυνάμεις του. Για παράδειγμα, η αντικατάστάτρια μπορεί να μην πει ότι ο πελάτης μας νιώθει άνετα κατά το σεξουαλικό παιχνίδι και εφόσον δεν υπάρχουν σκέψεις για συνουσία. Όταν η συνουσία γίνεται πιθανότητα, αμέσως άγχεται και χάνει τη στύση του. Για να τον προετοιμάσω για τη συνουσία, μπορώ να κάνω μαζί τους χαλαρωτική δουλειά, συνταιριάζοντας τη χαλάρωση με σκηνές μετακίνησης προς τη συνουσία. Αυτό που κάνω εγώ με τη φαντασία, το κάνει εκείνη στην πραγματικότητα.
Το κύριο πλεονέκτημα της θεραπείας με σεξουαλικό αντικαταστάτη είναι ότι είναι ιδιαίτερα επιτυχής. Αν και είναι λίγη η έρευνα που έγινε για αυτή τη μέθοδο θεραπείας, οι θεραπευτές που ξέρω ότι την εφαρμόζουν συμφωνούν με εμένα ότι είναι η πιο επιτυχής θεραπεία για άνδρες χωρίς σταθερό ερωτικό σύντροφο .Ήταν σχεδόν 100% επιτυχής με άνδρες παρθένους όλων των ηλικιών. Συνήθως οι άνδρες που έχουν μια αποτυχημένη εμπειρία με διάφορες γυναίκες, νοιώθουν τόσο γελοιοποιημένοι που αρνούνται να ξαναδοκιμάσουν ώσπου να νοιώσουν ότι το πρόβλημά τους έχει λυθεί.
Πολλοί πιστεύουν ότι ενώ μπορεί να αποδώσει η δουλεία με την αντικαταστάτρια και να βοηθήσει τον πελάτη να λειτουργήσει μαζί της, ωστόσο δεν θα συμβεί το ίδιο όταν ο πελάτης βρεθεί με μια πραγματική ερωτική σύντροφο. Ευτυχώς, αυτή η υπόθεση δεν δείχνει να ισχύει. Οι αντικαταστάτριες με τις οποίες έχω δουλέψει καθώς και εγώ , αντιλαμβανόμαστε αυτό το ζήτημα και κατευθύνουμε τις προσπάθειές μας έτσι ώστε να το λύσουμε .Θα το θεωρούσαμε αποτυχία αν ένας μπορούσε να λειτουργεί με την αντικαταστάτρια αλλά όχι με πραγματικά ερωτικές συντρόφους. Έτσι, επικεντρωνόμαστε πάντα στον σύντροφο ή στις συντρόφους που ακόμη δεν έχει.
Ας πούμε ότι ένας πελάτης μπορεί να κάνει με την αντικαταστάτη του κάτι που δεν μπορούσε να κάνει νωρίτερα στο παρελθόν. Όταν τον ρωτάμε “γιατί”; Συνήθως αναγνωρίζει την αντικαταστάτρια ως υπεύθυνη. “Με έκανε να νιώσω τόσο άντερα (ή τόση σιγουριά) λέγοντας το Χ ή κάνοντας το Ψ”. Τότε τον ρωτάμε την καίρια ερώτηση: ας υποθέσουμε ότι είσαι με μια γυναίκα που δεν λέει το Χ ή δεν κάνει το Ψ. Τι θα μπορούσες να κάνεις για να νοιώσεις τόσο άνετα (ή τόση σιγουριά); Και στη συνέχεια, δουλεύει στο τι χρειάζεται να κάνει ή τι είναι σε θέση να κάνει -πράγμα το οποίο περιλαμβάνει μίμηση με την αντικαταστάτρια- και να θεραπευτεί. Σε πολλές περιπτώσεις στις οποίες έχω δουλέψει, η ικανότητα να λειτουργήσει κανείς τόσο καλά με πραγματική ερωτική σύντροφο όσο και με αντικαταστάτρια είναι πάνω από 90%.
Η θεραπεία με αντικαταστάτρια έχει και κάποια μειονεκτήματα.
Πρώτον, μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε ένα μικρό τμήμα του πληθυσμού: στους άνδρες που έχουν σεξουαλικά προβλήματα, που δεν έχουν σταθερή ερωτική σύντροφο και που δεν θα αποκτήσουν μέχρι να λυθεί το πρόβλημά τους.
Δεύτερον, είναι ακριβές, γιατί πληρώνονται δύο άνθρωποι. Οι αντικαταστάτριες χρεώνουν συνήθως λιγότερα χρήματα ανά ώρα από ότι οι θεραπευτές, αλλά οι συναντήσει μαζί τους διαρκούν περισσότερο. Συνήθως δύο ώρες.
Τρίτον, αυτό το είδος θεραπείας δεν είναι ευρέως διαθέσιμο. Από όσο γνωρίζω, τα κυριότερα -ίσως και τα μοναδικά- μέρη για να βρει κανείς αυτή τη θεραπεία είναι τα σημαντικά μητροπολίτικα κέντρα των ΗΠΑ κυρίως η Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες και το Σαν Φρανσίσκο.
Η αντικαταστάτριά μου και εγώ είχαμε πελάτες από όλη τη χώρα και από το εξωτερικό που ήρθαν σε μας για θεραπεία αφού δεν έβρισκαν σε κοντινότερά τους μέρη. Οι άνδρες που ζουν αλλού θα πρέπει ίσως να εξετάσουν το ενδεχόμενο να έρθουν σε μια από αυτές τις πόλεις για δυο περίπου βδομάδες για εντατική θεραπεία με αντικαταστάτρια, πράγμα που συνεπάγεται βεβαίως και επιπλέον έξοδα για το ταξίδι και τη διαμονή.
Ένας πολύ σημαντικός προβληματισμός είναι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Είναι γεγονός ότι οι αντικαταστάτριες έχουν σεξουαλική επαφή με πολλούς συντρόφους και φαίνεται να είναι κύριοι ύποπτοι για τη μετάδοση ενός ή περισσότερων σεξουαλικών νοσημάτων. Ο φόβος μετάδοσης ή προσβολής από το AIDS ή ο φόβος για δικαστική δίωξη για μετάδοση σεξουαλικών νοσημάτων, έχει αναγκάσει πολλούς θεραπευτές που συνεργάζονταν με αντικαταστάτριες να σταματήσουν να προσφέρουν θεραπεία με αντικαταστάτριες.
Δεν μπορώ να μιλήσω για όλες τις αντικαταστάτριες, αλλά αυτές με τις οποίες έχω συνεργαστεί είναι εξαιρετικά προσεκτικές σχετικά με τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και ήταν ακόμη και πριν την εμφάνιση του AIDS. Από όσο γνωρίζω, ούτε μια από αυτές δεν είχε ποτέ καμία σεξουαλική νόσο. Η αντικαταστάτρια με την οποία συνεργάζομαι τώρα, κάνει εξέταση για AIDS κάθε έξι μήνες και απαιτεί δύο αρνητικά αποτελέσματα από κάθε νέο πελάτη. Ασφαλές σεξ είναι το όνομα του παιχνιδιού και παίζεται αναγκαστικά. Οι πελάτες μαθαίνουν τα πάντα γύρω από τα προφυλακτικά και τα σπερματοκτόνα.
Αν σας ενδιαφέρει αυτού του είδους η θεραπεία, έχω κάποιες προτάσεις:
- δουλέψτε μόνο με ομάδα αντικαταστάτριας- θεραπευτή και όχι μόνο με αντικαταστάτρια. Η ομάδα θεραπείας βρίσκεται συνεχώς σε επαφή κατά συνέπεια υπάρχει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για εσένα. Ο θεραπευτής έχει πολύ σημαντικό ρόλο: οι αντικαταστάτριες εκπαιδεύονται στη σεξουαλικότητα, αλλά δεν είναι εκπαιδευμένοι ψυχοθεραπευτές. Επιπλέον, όπως θα παραδεχθούν και πολλές αντικαταστάτριες, είναι συνήθως δύσκολο να είσαι αντικειμενικός όταν δουλεύεις πάνω στο σώμα κάποιου. Μερικοί θεραπευτές παραπέμπουν τους πελάτες στις αντικαταστάτριες και στη συνέχεια δεν ασχολούνται πλέον με την υπόθεση. Εγώ δεν συνιστώ αυτή την πρακτική. Τόσο ο πελάτης όσο και η αντικαταστάτρια χρειάζονται υποστήριξη και βοήθεια από έναν πεπειραμένο θεραπευτή.
- πριν κλείσετε οποιοδήποτε ραντεβού, ρωτήστε για πρακτικές προφυλάξεις και ασφαλές σεξ και ζητήστε αποδείξεις ότι η αντικαταστάτρια είχε πρόσφατα αρνητικό αποτέλεσμα εξέτασης για AIDS. Αν η αντικαταστάτρια και ο θεραπευτής δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το ασφαλές σεξ, αν δεν σας δώσει τις αποδείξεις ή αν δεν σας ζητήσει παρόμοιες αποδείξεις, τότε μείνετε μακριά.
- δουλέψτε μόνο με αντικαταστάτρια που σέβεται το ποιος είστε. Η σωστή δουλειά της αντικαταστάτριας, όπως και κάθε σωστή θεραπεία απαιτεί κατανόηση και σεβασμό προς εσάς και το πρόβλημά σας. Η δουλειά αυτή θα πρέπει να ξεκινά από εκεί που βρίσκεστε και να σας οδηγεί σταδιακά εκεί που θέλετε να πάτε. Δεν θα πρέπει να σας ζητά να κάνετε κάτι που δεν μπορείτε να κάνετε και ούτε θα πρέπει να σας ταπεινώνει ή να σας τρομοκρατεί. Έχω ακούσει κατά καιρούς πολλές ιστορίες τρόμου για αντικαταστάτριες που δουλεύουν μόνες τους. Μια από αυτές ζήτησε από έναν αγχωμένο άνδρα που είχε προβλήματα στύσης να γδυθεί και να αυνανιστεί μπροστά της, ενώ τον γνώριζε μόλις μισή ώρα! Είναι προφανές πως αν αυτός ο άνδρας ήταν σε θέση να αυνανιστεί μπροστά στην αντικαταστάτρια δεν θα χρειαζόταν την βοήθειά της. Τα αποτελέσματα της “θεραπείας” ήταν να φέρει αυτόν τον άνδρα σε μεγάλη αμηχανία και ταπείνωση και να τον πείσει πως δεν θα μπορούσε ποτέ να ξεπεράσει το πρόβλημά του.
- νιώστε ελεύθεροι να θίξετε οποιοδήποτε παράπονό ή πρόβλημα στην αντικαταστάτρια ή τον θεραπευτή. Πριν χρόνια, ένας άνδρας μου ανέφερε μια δύσκολη εμπειρία που είχε με την αντικαταστάτριά του. Προσπαθώντας να προσδιορίσουμε τι δεν πήγε καλά με την θεραπεία, καταλήξαμε πως έφταιγε η θερμοκρασία στο χώρο της αντικαταστάτριας. Μου είπε ότι ήταν ζεστό σαν σάουνα και αυτό τον έκανε να νοιώσει εντελώς εξαντλημένος. Όταν ρώτησα τον άνδρα αυτό γιατί δεν της ζήτησε να χαμηλώσει την θερμοκρασία του χώρου ή να ανοίξει ένα παράθυρο, μου απάντησε: “Νόμισα πως η ζέστη ήταν μέρος της θεραπείας”. Μην κάνετε το ίδιο λάθος. Οτιδήποτε σας ενοχλεί ή σας κάνει να μην νοιώθετε άνετα, θα πρέπει να το εκφράζετε το συντομότερο δυνατό. Αυτό είναι επίσης καλή εξάσκηση για το τι μπορείτε να κάνετε με την πραγματική σας σύντροφο: εκφράστε αυτό που έχετε στο μυαλό σας.
Καθώς η θεραπεία με σεξουαλικό αντικαταστάτη είναι ακριβή (1000 δολάρια ΗΠΑ είναι συνήθως το ελάχιστο ποσό και μπορεί να φτάσει μέχρι και 10.000 δολάρια για μια πλήρη σειρά θεραπείας), σας συνιστώ να δοκιμάσετε πρώτα άλλες εναλλακτικές λύσεις θεραπείας -για παράδειγμα τις ασκήσεις που παρουσιάζονται στο βιβλίο The new Male Sexuality που είναι σχετικές με το πρόβλημά σας. Αν κάνετε κάποια πρόοδο αλλά όχι τόση όσο θα θέλατε, μπορείτε στη συνέχεια να δείτε και μια σεξουαλική αντικαταστάτρια. Η δουλειά που κάνατε μόνος σας θα μειώσει πιθανότατα τον αριθμό των συναντήσεων που θα χρειαστείτε μαζί της.
Του Bernie Zilbergeld
Απόδοση στα ελληνικά Μαρίνα Βουδούρη, καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας, email voudourim@hotmail.com.
(Μετάφραση από απόσπασμα του βιβλίου “The New Male Sexuality” – Η Νέα Ανδρική Σεξουαλικότητα, του Bernie Zilbergeld, PhD 1992.)