Τώρα τελευταία έζησα κάποιες από τις καλύτερες και πιο περίεργες στιγμές της ζωής μου, και με οδήγησαν στο να σκεφτώ τί είναι αυτό που “φταίει” στους ανθρώπους με αναπηρία.

Πότε άλλαξε το γεγονός ότι κάποτε το να έχεις αναπηρία ήταν ο λόγος που κάποιος δεν μπορούσε να κάνει κάτι, στο να φτάσει στο σημείο που τώρα είναι, μια έτοιμη δηλαδή δικαιολογία για κάποιους που θέλουν να γλιτώνουν από τις υποχρεώσεις;
Ίσως βέβαια αυτό να ίσχυε πάντα, αλλά είναι μόνο τις τελευταίες εβδομάδες που το είδα να συμβαίνει στην απλή καθημερινή ζωή.

Θυμάμαι μια εποχή που η αναπηρία ήταν αποκλειστικά ο λόγος που οι άνθρωποι με αναπηρίες δεν ήταν μέρος της κοινωνίας. Όλοι ξέρουν ότι αυτό συνέβαινε επειδή οι “φυσιολογικοί” άνθρωποι δεν ήθελαν τους “σακάτηδες” γύρω τους ή να αναμειγνύονται με τις οικογένειές τους, οπότε και τους απομόνωναν.
Έπειτα, σταδιακά, άρχισε να επιτρέπεται στους ανθρώπους με αναπηρίες να κυκλοφορούν, και για πολλά χρόνια μας αντιμετώπιζαν ως δευτεροκλασάτους πολίτες.
Δεν είμαι εντελώς σίγουρη αν έχουμε προχωρήσει πιο πέρα από αυτό το στάδιο, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι παρόλο που ο κόσμος όπου ζω εγώ είναι αρκετά απροσπέλαστος, υπάρχουν περισσότερες προσπελάσιμες τουαλέτες και χαμηλωμένα επίπεδα από ό,τι πίστευα ποτέ ότι θα υπήρχαν!
Μεγάλωσα σε έναν κόσμο όπου, αν ήθελα να ουρήσω όσο ήμουν έξω, έπρεπε να χρησιμοποιήσω συνηθισμένες τουαλέτες, γιατί δεν υπήρχαν πολλές επιλογές. Αυτό μερικές φορές σήμαινε ότι έπρεπε να ουρώ με την πόρτα ανοιχτή. Έπρεπε επίσης να σηκωθώ από το αναπηρικό μου κάθισμα και να συρθώ στις σκάλες ώστε να βρεθώ εκεί που ήθελα. Τίποτα από αυτά δεν ήταν ευχάριστο, τίποτα δεν ήταν εύκολο, αλλά σήμαινε ότι πάντα κατάφερνα να κάνω αυτό που ήθελα να κάνω.
Ίσως ακουστώ σκληρή, ίσως να μετατρέπομαι σε μια γκρινιάρα γριά, αλλά είναι καιρός κάποιοι άνθρωποι με αναπηρίες να μεγαλώσουν.

Μιλώντας με έναν νεαρό με αναπηρία την προηγούμενη εβδομάδα (που μπορεί να περπατήσει με πατερίτσες) τον άκουσα να λέει: “Δεν μπορώ να μεταφερθώ γιατί είμαι ανάπηρος”. Τί σημαίνει αυτό; Για μένα, αυτό δεν είναι λόγος από μόνος του. Δεν θα με πείραζε να ακούσω ότι δεν μπορούσε να μεταφερθεί γιατί δεν είχε την λειτουργική ικανότητα, ή ότι είχε προσπαθήσει και δεν τα είχε καταφέρει, αλλά αυτός απλά πρόβαλλε το ότι “Είμαι ανάπηρος”.
Σε πολλά παιδιά ή ενήλικες με αναπηρία δεν τους επιτρέπεται να μπουν σε μια κατάσταση όπου ίσως και να αποτύχουν σε κάτι. Αυτό γίνεται επειδή οι ικανοί σωματικά βλέπουν την αναπηρία ως αποτυχία εξ’ αρχής, οπότε νομίζουν ότι οτιδήποτε επιπλέον θα ήταν πολύ αρνητικό για να αντιμετωπιστεί. Αλλά το να δειλιάζεις από πιο σκληρές εμπειρίες δεν πρόκειται ποτέ να σε βοηθήσει να επεκταθείς και να μεγαλώσεις. Οι μικροί κακόμοιροι ανάπηροι μπορεί να χειροκροτηθούν για οποιαδήποτε προσπάθεια κάνουν, αλλά χρειάζονται να αποτύχουν και καμιά φορά. Η αποτυχία είναι μέρος της ανάπτυξης και της μάθησης. Πρέπει να κάνεις το ένα για να εκτιμήσεις το άλλο.

Έχω κουραστεί να βλέπω κάποιους νεαρούς ανθρώπους με αναπηρία να τη χρησιμοποιούν ως δικαιολογία, όταν αυτό που εννοούν στα αλήθεια είναι ότι βαριούνται και ότι δεν θέλουν να τους δουν να αποτυχαίνουν. Ας το δούμε το θέμα κατάματα, κανείς δεν θέλει να αποτυχαίνει, αλλά αυτοί έχουν μια έμφυτη δικαιολογία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν αν το επιλέξουν, και κανείς γύρω τους δεν θα επιχειρηματολογήσει εναντίον τους γιατί πολλοί πιστεύουν ότι η δικαιολογία αυτή ισχύει.
Δεν είμαι εντελώς σκληρή παρόλα αυτά, γιατί βλέπω την πραγματικότητα με την οποία πρέπει να ζήσουν οι άνθρωποι με αναπηρίες. Οι άνθρωποι με αναπηρία συνεχίζουν να έχουν άνισο μέρος στη κοινωνία και να ζουν καθημερινά με διακρίσεις. Είμαι μια 35χρονη μητέρα και αθλήτρια και δεν ανέχομαι να με “τσιμπάνε στο μάγουλο” ή να μου χαιδεύουν τα μαλλιά – και τα δυο μου συνέβησαν τις τελευταίες δυο εβδομάδες. Γιατί δεν το κάνουν αυτό σε κάποιον που δεν έχει αναπηρία; Θα βγάλω τη γλώσσα μου έξω στο επόμενο άτομο που μου το κάνει αυτό. Εάν πρόκειται να μου συμπεριφέρονται σαν να είμαι 3χρονο, ίσως να πρέπει να αρχίσω να συμπεριφέρομαι και εγώ σαν τέτοιο.

Μπορεί να είναι όντως κουραστική μια αναπηρία, αλλά, τώρα, αντί να είναι ο λόγος, η αναπηρία έχει γίνει η δικαιολογία για κάποιους ανθρώπους, γιατί είναι πιο εύκολο από το να προσπαθούν. Πώς είναι δυνατόν να ξέρεις τί μπορείς να κάνεις και τί δεν μπορείς να κάνεις μέχρι να το προσπαθήσεις;
Τότε ποιος φταίει για όλα αυτά; Μήπως το ότι οι γονείς υπερπροστατεύουν τα παιδιά τους και δεν τους αφήνουν να πειραματιστούν με νέα πράγματα; Οι γονείς μου δεν είχαν άλλη επιλογή από το να με αφήσουν ελεύθερη, εκτός και αν ήθελαν να μείνω σπίτι για πάντα, και αυτό δεν ήταν ποτέ μια επιλογή. Είναι επειδή οι γονείς πλέον δεν χρειάζεται να παλεύουν για κάποια βασικά δικαιώματα, γι’αυτό έχουν σταματήσει τη μάχη εντελώς;

Δεν ξέρω τις απαντήσεις σε καμιά από αυτές τις ερωτήσεις, αλλά αυτό που θα ήθελα να δω είναι περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρίες να έχουν την ευκαιρία να είναι όλα αυτά που θέλουν να είναι, αλλά επίσης και να έχουν τις ευκαιρίες να γίνουν όσο καλύτεροι μπορούν.
Είναι πραγματικά λόγω της άνισης κοινωνίας στην οποία ακόμα ζούμε το ότι τα πράγματα δεν γίνονται καλύτερα για τους ανθρώπους με αναπηρίες, ή πρέπει να κοιτάξουμε λίγο περισσότερο μέσα στον ίδιο μας τον εαυτό;
Για όλους αυτούς τους ανθρώπους με αναπηρία που αντιμετωπίζουν τη διάκριση την κάθε μέρα της εβδομάδας, που ζουν μια δύσκολη ζωή λόγω της αναπηρία τους, αυτό το άρθρο δεν αφορά εσάς. Για αυτούς τους ανθρώπους με αναπηρία που θα μπορούσαν να έχουν τόσα πολλά περισσότερα αλλά δεν ενδιαφέρονται να ασχοληθούν, αυτοί είναι οι μόνοι που χάνουν.

Απόδοση στα Ελληνικά: Ελένη Στρατή, Κοινωνιολόγος.