Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε προκειμένου να αναφερθούμε σε κάποιον άνθρωπο με αναπηρία απεικονίζει τις αντιλήψεις μας για τα χαρακτηριστικά, τις επιθυμίες και τις ανάγκες που ενδεχομένως να έχει αυτός ο άνθρωπος.
Αυτό είναι αλήθεια, ανεξαρτήτως από το εάν χρησιμοποιούμε τη γλώσσα συνειδητά ή ασυνείδητα: Οι περιγραφές που χρησιμοποιούμε έχουν αρνητική επίδραση στη δημιουργία των πρώτων εντυπώσεων για τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου ανθρώπου και των προσδοκιών που η κοινωνία μπορεί να έχει από αυτό τον άνθρωπο.
Η γλώσσα δίνει υλική υπόσταση στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τους ανθρώπους, στον τρόπο που τους μεταχειριζόμαστε και στον τρόπο με τον οποίο προσφέρουμε υπηρεσίες.
Η γλώσσα είναι φορέας ηθικών αξιών. Έχει δύναμη η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να χαρακτηρίσει κάποιον άνθρωπο είτε θετικά είτε αρνητικά. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται σήμερα και την οποία θα μπορούσαμε να ονομάσουμε “διαγνωστική γλώσσα” (language of diagnosis) ανάγει την ανθρώπινη αναπηρία σε κυριότερο χαρακτηριστικό, προκειμένου να περιγράψει κάποιον άνθρωπο λ.χ. ο τυφλός, ο επιληπτικός, ο ανάπηρος κ.ο.κ. Έτσι το διαγνωστικό χαρακτηριστικό γίνεται το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του ανθρώπου και επαναπροσδιορίζει την ταυτότητά του. Μετά, είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τί βρίσκεται πίσω από την ετικέτα, ώστε να γνωρίσουμε την πραγματική ταυτότητα του ανθρώπου.
Προτάσεις καλής συμπεριφοράς
Να χρησιμοποιείτε τα ονόματα των ανθρώπων και να αποφεύγετε χαρακτηρισμούς που στιγματίζουν, μειώνουν ή κηλιδώνουν.
Περιγράφετε τους ανθρώπους και αφήνετε τα χαρακτηριστικά τους να προκύπτουν φυσιολογικά από τα συμφραζόμενα.
Αποφεύγετε ακόμα τους γενικούς όρους λ.χ. ανάπηρος, καθυστερημένος, τυφλός, ΑμΕΑ κ.ο.κ.
Επίσης, όταν δε μπορείτε να αποφύγετε τους χαρακτηρισμούς, βάζετε τη λέξη άνθρωπος εμπρός από το είδος της αναπηρίας που έχει αυτός ο άνθρωπος. Λ.χ. άνθρωπος με αναπηρία, μαθητής με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες κ.ο.κ.
Χρησιμοποιείτε τους όρους άνθρωποι με αναπηρίες, παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, άνθρωποι που εμποδίζονται να… όταν πραγματεύεστε γενικά θεωρητικά κοινωνικά ζητήματα.
Όταν αναφέρεστε σε κάποιον άνθρωπο που συμμετέχει σε πρόγραμμα αποκατάστασης ή σε δραστηριότητα, χρησιμοποιείτε τον όρο συμμετέχων που αποτελεί τον αξιοπρεπέστερο χαρακτηρισμό.
Όταν τέλος αναφέρεστε στους ανθρώπους που έχουν σχέση με τις κοινωνικές υπηρεσίες τότε ο όρος χρήστης είναι ο καλύτερος, ιδιαιτέρως όταν αυτές αφορούν ζητήματα μεταρρύθμισης των κοινωνικών υπηρεσιών.
Από εισήγηση του William Mcqueen στο 3ο Διεθνές Συνέδριο του κινήματος Πρώτα οι Ανθρωποι (People First Movement)