Τα γεράματα χαρακτηρίζονται από φυσικές, ψυχολογικές και κοινωνικές αλλαγές. Οι φυσικές αλλαγές εμφανίζονται με σταδιακή πτώση της λειτουργίας διαφόρων οργάνων, συστημάτων και διαφορετική προδιάθεση σε μερικές ασθένειες.
Πολλές είναι οι λειτουργικές αλλαγές που συνδέονται με τη ηλικία και έτσι ο καθένας γερνάει σε διαφορετικό χρόνο και με διαφορετικό τρόπο. Μερικές από τις σχετικές με την ηλικία φυσικές αλλαγές μπορεί να είναι πιό σοβαρές σε άτομα με κακώσεις νωτιαίου μυελού (Κ.Ν.Μ.). Αυτό συμβαίνει εξ αιτίας του τύπου των οργανικών αλλαγών που συνοδεύουν τις Κ.Ν.Μ. και το βαθμό της φυσικής πίεσης (stress) που επιβάλεται στο σώμα με την εκπλήρωση των καθημερινών δραστηριοτήτων.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα υπάρχουν λίγες μελέτες πάνω σ’ αυτό το θέμα. Υπάρχουν λίγα αντικειμενικά δεδομένα και πολλά λόγια.
Αιτίες θανάτου σε ανθρώπους με κακώσεις νωτιαίου μυελού:
Ενας τρόπος για να μάθουμε τα προβλήματα των ανθρώπων με Κ.Ν.Μ. (παραπληγικοί και τετραπληγικοί) καθώς μεγαλώνουν είναι να μελετήσουμε τις αιτίες θανάτου.
Παλιότερα πρώτη αιτία θανάτου των ανθρώπων με Κ.Ν.Μ. ήταν η εξελικτικές νόσοι των νεφρών από χρόνια κατακράτηση ούρων και των λοιμώξεων. Σήμερα με τη βελτίωση των μεθόδων εκκένωσης της ουροδόχου κύστης και της συχνής παρακολούθησης της νεφρικής λειτουργίας έχει ελατωθεί αισθητά η συχνότητα νεφρικών παθήσεων. (Μόνο το 3% των θανάτων των ατόμων με Κ.Ν.Μ. οφείλεται σε διαταραχή του ουροποιητικού συστήματος).
Οι παθήσεις των πνευμόνων θεωρούνται σήμερα η κυριώτερη αιτία θανάτου (21%) μεταξύ των ατόμων με Κ.Ν.Μ. Τα προβλήματα του αναπνευστικού και η πνευμονία ξεκινούν από τη μείωση της ικανότητας για βήχα και καθαρισμού του βρογχικού δένδρου από τις εκκρίσεις.
Σοβαρές επίσης αιτίες θανάτου είναι οι καρδιακές νόσοι, ο καρκίνος, εγκεφαλικά καθώς και οι άλλες κοινές παθήσεις της τρίτης ηλικίας.
Μεταβολές στα εσωτερικά όργανα και συστήματα:
Σε άτομα με Κ.Ν.Μ. οι αλλαγές στη δομή και στη λειτουργία των εσωτερικών οργάνων (καρδιά, πνεύμονες, νεφροί, γαστρικός σωλήνας) είναι σχεδόν παράλληλη με τις αλλαγές που παρατηρούνται και σε άτομα χωρίς Κ.Ν.Μ.
Ωστόσο, η σταδιακή πτώση των λειτουργιών μπορεί να εμφανιστεί πιό γρήγορα σε αυτούς με Κ.Ν.Μ. εξ αιτίας των ειδικών προβλημάτων. Για παράδειγμα η νεφρική λειτουργία μιά αργή αλλά σταθερή πτώση στα άτομα με Κ.Ν.Μ. αλλά και στα άτομα χωρίς Κ.Ν.Μ.
Αν και οι νεφροί αντέχουν πολλές αλλαγές, πρίν υπάρξουν προβλήματα που θα οδηγήσουν σε ανεπάρκεια, τα προβλήματα που συνδέονται με το άδειασμα της ουροδόχου κύστης ενδέχεται να επιβαρύνουν τους νεφρούς με αποτέλεσμα την πρόωρη έκπτωση της λειτουργίας των νεφρών σε άτομα με Κ.Ν.Μ., παρά στους άλλους. Το ίδιο ισχύει και για την εντερική λειτουργία με την εμφάνιση προβλημάτων με την πάροδο των χρόνων.
Επίσης η καρδιά των ανθρώπων με Κ.Ν.Μ., πιθανώς να επιβαρύνεται από την αξιοσημείωτη φυσική πίεση (stress) η οποία ενδεχομένως να προκύπτει από τις καθημερινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν επειδή χρησιμοποιούν μόνο το πάνω μέρος του σώματος για την εξυπηρέτηση των καθημερινών τους αναγκών.
Το αναπνευστικό σύστημα εξασθενεί λόγω της περιορισμένης ικανότητας των αναπνευστικών μυών να επιτρέπει στον αέρα να κινείται μέσα και έξω από τους πνεύμονες.
Νευρομυοσκελετικές αλλαγές:
Μία από τις πιό συνηθισμένες καταστάσεις, είναι η συνεχής αίσθηση βάρους και ο πόνος πάνω από τον ώμο. Αυτό οφείλεται στο συνεχιζόμενο stress που δεχονται οι ώμοι και τα μπράτσα, από το σπρώξιμο του αναπηρικού καθίσματος, τις μεταφορές του σώματος κ.ο.κ. Αυτές οι δραστηρότητες είναι ιδιαιτέρως κοπιαστικές επειδή τα χέρια εκ κατασκευής δεν προορίζονται για να εκτελούν τέτοιες εργασίες.
Σε σχετικές μελέτες αναφέρεται ότι στο 52% των ανθρώπων με Κ.Ν.Μ. διαπιστώθηκε πόνος, μετατόπιση και φλεγμονή των τενόντων κατα τη διάρκεια των πρώτων 5 χρόνων μετά την απόκτηση της παράλυσής τους, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 62% μετά από 10 χρόνια παράλυσης και σε 72% μετά 15 χρόνια και σε 100% μετά 20 χρόνια.
Ενα άλλο συνηθισμένο πρόβλημα είναι το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα. Σ’ αυτό το σύνδρομο, το χέρι πιέζεται από το μεσαίο νεύρο το οποίο νευρώνει το χέρι με αποτέλεσμα τον πόνο στο χέρι. Αυτό προκαλείται εξ αιτίας επαναλαμβανόμενων τραυμάτων στο χέρι και στον καρπό, από τις μεταφορές του σώματος και το σπρώξιμο του αναπηρικού καθίσματος. Σε μία μελέτη αναφέρεται ότι κατά την πρώτο χρόνο της παράλυσης δεν αναφέρθηκαν πόνοι εξ αιτίας του συνδρόμου, αλλά στο διάστημα των πρώτων 10 χρόνων το 30% των παραπληγικών ανέφερε ότι έχει ενοχλήσεις, ενώ μετά τα 10 χρόνια το 90% ανέφερε ενοχλήσεις εξ αιτίας του συνδρόμου.
Ενα επιπλέον πρόβλημα στους ανθρώπους με Κ.Ν.Μ. είναι η συριγγομυελία, η ανάπτυξη δηλαδή μίας κύστης στο νωτιαίο μυελό στο επίπεδο του κτυπήματος. Αυτή μπορεί να προκαλέσει πόνο και απώλεια στις αισθητικές και κινητικές λειτουργίες. Συμβαίνει στο 5% των ατόμων με Κ.Ν.Μ. Δεν είναι γνωστό αν η συριγγομυελία επηρεάζεται από την ηλικία.
Οι προοπτικές της γήρανσης με Κ.Ν.Μ.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε την πολυπλοκότητα και το ασταθές των αλλαγών που συμβαίνουν στο σώμα των ανθρώπων με Κ.Ν.Μ. κατά τη διαδικασία των γηρατιών. Για πολλούς ανθρώπους με Κ.Ν.Μ. οι εφεδρίες του οργανισμού, επιτρέπουν αντοχή στις φυσιολογικές αλλαγές του γήρατος χωρίς να εμποδίζουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες και την ποιότητα ζωής τους.
Ωστόσο, αρκετοί άνθρωποι με Κ.Ν.Μ. ενδέχεται να έχουν σταδιακή μείωση των λειτουργιών τους. Η πληροφόρηση των πιθανών αλλαγών επιτρέπει την πρόβλεψη των ασθενειών και την ενίσχυση των μεθόδων υγείας για την ελάτωση των επιπτώσεων της γήρανσης στις καθημερινές δραστηριότητες και στην ποιότητα ζωής.
Πίνακας:
Οι κυριότερες αιτίες θανάτου σε ανΘρώπους με Κ.Ν.Μ.
(σε φθίνουσα σειρά, ανάλογα με τη συχνότητα)
ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ:
1) Νόσοι νεφρών
2) Καρδιακοί νόσοι
3) Νόσοι αναπνευστικού
4) Σηψαιμία
5) Καρκίνος
6) Εγκεφαλικά
7) Τραυματισμοί (περιλαμβάνεται και η αυτοκτονία)
ΣΗΜΕΡΑ:
1) Νόσοι αναπνευστικού
2) Καρδιακοί νόσοι
3) Τραυματισμοί (περιλαμβάνεται και η αυτοκτονία)
4) Σηψαιμία
5) Πνευμονική εμβολή
6) Καρκίνος
7) Νόσοι νεφρών
8) Εγκεφαλικά
Πίνακας:
Νευρομυοσκελετικές αλλαγές κατά τη γήρανση των ανθρώπων με Κ.Ν.Μ.
1) Δυσλειτουργία των ώμων (σύνδρομο από υπερβολική χρήση, πόνος, τεντονίτιδα, εξάρθρημα.
2) Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα.
3) Εκφυλιστικές αλλαγές στα οστά και στις αρθρώσεις (κύστεις και αρθρίτιδες ειδικά στους ώμους, στα χέρια και στους γοφούς).
4) Συριγγομυελία.
Πίνακας:
Τα άτομα με κακώσεις νωτιαίου μυελού είναι επιδεκτικά στις ίδιες νόσους που είναι και οι ικανοί σωματικά, καθώς γηράσκουν.
Dr. Elliot J. Roth MD., Paraplegia News, Απρίλιος 1991.
Απόδοση στα ελληνικά Βαγγελιώ Καμπιλάκη