Διάφορα νευρολογικά νοσήματα, καθώς και κακώσεις, μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στο νευρικό σύστημα, (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας, όγκος, κατάγματα σπονδυλικής στήλης κ.α.). Οι καταστάσεις αυτές, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, συνοδεύονται από σοβαρές και ποικίλες διαταραχές της ούρησης. Περιληπτικά, στη δυσλειτουργία του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος, στη λεγόμενη νευρογενή κύστη, υπάρχει πρόβλημα είτε αποθήκευσης των ούρων, είτε κένωσης αυτών.
Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά παρακάτω στην αντιμετώπιση της αδυναμίας κένωσης της κύστης.

Διερεύνηση και Παρακολούθηση της Νευρογενούς Κύστεως

1. Ιστορικό – Κλινική εξέταση.
2. Γενικές εξετάσεις αίματος και ούρων.
3. Ουροδυναμική μελέτη.
4. Υπερηχοτομογράφημα νεφρών – ουρητήρων – κύστεως.
5. Ενδοφλέβια πυελογραφία.
6. Σπινθηρογράφημα νεφρών.

Ο θεράπων ιατρός θα καθορίσει εάν οι παραπάνω εξετάσεις θα απαιτηθούν όλες ή μερικές από αυτές, καθώς και το πότε θα επαναληφθούν.

Στόχοι μεθόδων Κένωσης Νευρογενούς Κύστεως

1. Ικανοποιητική κένωση της κύστεως που δεν θα θέτει σε κίνδυνο το ανώτερο ουροποιητικό (νεφρούς), δηλ. κένωση χωρίς υπόλειμμα ούρων και με χαμηλές πιέσεις ενδοκυστικά.
2. Εγκράτεια των ούρων.
3. Μείωση επιπλοκών.

Μέθοδοι Κένωσης Νευρογενούς Κύστεως

1. Αντανακλαστική κένωση της κύστεως με χειρισμούς.
2. Καθαροί διαλείποντες καθετηριασμοί της κύστεως.
3. Κένωση της κύστεως με αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης.
4. Συνδυασμός των παραπάνω μεθόδων.
5. Έσχατη λύση: μόνιμος καθετήρας κύστεως (ουρηθρικός ή υπερηβικός)

Ποια Μέθοδος Κένωσης της Κύστεως είναι η Ενδεδειγμένη κάθε φορά;

Τα κριτήρια επιλογής πρέπει να είναι εξατομικευμένα. Θα παίξουν ρόλο:

1. Ο τύπος της νευρογενούς κύστεως.
2. Η γενικότερη αποκατάσταση του ατόμου.
3. Η φυσική κατάσταση του ατόμου.
4. Οι κοινωνικές, οι επαγγελματικές και ψυχολογικές ανάγκες.

Διαλείποντες Καθετηριασμοί

Οι διαλείποντες καθετηριασμοί αποτέλεσαν πραγματική επανάσταση στην αντιμετώπιση της νευρογενούς κύστεως. Μπορεί να εφαρμοσθούν στην πλειονότητα των περιπτώσεων και να συνδυάσουν με ιδανικό τρόπο τις καθαρά «ιατρικές», αλλά και κοινωνικές-προσωπικές ανάγκες του κάθε ατόμου. Οι διαλείποντες καθετηριασμοί γίνονται από το ίδιο το άτομο ή από ένα βοηθό (κατά προτίμηση πάντα τον ίδιο) αφού εκπαιδευτεί κατάλληλα. Η κύστη καθετηριάζεται από την ουρήθρα για λίγα λεπτά και αμέσως μετά αφαιρείται ο καθετήρας.
Για πρώτη φορά εφαρμόσθηκαν το 1950 από τον Guttman οι διαλείποντες καθετηριασμοί με άσηπτες συνθήκες για την οξεία αντιμετώπιση της νευρογενούς κύστεως. Το 1972 ο Lapides εφάρμοσε του καθαρούς διαλείποντες καθετηριασμούς για τη μακροχρόνια αντιμετώπιση. Σήμερα, η σύγχρονή τάση είναι οι διαλείποντες καθετηριασμοί με την τεχνική της μη άμεσης επαφής χεριού-καθετήρα («no touch»).
Υπάρχει μεγάλη ποικιλία ειδικών καθετήρων στην αγορά. Συνεπώς, υπάρχει δυνατότητα επιλογής του ιδανικού καθετήρα για κάθε περίπτωση. Υπάρχουν καθετήρες με ειδικά περιτυλίγματα που εξασφαλίζουν την «no touch» τεχνική, καθετήρες αυτό-λιπαινόμενοι (υδρόφιλοι και μη) για την ατραυματική διέλευση της ουρήθρας, καθετήρες διαφόρων μεγεθών, σκληρότεροι ή μαλακότεροι, γυναικείοι ή ανδρικοί.
Η επιλογή του κατάλληλου καθετήρα γίνεται σε συνεργασία του ατόμου με τον ιατρό του.

Πλεονεκτήματα Καθαρών Διαλείποντων Καθετηριασμών

1. Μείωση συμπτωματικών ουρολοιμώξεων.
2. Μείωση σχηματισμού λίθων στην κύστη ή τους νεφρούς.
3. Προστασία του ανώτερου ουροποιητικού συστήματος.
4. Δυνατότητα ανάπτυξης εγκράτειας.
5. Δυνατότητα σεξουαλικής ζωής.
6. Αποτελεί «φυσιολογικό» τρόπο κένωσης της κύστεως. Δηλαδή πλήρης κένωση χωρίς υπόλειμμα, σε χρόνο που επιλέγει το άτομο.

Σημαντικοί Παράγοντες στην επιτυχή Εφαρμογή των καθαρών Διαλείποντων Καθετηριασμών

1. Αποδοχή της μεθόδου από το άτομο.
2. Διατήρηση των σωστών όρων υγιεινής. Πλύσιμο χεριών και γεννητικής περιοχής με σαπούνι και τρεχούμενο νερό. Δεν είναι πάντα απαραίτητα τα αντισηπτικά υγρά.
3. Ικανή και ελεγχόμενη πρόσληψη υγρών. Ρυθμός των προσλαμβανομένων υγρών ανάλογα με το ημερήσιο κοινωνικο-επαγγελματικό πρόγραμμα του ατόμου.
4. Τήρηση τακτικού προγράμματος καθετηριασμών, αλλά και αύξηση του αριθμού των καθετηριασμών εάν έχει γίνει μεγαλύτερη πρόσληψη υγρών. Στόχος είναι οι 4 καθετηριασμοί ημερησίως.
5. Χρήση του κατάλληλου είδους καθετήρα που τοποθετείται με ήπιους χειρισμούς. Το άτομο μπορεί να βρίσκεται στο κρεβάτι, στο κάθισμα ή στην τουαλέτα.
6. Χρήση αυτολιπαινόμενου καθετήρα για ευκολότερη δίοδο.
7. Η χρήση του καθρέφτη διευκολύνει τις γυναίκες.

Ιωάννης Ε. Βασιλακάκης MD, FEBU
Χειρουργός-Ουρολόγος Ανδρολόγος