Οι επιστήμονες στο Purdue University απομόνωσαν μια ουσία που θεωρείται υπεύθυνη για την καταστροφή του ιστού που ακολουθεί την κάκωση του νωτιαίου μυελού (ΚΝΜ), μια ανακάλυψη που ίσως βοηθήσει την αντιμετώπιση και άλλων νευρολογικών παθήσεων.

Μια ερευνητική ομάδα, υπό την καθοδήγηση του Riyi Shi, διαπίστωσε ότι μια χημική ουσία, η ακρολεϊνη, γνωστή καρκινογόνος ουσία, είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα για αρκετές ημέρες μετά τον τραυματισμό. Αν και η ακρολεϊνη παράγεται από τον οργανισμό και σε φυσιολογικά επίπεδα δεν είναι τοξική, γίνεται επικίνδυνη όταν αυξάνεται η συγκέντρωσή της, όπως συμβαίνει σε ιστούς που εκτίθενται στα φυτοφάρμακα ή στον καπνό. Ομοίως συμβαίνει και στους φυσικούς τραυματισμούς, όπως η ΚΝΜ, οπότε ο κίνδυνος της ακρολεϊνης ίσως είναι το μυστικό της παράλυσης μετά από την κάκωση.

«Όταν συμβεί μία κάκωση στον νωτιαίο μυελό, όχι μόνο τα τραυματισμένα κύτταρα κινδυνεύουν από την οξείδωση που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες στον ιστό, αλλά τα ίδια τα κύτταρα εκκρίνουν ουσίες που βοηθούν τις ελεύθερες ρίζες προς αυτήν τη κατεύθυνση», λέει ο Shi που είναι επίκουρος καθηγητής νευρολογίας και βιοϊατρικής και εφαρμοσμένης μηχανικής στο Purdue School of Veterinary Medicine and Weldon School of Biomedical Engineering. «Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η ακρολεϊνη είναι υπεύθυνη γι’ αυτόν τον κακοήθη κύκλο. Καθώς η ακρολεϊνη σχετίζεται άμεσα με τον καρκίνο και με κάποιες νευρολογικές νόσους, τα φάρμακα που δρουν ενάντια σε αυτήν ίσως συντελέσουν στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ΚΝΜ κι άλλων παρόμοιων παθήσεων του κεντρικού νευρικού συστήματος».

Η έρευνα που έγινε από τον Shi με την βοήθεια των μαθητών του Jian Luo and Koji Uchida, του Nagoya University της Ιαπωνίας, παρουσιάστηκε στο περιοδικό Neurochemical Research στο τεύχος Μαρτίου 2005.

Τα μόρια των ελευθέρων ριζών εδώ και χρόνια θεωρούνται εχθροί της υγείας και πολλοί γιατροί προτείνουν δίαιτες με τροφές πλούσιες σε αντί-οξειδωτικά όπως οι βιταμίνες C και E, που έχουν την ιδιότητα να προσκολλούνται στις ρίζες αυτές και να τις αποτοξινώνουν. Αν και δεν υπάρχει κάτι λανθασμένο σ’ αυτήν την προσέγγιση, ο Shi υποστηρίζει ότι ίσως σε κάποιες παθήσεις να μην έχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα.

«Τα αντί-οξειδωτικά είναι καλοί «καθαριστές» των ελευθέρων ριζών κι είναι σοφό να εμπλουτίζουμε τον οργανισμό μας με αυτές τις ουσίες. Το πρόβλημα είναι ότι οι ελεύθερες ρίζες επιτίθενται στον ιστό δευτερόλεπτα μόλις μετά τον τραυματισμό κι έπειτα εξαφανίζονται. Η ακρολεϊνη όμως που εκκρίνεται από την επίθεση αυτή παραμένει για αρκετές ημέρες στο σώμα μας, κι η τοξικότητά της διερευνείται».

Για παράδειγμα, η ακρολεϊνη είναι γνωστό ότι προκαλεί καρκίνο όταν αυξηθούν τα επίπεδά της στο σώμα μας, τα οποία όμως είναι πολύ μικρά. Όταν ένα άτομο εισπνέει καπνό από τσιγάρο ή τον αέρα του νέφους, οι μετρήσεις συγκέντρωσης της ακρολενης δείχνουν ένα επίπεδο πάρα πολύ μικρό, παρόλα αυτά εξαιρετικά επικίνδυνο και 1000 φορές πιο αυξημένο από το φυσιολογικό».

«Αν πάρουμε έναν κόκκο αλατιού και τον χτυπήσουμε σε ένα shaker με νερό κι ύστερα το δοκιμάσουμε, δεν θα διαπιστώσουμε ότι το νερό είναι αλμυρό. Η μικρή αυτή ποσότητα του αλατιού είναι ωστόσο πολύ μεγαλύτερη από την αύξηση της ποσότητας της ακρολεϊνης στο σώμα μας κι έτσι την καθιστά πολύ επικίνδυνη», τονίζει ο Shi.

Ακριβώς λοιπόν επειδή τα υψηλά επίπεδα ακρολεϊνης έχουν συνδεθεί άμεσα με διάφορες νευρο-εκφυλιστικές νόσους όπως το Πάρκινσον, το Alzheimer, η χορεία του Huntington, οι οποίες είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμες, ο Shi αποφάσισε να δει αν η παρουσία αυτής της χημικής ουσίας επηρεάζει και μια άλλη δύσκολη κατάσταση όπως είναι ο εκφυλισμός του νωτιαίου μυελού μετά από μια ΚΝΜ.

«Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στο υπόλοιπο σώμα μας, ο ιστός του νωτιαίου μυελού δεν αποκαθίσταται μετά τον τραυματισμό», λέει ο Shi. «Μετά την αρχική βλάβη, η κατάσταση επιδεινώνεται. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι κάποιες ουσίες που εκκρίνονται από τα κατεστραμμένα κύτταρα είναι υπεύθυνα για κάποια από τα προβλήματα, αλλά δεν είναι σίγουροι ποιες είναι αυτές».

Η ΚΝΜ κι η αλλαγή στη λειτουργικότητα του νωτιαίου μυελού ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο. Μετά το αρχικό σοκ ο νωτιαίος μυελός καθιστάται μη λειτουργικός, αλλά έπειτα αρχίζει να επανακάμπτει. Στα επόμενα εικοσιτετράωρα, και δευτερογενώς, ο μυελός πάλι εκφυλίζεται και φτάνει πια στο επίπεδο μη λειτουργικότητας του αρχικού σοκ μετά την κάκωση, έπειτα από τρεις μέρες.

«Αυτό που έκανε η ομάδα μας είναι να μετρήσει τα επίπεδα ακρολεϊνης σε τραυματισμένους νωτιαίους μυελούς 25 ινδικών χοιριδίων, λίγες μέρες μετά την κάκωση», λέει ο Shi. «Βρήκαμε ότι τα επίπεδα ακρολεϊνης αυξήθηκαν στο πρώτο 24ωρο και παρέμειναν υψηλά για τουλάχιστον μια εβδομάδα. Ακριβώς επειδή η ακρολεϊνη έχει μεγάλη διάρκεια ζωής και είναι πολύ τοξική, τη θεωρούμε υπεύθυνη για τον δευτερογενή εκφυλισμό του νωτιαίου μυελού μετά την αρχική ανάκαμψη».

Η εμπλοκή της ακρολεϊνης και σε άλλες μορφές παθήσεων αποδεικνύει την αρχική μας υποψία ότι ίσως να αποτελεί το μυστικό για την αντιμετώπιση κι άλλων νοσημάτων.

«Μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο για παράδειγμα, ο εγκέφαλος στερείται οξυγόνου, οπότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα βλάβης. Στην πραγματικότητα όμως μπορεί να παραμείνει ανέπαφος περίπου μια ώρα χωρίς οξυγόνο, αρκεί να ελέγξουμε τα επίπεδα ακρολεϊνης», λέει ο Shi. «Η έρευνα δείχνει ότι ο οργανισμός μας είναι γενικά ευπροσάρμοστος, αλλά η ακρολεϊνη μπορεί να τον αποδιοργανώσει».

Ο Shi λέει ότι κάποια φάρμακα για την αντιμετώπιση άλλων καταστάσεων μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση νευρο-εκφυλιστικών παθήσεων.

«Τα χάπια για την υπέρταση που δεσμεύουν την ακρολεϊνη μελετούνται ήδη για τις θεραπευτικές δυνατότητές τους όσον αφορά στο ήπαρ», λέει ο Shi. «Θέλουμε να διαπιστώσουμε αν μπορούν να είναι αποτελεσματικά και για τις παθήσεις που μας ενδιαφέρουν».

Περαιτέρω έρευνες είναι απαραίτητες για να καθοριστεί ο ρόλος που πραγματικά παίζει η ακρολεϊνη στη διαδικασία της δευτερογενούς βλάβης του νωτιαίου μυελού, αλλά ο Shi τονίζει ότι από τη στιγμή που ο ρόλος της έχει αποσαφηνιστεί, τα φάρμακα που ελέγχουν τις επιπτώσεις της ακρολεϊνης μπορούν να βοηθήσουν στη θεραπευτική προσέγγιση των ΚΝΜ που μελετάται στο Purdue Center for Paralysis Research.

«Ο συνάδερφός μου Richard Borgens κι εγώ, έχουμε ήδη παράγει το PEG μίας ουσία που μονώνει τα νωτιαία κύτταρα που έχουν τραυματιστεί, ώστε να διεγείρουν τα μοσχεύματα που υποκινούν την αναγέννηση και θεραπεία του νευρικού ιστού», λέει ο Shi. «Ελπίζουμε ότι αποτοξινώνοντας την ακρολεϊνη θα μπορέσουμε να σταματήσουμε τον επιβλαβή για τον οργανισμό χημικό της κύκλο, προχωρώντας έτσι ένα βήμα μπροστά στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ΚΝΜ».

Το Κέντρο ιδρύθηκε το 1987 για την ανάπτυξη και την έρευνα μεθόδων αποκατάστασης των ΚΝΜ. Το Κέντρο συνεργάζεται στενά με το Department of Veterinary Clinical Sciences in the College of Veterinary Medicine για την επίτευξη των εργαστηριακών ερευνών και την εφαρμογή τους κλινικά.

Η έρευνα αυτή χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από το Εθνικό Ίδρυμα Υγείας και την Πολιτεία της Ιντιάνα.

Chad Boutin – WEST LAFAYETTE, Ind.
Purdue News on Aug 20 2005

Απόδοση στα ελληνικά:
Παναγιώτης Ζουρνατζίδης, Εργοθεραπευτής,
panos@disabled.gr