Η μείωση του ποσοστού απασχόλησης των ανδρών αντανακλά εν μέρει την αύξηση του ποσοστού ανεργίας αλλά και το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό.

Η διαφορά αποδίδεται σε κοινωνικούς λόγους και πιο συγκεκριμένα στη θέση των γυναικών στην οργανωμένη αγορά εργασίας, στη φύση και στην ένταση της οικονομικής δραστηριότητας καθώς και σε θεσμικούς παράγοντες.

Αυτό επισημαίνεται σε μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος της κας Δάφνης Νικολίτσα για τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα, που περιλαμβάνεται στο Οικονομικό Δελτίο της Τράπεζας. Ειδικότερα, ενώ το 1971 το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα ήταν περίπου 36%, στην Ε.Ε. ήταν 40%.

Το 2001 τα αντίστοιχα ποσοστά διαμορφώθηκαν σε 37,4% και 43,6% πράγμα που σημαίνει ότι η απόκλιση δεν μειώθηκε.

Στην Ελλάδα το ποσοστό απασχόλησης μειώθηκε μεταξύ 1971 και 1981 και παρέμεινε στο επίπεδο αυτό μέχρι το 1991. Στο διάστημα 1991-2001 το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε σημαντικά και σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας εργατικού δυναμικού η αύξηση της συμμετοχής του πληθυσμού στην απασχόληση συνεχίστηκε και μετά την απογραφή του 2001.

Η αστυφιλία

Η μείωση του ποσοστού απασχόλησης μεταξύ 1971 και 1981 εξηγείται εν μέρει από την αύξηση του ποσοστού της ανεργίας αλλά κυρίως αποδίδεται στη μετακίνηση του πληθυσμού από τις αγροτικές περιοχές όπου το ποσοστό απασχόλησης είναι υψηλότερο (41,6 του συνολικού πληθυσμού), προς τις αστικές περιοχές όπου το ποσοστό απασχόλησης είναι χαμηλότερο (32,3%). Μεταξύ του 1981 και του 1991 το συνολικό ποσοστό απασχόλησης παρέμεινε σταθερό, συγκαλύπτοντας όμως διαφορές ανάλογα με το φύλο και την ηλικία. Συγκεκριμένα το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών μειώθηκε ενώ των γυναικών αυξήθηκε.

Η μείωση του ποσοστού απασχόλησης των ανδρών αντανακλά εν μέρει την αύξηση του ποσοστού ανεργίας αλλά και το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό. Στη μείωση αυτή συνέβαλε κυρίως η μείωση της συμμετοχής των ατόμων ηλικίας 15-19 ετών ως αποτέλεσμα τόσο της επέκτασης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης όσο και της γενικότερα αυξημένης συμμετοχής σε εκπαιδευτικά προγράμματα.

Προς την ίδια κατεύθυνση οδήγησε και η μείωση του ποσοστού συμμετοχής των ανδρών ηλικίας 45-55 ετών και εκείνων άνω των 65 ετών. Αντίθετα το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών αυξήθηκε παρά την άνοδο του ποσοστού ανεργίας αντανακλώντας την αυξημένη συμμετοχή ιδιαίτερα των γυναικών ηλικίας μεταξύ 25 και 40 ετών.

Η απασχόληση των γυναικών

Το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης των γυναικών αντανακλά τόσο το υψηλότερο ποσοστό των μη οικονομικά ενεργών γυναικών, ιδιαίτερα άνω των 50 όσο και το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας για τις γυναίκες μέχρι 50 ετών. Σε κάποιο βαθμό βέβαια το ποσοστό απασχόλησης ιδιαίτερα των γυναικών στην Ελλάδα, επισημαίνεται στη μελέτη, είναι πιθανόν να υποεκτιμάται.

Αυτό μπορεί να συμβαίνει τόσο επειδή μέρος της απασχόλησης δεν δηλώνεται όσο και επειδή πολλές γυναίκες βοηθούν στη λειτουργία οικογενειακών επιχειρήσεων χωρίς να αμείβονται πράγμα που τις εμποδίζει να αναλάβουν εναλλακτική ή συμπληρωματική αμειβόμενη εργασία. Πρόσθετοι λόγοι που οδηγούν τις γυναίκες στην απόφαση αυτή είναι το γεγονός ότι το κόστος ευκαιρίας της εναλλακτικής απασχόλησης είναι υψηλό λόγω των μισθολογικών διακρίσεων εις βάρος των γυναικών ενώ και το όφελος σε όρους ασφαλιστικής κάλυψης για παροχή υγειονομικής περίθαλψης είναι χαμηλό για το δεύτερο εργαζόμενο μέλος της οικογένειας.

Η συντάκτης της έκθεσης επισημαίνει ότι ο τρόπος παρουσίασης πιθανόν να δίνει την εντύπωση ότι η συμμετοχή του πληθυσμού στην αγορά εργασίας είναι ανεξάρτητη των επιδόσεων της οικονομίας, κάτι το οποίο δεν ισχύει.

Το υψηλό ποσοστό ανεργίας των τελευταίων χρόνων αποτρέπει τις γυναίκες από το να αναζητήσουν εργασία ενώ και οι ευκαιρίες για μερική απασχόληση οι οποίες επιτρέπουν το συνδυασμό της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή είναι περιορισμένες.

Οι μελλοντικές εξελίξεις

Σχετικά με τις μελλοντικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας πρέπει να σημειωθεί ότι η μείωση του ποσοστού ανεργίας και η αύξηση συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό αποκτούν ιδιαίτερη σημασία καθώς προβλέπεται ότι θα μειωθεί το ποσοστό του πληθυσμού 15-64 ετών. Σύμφωνα με τις προβολές της ΕΣΥΕ το ποσοστό του πληθυσμού 15-64 ετών από το 2010 και μετά προβλέπεται να είναι χαμηλότερο από όσο εκτιμάται για το 2005.

Η μείωση αυτή εκτιμάται να συνεχιστεί και μετά το 2010. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι προβλέψεις για το 2020 δείχνουν ότι το ποσοστό του πληθυσμού 15-64 ετών θα είναι κατά 2,6 εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από ό,τι το 2005.

Μικρή η συμμετοχή των νέων στην παραγωγή

Το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής των νέων στην αγορά εργασίας εξηγείται στη μελέτη εν μέρει από τη μεγαλύτερη συγκριτικά με άλλες χώρες συμμετοχή των νέων αυτής της ηλικίας σε εκπαιδευτικά προγράμματα. Οσον αφορά το υψηλό ποσοστό ανεργίας των νέων εξηγήσεις πρέπει να αναζητηθούν και στους μηχανισμούς μετάβασης από το εκπαιδευτικό σύστημα στην αγορά εργασίας.

Έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας που διεξήχθη το 2000 δείχνει ότι μεσολαβούν περίπου 3 χρόνια από την ολοκλήρωση της βασικής συνεχιζόμενης εκπαίδευσης μέχρι την πρώτη σημαντική εργασία.

Η δυσκολία στην εύρεση εργασίας επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία για τη διάρκεια της ανεργίας τα οποία δείχνουν ότι οι μισοί άνεργοι ανάμεσα στους νέους 15-24 ετών στην Ελλάδα έχουν παραμείνει άνεργοι για πάνω από ένα χρόνο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ -15 είναι γύρω στο 27%.

Ένδειξη αδυναμιών του εκπαιδευτικού συστήματος καθώς και της ανεπαρκούς επαγγελματικής και ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης αποτελεί και η ύπαρξη κενών θέσεων εργασίας παρά την υψηλή ανεργία.

Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
Δευτέρα, 1 Αυγούστου 2005