Η κατάχρηση των αντιβιοτικών είναι μια κακή συνήθεια όλων των παραπληγικών και των τετραπληγικών σε όλο τον κόσμο. Δεν είναι εύκολο να σταματήσει αυτή η συνήθεια όμως αυτό το κείμενο είναι αρκετά σημαντικό για μια πιο υπεύθυνη χρήση των αντιβιοτικών.
Ερώτηση: Διανύω το δέκατο χρόνο ως τετραπληγική με κάκωση στον Θ7. Διαχειρίζομαι την κύστη μου κάνοντας χρήση καθετήρα, αλλά όχι σε τακτά χρονικά διαστήματα. Όταν έχω ενδείξεις πως πρόκειται να πάθω ουρολοίμωξη –όταν δηλαδή τα ούρα μου είναι θολά ή μυρίζουν, και γενικά νιώθω λίγο καταβεβλημένη– προσπαθώ να την προλάβω πίνοντας πολλά νερά. Συνήθως, η μέθοδος αυτή έχει αποτέλεσμα. Αν όμως τα σημάδια συνεχιστούν ή χειροτερέψουν, η γιατρός μου μου ζητάει να κάνω μια ανάλυση ούρων προτού μου πει να πάρω αντιβίωση.
Έχω φίλους που οι γιατροί τους τους συμβουλεύουν να έχουν ένα μόνιμο απόθεμα Ciprofloxacin ή Levofloxacin και να παίρνουν ένα-δυο χάπια με τα πρώτα σημάδια ουρολοίμωξης. Πρόσφατα, ένας φίλος μου παραπονέθηκε πως ο γιατρός του είχε σταματήσει να του συνταγογραφεί «προληπτικά» αντιβιοτικά. «Δεν καταλαβαίνω γιατί το έκανε αυτό», είπε. «Το Ciprofloxacin είναι εντελώς άκακο. Δεν είναι εθιστικό». Προσπαθώ πάντα να εξηγώ ότι αυτό το είδος χρήσης αντιβιοτικών θα τους δημιουργήσει προβλήματα αργότερα, αλλά όλοι μου λένε πως προτιμότερο είναι αυτό, παρά να πάθουν ουρολοίμωξη. Μήπως κι εγώ υπερβάλλω; Δημιουργεί όντως προβλήματα το να παίρνουμε αντιβίωση με τα πρώτα σημάδια ουρολοίμωξης;
— Τζέννυ
Απάντηση: Τζέννυ, έχεις απόλυτο δίκιο. Τα αντιβιοτικά είναι καταπληκτικά φάρμακα και σώζουν ζωές όταν γίνεται ορθή χρήση τους. Αλλά να τα παίρνουμε στην τύχη, κάθε φορά που νιώθουμε καταβεβλημένοι ή τα ούρα μας είναι θολά ή μυρίζουν, αυτό είναι σαν να παίζουμε ρώσικη ρουλέτα! Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές, και δυνητικά θανατηφόρες πολλές φορές, επιπλοκές, όπως σοβαρά στομαχικά προβλήματα και στελέχη βακτηρίων που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά.
Τα αντιβιοτικά πρέπει να δίνονται μόνο με συνταγή γιατρού.
Το Ciprofloxacin και το Levofloxacin είναι πολύ ισχυρά, ευρέως φάσματος αντιβιοτικά (σκοτώνουν δηλαδή ένα ευρύ φάσμα βακτηρίων) και είναι γνωστά ως φθοριοκινολόνες. Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 5 Ιουνίου του 2014 στο γαλλικό περιοδικό La Revue de Medicine Interne [Το περιοδικό της Παθολογίας], εξηγεί πως οι φθοριοκινολόνες είναι από τα αντιβιοτικά που συνταγογραφούνται πιο συχνά απ’ οποιαδήποτε άλλα στον κόσμο. Όταν απαιτούνται και όταν χορηγούνται εκεί που πρέπει, σώζουν ζωές. Ωστόσο, παρατηρείται αύξηση στα στελέχη βακτηρίων που είναι ανθεκτικά στις φθοριοκινολόνες, και τα βακτήρια αυτά είναι ανθεκτικά και σε άλλες ομάδες αντιβιοτικών. Το άρθρο λέει ότι για να διατηρήσουν τη χρησιμότητά τους, είναι ζωτικής σημασίας οι φθοριοκινολόνες να χορηγούνται μόνο όταν είναι απαραίτητες, να λαμβάνονται με τον σωστό τρόπο, και να καταναλώνονται σύμφωνα με τη συνταγή του γιατρού σε ό,τι αφορά και τη δοσολογία και τη διάρκεια της θεραπείας.
Η Καθλήν Νταν, νοσηλεύτρια που ειδικεύεται στην αποκατάσταση, προσθέτει: «Γίνεται υπερβολική χρήση των αντιβιοτικών ευρέως φάσματος. Αν δεν τα πάρεις σύμφωνα με τη συνταγή, κι αν δεν πάρεις όλα τα χάπια, αυξάνεις σημαντικά τις πιθανότητές σου να αναπτύξεις στελέχη βακτηρίων που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά». Η Καθλήν λέει πως οι πελάτες πιέζουν τους γιατρούς να τους συνταγογραφήσουν αντιβιοτικά για τα πάντα – από τα αρχικά στάδια μιας ουρολοίμωξης, μέχρι ιογενείς λοιμώξεις όπως η γρίπη. «Ο γιατρός συνήθως υποχωρεί και γράφει τη συνταγή. Αυτό είναι πολύ κακό, αν π.χ. κάποιος νομίζει πως έχει ουρολοίμωξη, αλλά δεν έχει κάνει τις απαιτούμενες εργαστηριακές εξετάσεις. Το άτομο αυτό είναι καθ’ οδόν να αναπτύξει ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά».
Ένας άλλος λόγος που πρέπει να χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά με προσοχή και σύνεση είναι ότι αλλάζουν τα φώτα στο έντερό μας. Μια μελέτη που έγινε το 2013 στην Ιατρική Σχολή του Στάνφορντ εξηγεί ότι το έντερο του μέσου υγιούς ανθρώπου έχει πάνω από 1.000 διαφορετικά μικρόβια τα οποία συνυπάρχουν και συνεργάζονται για να διασπαστεί η τροφή, να απορροφηθούν τα ζωτικής σημασίας θρεπτικά συστατικά, και να καταπολεμηθούν τα βακτήρια που μας κάνουν να αρρωσταίνουμε. Η μελέτη διαπίστωσε πως ακόμα και δύο μόνο πενταήμερες κούρες με φθοριοκινολόνες το χρόνο καταστρέφουν ορισμένα ευεργετικά βακτήρια, κι ότι η βλάβη που συντελείται είναι αθροιστική. Όσες περισσότερες είναι οι κούρες, τόσο μεγαλύτερη είναι η ζημιά. Ερευνητές βρήκαν πως η αλλαγή είναι ανεπαίσθητη, κι ότι το αποτέλεσμα παίρνει χρόνια να φανεί – μέχρι την ώρα που το σώμα θα καταληφθεί από ένα κακό βακτήριο, το οποίο κανονικά θα το αντιμετώπιζαν τα καλά βακτήρια, μόνο που όλα τα καλά βακτήρια έχουν πεθάνει από την επανειλημμένη χρήση αντιβιοτικών.
Αυτός μοιάζει να είναι ο μηχανισμός πίσω από τη λοίμωξη από clostridium difficile (κλωστρίδιο το δύσκολο ή C. diff) – μια σοβαρή, που μπορεί καμιά φορά να είναι και θανατηφόρα, λοίμωξη, που προκαλείται από σπόρους οι οποίοι παραμένουν αδρανείς στο έντερο πολλών ανθρώπων και οι οποίοι ελέγχονται από τα καλά βακτήρια. Όταν ένα αντιβιοτικό σκοτώσει τα καλά βακτήρια, οι σπόροι του C. diff ζωντανεύουν και αλωνίζουν ανεξέλεγκτοι, προκαλώντας υψηλό πυρετό, κοιλιακές κράμπες και έντονη, αιματηρή διάρροια.
Έχουν γίνει επίσης έρευνες που εξετάζουν το σύνδεσμο ανάμεσα στη μακροχρόνια χρήση αντιβιοτικών και την ανάπτυξη κοιλιοκάκης — κάτι που εγώ το γνώρισα από την καλή… Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και στην αρχή της δεκαετίας του ’00, έπαιρνα Ciprofloxacin κάθε που ένιωθα πως ετοίμαζα ουρολοίμωξη. Θεωρούσα πως είχα βρει τον τρόπο να τη βγαίνω στο σύστημα… Αλλά έκανα λάθος! Πριν λίγα χρόνια, εμφάνισα κοιλιοκάκη.
Αλλά τι κάνει κανείς όταν έχει ΚΝΜ κι έχει περισσότερες πιθανότητες να πάθει ορισμένες αρρώστιες που απαιτούν εγκαίρως αντιμετώπιση με αντιβιοτικά; Το καλύτερο σχέδιο δράσης είναι να έχετε μια καλή σχέση μ’ έναν τοπικό γιατρό πρωτοβάθμιας φροντίδας. Ενημερώστε τον γιατρό για τις λοιμώξεις που είναι πιο συνηθισμένες σε άτομα με ΚΝΜ, όπως οι ουρολοιμώξεις, η κυτταρίτιδα κ.λπ. Εξηγείστε του πως θα πρέπει να κάνετε ανάλυση ούρων και πως, αν έχετε πυρετό, θα πρέπει να ξεκινήσετε αμέσως αντιβίωση, ή να σας δει αμέσως αν έχετε σημάδια κυτταρίτιδας. Η Νταν εξηγεί πως αν ένα άτομο με ΚΝΜ έχει συμπτώματα ουρολοίμωξης και δώσει δείγμα ούρων για καλλιέργεια πριν ξεκινήσει τα αντιβιοτικά, τότε μπορεί να ξεκινήσει να παίρνει ένα αντιβιοτικό, κι όταν μετά βγουν τα αποτελέσματα της καλλιέργειας να συνεχίσει με το σωστό αντιβιοτικό (ανάλογα με το βακτήριο που θα έχει δείξει η ανάλυση) ή μ’ ένα αντιβιοτικό στενού φάσματος. Φυσικά, ένα άτομο με ΚΝΜ πρέπει να ξέρει πολύ καλά πώς να φροντίζει την ουροδόχο κύστη του και να κάνει ό,τι πρέπει για να αποφεύγει τις ουρολοιμώξεις.
Ακόμα κι αν έχετε την τέλεια ρουτίνα σε ό,τι αφορά την υγεία σας, το γεγονός ότι πάσχετε από ΚΝΜ σημαίνει πως κατά πάσα πιθανότητα κάποια στιγμή θα χρειαστείτε αντιβιοτικά. Ένας τρόπος να «ξαναφυτέψετε» τα καλά μικρόβια του εντέρου είναι η λήψη προβιοτικών, δηλαδή καλών βακτηρίων. Η διατροφολόγος Τζοάν Σμιθ, συν-συγγραφέας του βιβλίου Eat Well, Live Well with Spinal Cord Injury [Τρώτε καλά, ζείστε καλά με ΚΝΜ], λέει πως ακόμα κι όταν είναι απαραίτητο να πάρουμε αντιβιοτικά, μπορούμε να προστατέψουμε και να βοηθήσουμε την ισορροπία των βακτηρίων στο έντερό μας παίρνοντας ταυτόχρονα προβιοτικά. Αυτό προϋποθέτει να τα παίρνουμε τουλάχιστον δύο ώρες αφού πάρουμε τα αντιβιοτικά. Κι όταν τελειώσουμε μια κούρα αντιβιοτικών, για να αποκαταστήσουμε την ισορροπία της χλωρίδας του εντέρου μας θα πρέπει να πάρουμε συμπληρώματα προβιοτικών που έχουν τουλάχιστον 8 δισεκατομμύρια μικροοργανισμούς σε κάθε δόση, και θα πρέπει να το κάνουμε αυτό για δύο ή τρεις μήνες τουλάχιστον. Η Σμιθ λέει πως από τη στιγμή που η ΚΝΜ επηρεάζει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, εκείνη θα πρότεινε τη λήψη ενός προβιοτικού συμπληρώματος καθημερινά, ούτως ώστε να υποστηρίζεται διαρκώς το ανοσοποιητικό και να μειώνεται ο κίνδυνος λοιμώξεων του ουροποιητικού και του αναπνευστικού, αλλά και ο κίνδυνος κατακλίσεων.
Μετάφραση: Μαίρη Κιτροέφ. Σεπτέμβριος 2014.