Στην αυγή της πέμπτης χιλιετίας για την ελληνική ναυτιλία, η χώρα μας καλείται να υπερασπιστεί τον τίτλο της μεγαλύτερης ναυτιλιακής δύναμης της υφηλίου.

Άλλωστε, λόγω της γεωπολιτικής της μορφολογίας, έχει αναπτύξει την ισχυρότερη ακτοπλοΐα τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αριθμώντας περισσότερα από 500 επιβατηγά πλοία, τα οποία είναι δρομολογημένα στις γραμμές του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους, αλλά και σε περιοχές της Ευρώπης, η ελληνική ναυτιλιακή οικογένεια πρωτοπορεί τόσο σε μέγεθος στόλου, όσο και σε ακτοπλοϊκή εμπειρία. Για να είναι όμως αξιόπιστη η ακτοπλοία, έχουν θεσπιστεί κανόνες, που εξασφαλίζουν την ασφάλεια πληρώματος και επιβατών, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, αλλά και του πλοίου.

Επιθεωρήσεις

Προκειμένου να επιτραπεί ο απόπλους ενός πλοίου από το λιμάνι για τον προορισμό του, σύμφωνα με τη διεθνή και ελληνική νομοθεσία, είναι απαραίτητο να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, ώστε να αποφευχθούν όσο το δυνατόν περισσότερο κίνδυνοι ατυχήματος ή ακόμη και ναυαγίου.
Για τον λόγο αυτό διενεργούνται επιθεωρήσεις στα πλοία από ειδικές υπηρεσίες του Λιμενικού Σώματος και εφόσον διαπιστωθεί η σωστή εφαρμογή της νομοθεσίας, χορηγούνται πιστοποιητικά, στα οποία αποδεικνύεται ότι το πλοίο είναι ασφαλές και αξιόπλοο. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή διαπιστωθούν ελλείψεις, βλάβες σε κάποιο από τα μηχανικά μέρη ή οτιδήποτε άλλο που θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια των επιβαινόντων, τότε απαγορεύεται ο απόπλους του πλοίου και του επιβάλλονται πρόστιμα, ενώ η πλοιοκτήτρια εταιρεία υποχρεώνεται να αποκαταστήσει τα όποια προβλήματα.

Οι επιθεωρήσεις διακρίνονται σε:

• Αρχικές, όταν το πλοίο βρίσκεται εκτός λειτουργίας. Οι επιθεωρήσεις αυτές, κατά τη διάρκεια των οποίων ελέγχεται με κάθε λεπτομέρεια, εάν το σκάφος, η γάστρα, ο εξοπλισμός, οι μηχανές, οι λέβητες, τα βοηθητικά μηχανήματα, οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, τα σωστικά, τα πυροσβεστικά και λοιπά εφόδιά του είναι σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οικείας νομοθεσίας περί ασφάλειας της ναυσιπλοΐας.
• Τακτικές ή περιοδικές, η διενέργεια των οποίων προβλέπεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας και ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει το πλοίο. Οι τακτικές επιθεωρήσεις αποβλέπουν στο να διαπιστωθεί η καλή κατάσταση του πλοίου, εάν δηλαδή εξακολουθεί να παραμένει αξιόπλοο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του.
• Έκτακτες, οι οποίες διενεργούνται οποιαδήποτε στιγμή, όταν το πλοίο έχει υποστεί ζημιές που επηρεάζουν την αξιοπλοΐα του ή κρίνει η αρμόδια Αρχή από φανερές ενδείξεις ότι είναι απαραίτητη η διενέργεια έκτακτης επιθεώρησης για τη συνέχιση των πλόων του. Στις επιθεωρήσεις αυτές ελέγχεται είτε το τμήμα του πλοίου που έχει υποστεί ζημιά, ανακατασκευή ή επισκευή, είτε περισσότεροι τομείς, εάν το κρίνει σκόπιμο ο Επιθεωρητής.

Σωστικά μέσα

Για την εκτέλεση ενός ασφαλούς ταξιδιού, πρωταρχικό ρόλο παίζει ο σωστικός εξοπλισμός που διαθέτει το πλοίο. Δηλαδή, οι βάρκες, τα σωσίβια και οι σχεδίες που θα χρησιμοποιηθούν από τους επιβαίνοντες σε περίπτωση κινδύνου.

Τα σωστικά μέσα του πλοίου διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες:
α) Μαζικά μέσα. Δηλαδή, σωσίβιες βάρκες, σωσίβιες σχεδίες, πλευστικές συσκευές, καθώς και φουσκωτοί διάδρομοι διαφυγής που χρησιμοποιούνται στα επιβατηγά-οχηματαγωγά πλοία προκειμένου να επιβιβάζεται ο κόσμος στις σωσίβιες σχεδίες.
β) Ατομικά σωστικά μέσα. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται τα κυκλικά σωσίβια, με ή χωρίς αυτόματες συσκευές φωτισμού-καπνογόνων σημάτων, τα ατομικά σωσίβια, οι στολές εμβάπτισης και οι θερμικές προστατευτικές ενδυμασίες.

Τέλος, η ορμιδοβόλος συσκευή, παρόλο που δεν συμπεριλαμβάνεται αυστηρά σε μία από τις δύο προαναφερόμενες κατηγορίες, αποτελεί το σημαντικότερο μέσο σύνδεσης του ναυαγού με τα σωστικά συνεργεία.

Σωσίβιες λέμβοι

Τόσο τα επιβατηγά, όσο και τα φορτηγά/ποντοπόρα πλοία, είναι υποχρεωμένα να διαθέτουν λέμβους ειδικής κατασκευής, δηλαδή σωσίβιες λέμβους, οι οποίες ανάλογα με τα υλικά κατασκευής τους διακρίνονται σε ξύλινες, μεταλλικές και πλαστικές.
Όσον αφορά τα μέσα προώθησης, οι λέμβοι διακρίνονται σε εκείνες: α) με κινητήρα, β) με μηχανικό σύστημα πρόωσης, όπου η έλικα στρέφεται μέσω συστήματος οδοντωτών τροχών και χειρολαβών, στις οποίες εξασκείται μυική δύναμη και γ) με χρησιμοποίηση κουπιών ή ιστίων.
Κάθε σωστική λέμβος πρέπει να γράφει στην εξωτερική της πλευρά το όνομα του πλοίου που ανήκει, το λιμάνι όπου νηολογήθηκε, τον συνολικό αριθμό ατόμων που μπορεί να μεταφέρει και την αρίθμηση που έχει. Επίσης πρέπει να διαθέτει πιστοποιητικό καταλληλότητας, που εκδίδεται από τον κατασκευαστή και το οποίο πιστοποιεί ότι η βάρκα είναι εγκεκριμένου τύπου.

Πυροσβεστικά μέσα

Αν και κάθε σύγχρονο πλοίο διαθέτει από την κατασκευή του «παθητική πυροπροστασία», δηλαδή πυροπροστασία των χώρων ενδιαίτησης και των σταθμών ελέγχου από τους υπόλοιπους χώρους του πλοίου, πυρίμαχα χωρίσματα, πυροπροστατευτικές πόρτες ασφαλείας κ.λπ., ο πυροσβεστικός εξοπλισμός «ενεργητικής πυροπροστασίας» αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα, εφόσον χρησιμοποιηθεί σωστά και έγκαιρα στην ανίχνευση-κατάσβεση της πυρκαγιάς και διακρίνεται σε:
• Φορητό. Είναι οι ατομικοί πυροσβεστήρες νερού, αφρού, ξηρών χημικών σκονών, αδρανών αερίων. Πρέπει να είναι εγκεκριμένων από τη νομοθεσία τύπων και σχεδίασης, να εξετάζονται περιοδικά και να έχουν χωρητικότητα υγρού περιεχομένου μεταξύ 13,5 έως 9 λίτρα.
• Ημιφορητό. Είναι οι τροχήλατοι πυροσβεστήρες που μεταφέρονται από δύο τουλάχιστον άτομα.
• Μόνιμο πυροσβεστικό εξοπλισμό με δίκτυο σωληνώσεων πυρκαγιάς, που διακλαδώνεται σε όλους τους χώρους του πλοίου.

Τα μόνιμα πυροσβεστικά συστήματα χωρίζονται, ανάλογα με το υλικό τους, στα εξής:
1. Αέριο: διοξείδιο του άνθρακα, που είναι κατάλληλο για πυρόσβεση κυρίως κλειστών χώρων και αδρανή αέρια που χρησιμοποιούνται κυρίως σε δεξαμενόπλοια ή πλοία μεταφοράς υγρών καυσίμων.
2. Παραγωγή αφρού, η οποία χρησιμοποιείται κυρίως για την κατάσβεση πυρκαγιών που προκλήθηκαν από πετρελαιοειδή.
3. Νερό υπό πίεση το οποίο παρέχεται από αντλίες πυρκαγιάς ή και από ειδική αντλία, η οποία έχει ανεξάρτητη κίνηση με ηλεκτρογεννήτρια. Οι εύκαμπτες μάνικες με κατάλληλα ακροσωλήνια πρέπει να είναι τοποθετημένες σε κοινόχρηστα σημεία, μέσα σε κόκκινο κιβώτιο με ειδικά τσεκούρια που βρίσκονται κοντά στους σταθμούς πυρκαγιάς, και να συντηρούνται τακτικά.
Επίσης υπάρχει και το σύστημα που δεν ενεργοποιείται και δεν βρίσκεται μόνιμα υπό συνεχή-σταθερή πίεση, αλλά είναι κατάλληλο για την καταπολέμηση της πυρκαγιάς με ψεκασμό, μέσω εγκατεστημένων κεφαλών σε διάφορα σημεία, στις οποίες παρέχεται γλυκό νερό από δεξαμενή. Στα Ε/Γ-Ο/Γ καλύπτει κυρίως στους χώρους του γκαράζ αυτοκινήτων.