Το ΙΚΑ εξέδωσε εγκύκλιο (αρ. 70, 13/09/2011) σχετικά με τη δυνατότητα συνταξιοδότησης λόγω γήρατος γονέων αναπήρων τέκνων, συζύγων και αδελφών αναπήρων, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 3996/2011. Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της εγκυκλίου:

ΘΕΜΑ: «Δυνατότητα συνταξιοδότησης λόγω γήρατος γονέων αναπήρων τέκνων, συζύγων και αδελφών αναπήρων. Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρ. 37 του ν. 3996/2011»

Σας κοινοποιούμε τις διατάξεις του άρθρου 37, παρ. 1 του Ν.3996/2011 (ΦΕΚ 170/Α’).
Με την παρ. 1 της κοινοποιούμενης διάταξης του νόμου αυτού αντικαθίσταται η παρ. 4 του άρθρου 5 του Ν.3232/2004, όπως αυτή ίσχυε μετά από την αντικατάστασή της με τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 61 του Ν.3518/2006, τη συμπλήρωσή της με τις διατάξεις του άρθρου 53 του Ν.3518/2006 και την προσθήκη του άρθρου 140 του Ν.3655/2008 που σας είχαν κοινοποιηθεί με τα ως άνω σχετικά και σας παρέχουμε τις ακόλουθες οδηγίες για την εφαρμογή της.

Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ – ΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Με την κοινοποιούμενη διάταξη παρέχεται η δυνατότητα σε γονέα ανάπηρου τέκνου, σύζυγο ή αδελφό ανάπηρου ατόμου, ασφαλισμένο σε Φορείς Κύριας και Επικουρικής Ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, να συνταξιοδοτηθεί λόγω γήρατος, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας και από την ημερομηνία της υπαγωγής του στην ασφάλιση, εφόσον έχει πραγματοποιήσει 7.500 ημέρες εργασίας (χρόνος πραγματικής ή προαιρετικής ασφάλισης) και δεν έχει καταστεί συνταξιούχος οποιουδήποτε ασφαλιστικού Φορέα Κύριας Ασφάλισης ή του Δημοσίου ή δεν θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης, ακόμη και στην περίπτωση που δεν το έχει ασκήσει, από οποιονδήποτε ασφαλιστικό Φορέα Κύριας Ασφάλισης ή το Δημόσιο.

Β. ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥ

1. Σύζυγοι αναπήρων:

Γι’ αυτούς θα πρέπει να συντρέχουν, επιπλέον των γενικών προϋποθέσεων, οι εξής προϋποθέσεις αθροιστικά:
α) Το ανάπηρο άτομο (έτερος σύζυγος) θα πρέπει να φέρει ποσοστό αναπηρίας 80%.
β) Το ανάπηρο άτομο θα πρέπει να μην εργάζεται κατά την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης του συζύγου, χωρίς να ενδιαφέρει αν συνταξιοδοτείται.
γ) Ο γάμος να μην έχει λυθεί και να έχει διάρκεια τουλάχιστον δέκα (10) ετών πριν από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης.

2. Γονείς αναπήρων:

Οι προϋποθέσεις που θα πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά, εκτός των γενικών προϋποθέσεων, για τη συνταξιοδότηση γονέα ανάπηρου τέκνου είναι οι εξής:
α) Το τέκνο πρέπει:
· να είναι άγαμο και ανάπηρο με ποσοστό 67% και άνω,
· να μην εργάζεται και
· να μην νοσηλεύεται σε ίδρυμα με δαπάνη ασφαλιστικού ή άλλου δημόσιου φορέα.
β) Ο έτερος γονέας πρέπει κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης του γονέα που ασκεί το δικαίωμα:
· να έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον 2.400 ημέρες ή οκτώ (8) έτη πραγματικής ασφάλισης σε Φορείς Κύριας Ασφάλισης ή/και το Δημόσιο, εκ των οποίων οι 600 ημέρες ή τα δύο (2) έτη να έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία τέσσερα (4) χρόνια,
· να εργάζεται,
· να μην λαμβάνει και να μην έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης από οποιονδήποτε ασφαλιστικό οργανισμό ή το Δημόσιο,
· να έχει υποβάλει υπεύθυνη δήλωση προς τον ασφαλιστικό του φορέα ή τους φορείς που είναι ασφαλισμένος ότι δεν έχει ασκήσει ούτε προτίθεται να ασκήσει στο μέλλον το δικαίωμα συνταξιοδότησης με τις προϋποθέσεις της διάταξης αυτής.
Άσκηση δικαιώματος: Στην περίπτωση λύσης του γάμου των γονέων του ανήλικου ανάπηρου τέκνου, το δικαίωμα ασκείται από τον γονέα που έχει την επιμέλεια με αμετάκλητη δικαστική απόφαση.
Η επιμέλεια που ασκείται από τον ένα γονέα κατόπιν συναινετικού διαζυγίου, δεν αρκεί για τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης, αλλά απαιτείται να έχει δοθεί στον διαζευγμένο γονέα με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στον Αστικό Κώδικα. Αυτή η απαίτηση δικαιολογείται λόγω των εξαιρετικά ευνοϊκότερων προϋποθέσεων συνταξιοδότησης των εν λόγω προσώπων έναντι των λοιπών ασφαλισμένων.
Στην περίπτωση λύσης του γάμου των γονέων ενήλικου ανάπηρου τέκνου, το δικαίωμα ασκείται από τον γονέα που είχε την επιμέλεια όσο το παιδί ήταν ανήλικο, εφόσον η λύση του γάμου επήλθε πριν από την ενηλικίωσή του.
Στην περίπτωση δε που η λύση του γάμου επήλθε μετά από την ενηλικίωση του παιδιού, το δικαίωμα ασκείται από έναν από τους δύο γονείς κατόπιν δικής τους συμφωνίας και εφόσον τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις που τίθενται στην παρούσα διάταξη.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, το δικαίωμα ασκείται από τον γονέα του ενήλικου τέκνου που έχει τεθεί δικαστικός συμπαραστάτης με αμετάκλητη δικαστική απόφαση λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή λόγω σωματικής αναπηρίας του παιδιού.

3. Αδελφοί-ές αναπήρων:

Οι προϋποθέσεις που θα πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά, εκτός των γενικών προϋποθέσεων της παρ. Α’, για τη συνταξιοδότηση αδελφού αναπήρου είναι οι εξής:
α) Ο ανάπηρος αδελφός πρέπει:
· να είναι άγαμος και ανάπηρος με ποσοστό 67% και άνω,
· να μην εργάζεται,
· να μην νοσηλεύεται σε ίδρυμα με δαπάνη ασφαλιστικού ή άλλου δημόσιου φορέα και
· να συνοικεί αποδεδειγμένα και να βαρύνει οικονομικά τον αδελφό που θα συνταξιοδοτηθεί για τουλάχιστον μία πενταετία από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.
Η συνοίκηση και η οικονομική επιβάρυνση αποδεικνύονται από τα Έντυπα Ε1 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος που υπέβαλε ο αδελφός που βαρύνεται κατά τα τελευταία πέντε (5) οικονομικά έτη που προηγούνται του χρόνου υποβολής της αίτησης.
β) Ο αδελφός που θα συνταξιοδοτηθεί με αυτές τις διατάξεις, πρέπει:
· να έχει τεθεί δικαστικός συμπαραστάτης του ανάπηρου αδελφού με αμετάκλητη δικαστική απόφαση λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή λόγω σωματικής αναπηρίας αυτού για τουλάχιστον μία πενταετία από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.
Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο παύσει μετά από τη συνταξιοδότηση η δικαστική συμπαράσταση ή διακοπεί η συνοίκηση, η σύνταξη θα διακοπεί από την ημερομηνία της παύσης ή της διακοπής, αντίστοιχα, και θα επαναχορηγηθεί σε περίπτωση που συντρέξουν εκ νέου όλες οι προϋποθέσεις της παρούσας διάταξης.
γ) Οι γονείς των αδελφών θα πρέπει να μην βρίσκονται στη ζωή ή να είναι ανάπηροι και οι δύο με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω.

Γ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΤΕΑΜ

Όπως προαναφέραμε, οι κοινοποιούμενες διατάξεις ισχύουν και εφαρμόζονται και στους ασφαλισμένους σε Φορείς Επικουρικής Ασφάλισης. Επομένως, ασφαλισμένος του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (ΕΤΕΑΜ) που έχει πραγματοποιήσει 7.500 ημέρες (πραγματικής ή προαιρετικής) ασφάλισης και έχει συνταξιοδοτηθεί από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή άλλον Φορέα Κύριας Ασφάλισης με αυτές τις διατάξεις, θεμελιώνει δικαίωμα σε πλήρη σύνταξη, ανεξαρτήτως ηλικίας και χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση, χωρίς βέβαια να αποκλείεται η συνταξιοδότηση με τις χρονικές προϋποθέσεις που ορίζει το καταστατικό του ΕΤΕΑΜ, σε συνδυασμό με το άρθρο 22, παρ. 2 του Ν.3232/2004. Σε αυτή την περίπτωση, το ποσό της σύνταξης θα μειώνεται, εφόσον ο συνταξιούχος δεν έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του (άρθρο 8, παρ. 2 του Π.Δ.995/1980).

Δ. ΧΡΟΝΟΙ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΥΠΟΨΗ

Για τη συμπλήρωση των 7.500 ημερών λαμβάνεται υπόψη χρόνος πραγματικής ή/και προαιρετικής ασφάλισης.
Δεν επιτρέπεται η συμπλήρωση του χρόνου αυτού με άλλους αναγνωριζόμενους χρόνους, παρά μόνο με:
α) τον χρόνο στρατιωτικής θητείας, που αναγνωρίζεται κατόπιν εξαγοράς κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Ν.1358/1983 (συμπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας),
β) τον χρόνο γονικής άδειας ανατροφής παιδιών του άρθρου 6 του Ν.1483/1984, που αναγνωρίζεται κατόπιν εξαγοράς κατά τα οριζόμενα στην παρ. 18 του άρθρου 10 του Ν.3863/2010, όπως ισχύει κάθε φορά, και
γ) τον προβλεπόμενο από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. χρόνο απουσίας από την εργασία λόγω κύησης και λοχείας.

Ε. ΓΕΝΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

α) Ο γονέας, σύζυγος ή αδελφός ανάπηρου ατόμου που επιθυμεί να συνταξιοδοτηθεί με τις προϋποθέσεις της διάταξης αυτής, θα πρέπει να μην έχει καταστεί ήδη συνταξιούχος οποιουδήποτε ασφαλιστικού Φορέα Κύριας Ασφάλισης ή του Δημοσίου, επίσης δε να μην θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης σε οποιονδήποτε άλλον Φορέα Κύριας Ασφάλισης ή το Δημόσιο, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν έχει ασκήσει το εν λόγω δικαίωμα.
Στην περίπτωση που συντρέχει η αμέσως προηγούμενη κατάσταση στο πρόσωπο του γονέα, συζύγου ή αδελφού αναπήρου, αυτός δεν μπορεί, σε καμία περίπτωση, να κάνει χρήση των ευνοϊκών προϋποθέσεων αυτής, προκειμένου να θεμελιώσει δικαίωμα σε δεύτερη σύνταξη (ούτε και εντός εξαμήνου από την έκδοση της συνταξιοδοτικής απόφασης από τον πρώτο φορέα που τίθεται ως θετική προϋπόθεση στην παρ. 6 του άρθρου 19 του Ν.2150/1993).
β) Στην περίπτωση που το ανάπηρο άτομο, παιδί, αδελφός ή σύζυγος, μετά από τη συνταξιοδότηση του έτερου προσώπου (γονέα, συζύγου ή αδελφού) εργαστεί ως μισθωτός ή αυτοαπασχολούμενος, τότε ο γονέας, σύζυγος ή αδελφός που λαμβάνει τη σύνταξη με την παρούσα διάταξη υποχρεούται να δηλώσει την εργασία του ανάπηρου ατόμου στον φορέα συνταξιοδότησής του.
Συνέπεια αυτού είναι η αναστολή της σύνταξης για όσο χρονικό διάστημα εργάζεται το ανάπηρο άτομο και η επαναχορήγησή της μετά από τη διακοπή της εργασίας.

ΣΤ. ΠΟΣΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Το ποσό της σύνταξης ΙΚΑ-ΕΤΑΜ που θα χορηγηθεί στον γονέα, σύζυγο ή αδελφό πρέπει να είναι τουλάχιστον όσο το πλήρες κατώτατο όριο σύνταξης λόγω γήρατος που χορηγεί το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Ζ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ

Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης Α.Ε. (ΗΔΙΚΑ Α.Ε.), προς την οποία κοινοποιείται η παρούσα εγκύκλιος, παρακαλείται όπως χορηγήσει ιδιαίτερη νομική βάση για τους αδελφούς ανάπηρων ατόμων που θα συνταξιοδοτηθούν με την παρούσα διάταξη.
Προκειμένου δε να ελέγχεται αν συντρέχουν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις που θέτει η διάταξη, πρέπει να αποστέλλονται κάθε έτος από την ΗΔΙΚΑ Α.Ε. καταστάσεις των εν λόγω συνταξιούχων ανά υποκατάστημα.
Τα αρμόδια Τμήματα Πληρωμών Συντάξεων, για την εξακρίβωση της συνδρομής των προϋποθέσεων, οφείλουν να ζητούν από τους ενδιαφερόμενους τα απαραίτητα δικαιολογητικά, υπεύθυνη δήλωση του δικαιούχου ότι δεν έχει μεσολαβήσει εργασία του ανάπηρου, εκκαθαριστικά σημειώματα εφορίας κ.ο.κ., παράλληλα δε σε συνεργασία με τα Τμήματα Μητρώου του υποκαταστήματος είναι δυνατόν να ελέγχεται από το αρχείο των ασφαλισμένων το αν έχει ασφάλιση το ανάπηρο άτομο και ως εκ τούτου να διαπιστώνεται και με άλλον τρόπο η τυχόν εργασία αυτού.

Η. ΙΣΧΥΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ

Η παρούσα διάταξη ισχύει από την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου, ήτοι από 5.8.2011.
Στο πεδίο εφαρμογής της διάταξης εμπίπτουν και οι ασφαλισμένοι που έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης με την προϋφιστάμενη νομοθετική ρύθμιση ως γονείς ή σύζυγοι αναπήρων, πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, εφόσον δεν έχει εκδοθεί γι’ αυτούς οριστική απόφαση συνταξιοδότησης.
Επομένως, ανεξάρτητα εάν η αίτηση συνταξιοδότησης υποβλήθηκε πριν από τις 5.8.2011 (έναρξη ισχύος του νόμου), αυτή θα κριθεί σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που θέτει η κοινοποιούμενη διάταξη, εφόσον εξακολουθεί εκκρεμής και μετά από τις 5.8.2011.

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΒΕΛΛΑΣ

Συν.: 4 φύλλα
Εσωτερική διανομή:
1. Γραμματεία Διοικητή ΙΚΑ-ΕΤΑΜ
2. Γραμματεία Υποδ/τη κ. Δ. Πατσούρη
3. Γρ. Γεν. Δ/ντή Ασφ/κών Υπηρεσιών
4. Γρ. Δ/ντριας Παροχών
5. Δ/νση Παροχών
Τμήμα Κύριας Σύνταξης (5 αντίτυπα)

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ
1.Δ/νση Εκμετάλλευσης – Τμήμα Παραγωγής & Διακίνησης Αναφορών (Συντάξεις) – Παπαδιαμαντοπούλου 87, Αθήνα 11527
2. Επιχειρησιακή Ομάδα Υποέργου Παροχών ΟΠΣ – Πατησίων 12 ΑΘΗΝΑ
3. Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε. – Δ/νση: Α΄Συντ/σης & Ροής Εφαρμογών – Τμήμα Β΄ – Λ. Συγγρού 101, 11745 ΑΘΗΝΑ
4. ΟΑΕΔ-ΔΙΟΙΚΗΣΗ – Δ/νση Απασχόλησης – Εθν. Αντίστασης 8, 17456 ΑΛΙΜΟΣ
5. Από ένα αντίτυπο σε κάθε Υπάλληλο των Υπηρεσιών Συντάξεων