Τα άτομα με ειδικές ανάγκες θα πρέπει να έχουν τα έξης δικαιώματα:
– το δικαίωμα μιας φυσιολογικής ζωής, όπου να γίνεται σεβαστή η ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους
– το δικαίωμα μιας κατάλληλης ιατρικής φροντίδας, με όσα βοηθήματα και είδικες προσαρμογές χρειάζεται

– το δικαίωμα εκπαίδευσης, τεχνικής κατάρτησης και αποκατάστασης, βοήθειας, συμβουλευτικών υπηρεσιών, υπηρεσιών εύρεσης εργασιάς και όποιων αλλών υπηρεσιών που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις δυνατότητες τους
– το δικαίωμα οικονομικής και κοινωνικής ασφάλειας και το δικαίωμα ενός ικανοποιητικού βιοτικού επιπέδου
– το δικαίωμα μιας παραγωγικής απασχόλησης και συμμετοχής σε συνδικαλιστικές οργανώσεις
– το δικαίωμα να λαμβάνονται υπόψη οι άναγκες τους σε κάθε στάδιο του οικονομικού και κοινωνικού προγραμματισμού
– το δικαίωμα να ζουν με την οικογένεία τους και να συμμετέχουν σε όλες τις κοινωνικές, δημιουργικές και
ψυχαγωγικές δραστηριότητες
– το δικαίωμα να συμμετέχουν στο νομικό και πολιτικό σύστημα
– το δικαίωμα προστασίας από κάθε είδους εκμετάλευση, κακομεταχείριση ή ταπεινωτική αντιμετώπιση.

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΟΥ

Το άρθρο 21 ορίζει ρήτα ότι το Κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών και λαμβάνει ειδικά μέτρα για την προστασία της αναπηρίας (είτε αύτη είναι πνευματική είτε σωματική είτε αισθητηριακή). Κατά συνέπεια, η Πολιτεία οφέιλει, με την λήψη συγκεκριμένων νομοθετικών, θεσμικών και διοικητικών μέτρων, να εκδηλώνει έμπρακτα το ενδιαφέρον της για τα άτομα με ειδικές ανάγκες.
Σύμφωνα με το άρθρο 26, τα ανθρώπινα δικαίωματα των κωφών και βαρυκόων ατόμων, ως μελών του κοινωνικού συνόλου, τελούν, όπως και όλων των άλλων πολιτών, υπό την εγγύηση του Κράτους και τα όργανά του υποχρεούνται να διασφαλίζουν την άσκησή τους χώρις εμπόδια.
Η αναγνώριση και η προστασία των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων όλων των πολίτων (άρα και των αναπήρων οποιασδήποτε κατηγορίας) από το Κράτος αποβλέπει στην πραγματοποίηση της κοινωνικής προόδου με ελευθερία και δικαιοσύνη.
Τέλος το Κράτος έχει το δικαίωμα να αξίωνει από όλους τους πολίτες να εκπληρώνουν το χρέος της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ Ε.Ε.

Συμφώνα με το άρθρο 26 του Κοινοτικού Χάρτη των Θεμελιωδών Κοινωνικών Δικαιωμάτων των Εργαζομένων, κάθε ανάπηρο άτομο (άρα και κάθε κωφό ή βαρήκοο άτομο), ανεξάρτητα από την προέλευση και τη φύση της αναπηρίας του, πρέπει να απολαμβάνει συγκεκριμένων πρόσθετων ευεργετημάτων με σκόπο να ευνοηθεί η επαγγελματική και κοινωνική του ένταξη.
Τα ευεργετήματα αυτά πρέπει να αφόρουν, ανάλογα με τις δυνατότητες των ενδιεφερομένων, την επαγγελματική κατάρτιση, την εργονομία, τη δυνατότητα πρόσβασης, την κινητικότητα, τα μεταφορικά μέσα και την κατοικία.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ Α.Μ.Ε.Α. ΑΠΟ ΤΟΝ Ο.Η.Ε.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) έχει ανάγνωρίσει τα θεμελιώδη δικαιώματα των ΑΜΕΑ με δύο αποφάσεις / διακηρύξεις της Γενικής του Συνέλευσης:

α) την 2856/20-12-71, που αναφέρεται ειδικά στα δικαιώματα των πνευματικά καθυστερημένων παιδιών, και
β) την 3447/9-12-75, που αναφέρεται γενικά στα δικαιώματα των αναπήρων ατόμων.

Παραθέτουμε ενδεικτικά μερικά αποσπάσματα απότην διακήρυξη αυτή, που έχουν, κατά τη γνώμη μας, ιδιαίτερη σημασία για τα ΑΜΕΑ και χαρακτηρίζουν το πνεύμα και τους σκοπούς της διακήρυξης:

• Τα ανάπηρα άτομα έχουν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα όπως οι άλλοι άνθρωποι.
• Τα ανάπηρα άτομα έχουν δικαίωμα για ιατρική, ψυχολογική και λειτουργική μεταχείρηση.
• Τα ανάπηρα άτομα έχουν δικαίωμα για οικονομίκη και κοινώνικη ασφάλιση και για ένα καθώς πρέπει επίπεδο ζώης.
• Τα ανάπηρα άτομα έχουν δικαίωμα οι ειδικές ανάγκες τους να λαμβάνονται υπόψη σε όλα τα επίπεδα του οικονομικού και κοινωνικού σχεδιασμού.
• Τα ανάπηρα άτομα έχουν το δικαίωμα να ζούν με τις οικογένειές τους ή με τους θετούς γονείς τους και να λαμβάνουν μέρος σε όλες τις κοινωνικές, δημιουργικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
• Κανένα ανάπηρο άτομα δεν θα υπόκειται, όσον αφορά την κατοικία του, σε διαφορετική μεταχείριση, άλλη από εκείνη που απαιτείται από την κατάσταση του ή από τη βελτίωση της. Έαν η παραμονή ενός αναπήρου σε ένα ειδικό ίδρυμα είναι απαραίτητη, το περιβάλλον και οι συνθήκες ζωής σ’αυτό θα είναι όσο το δυνατό πλησιέστερες με έκεινες της κανοκικής ζωής ενός συνομηλίκου του.

ΑΣΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Α. Περιορισμός των αστικών δικαιωμάτων των κωφών
(Άρθρα Αστίκου Κώδικα 128-133, 1686, 1688, 1689, 1705-1709, άρθρο 19 Ν.1329/83)

Τα κωφά και βαρύκοα άτομα έχουν και μπορούν να ασκήσουν όλα τα αστικά δικαιώματα που απολαμβάνουν όλα τα άλλα άτομα που είναι ικανά για δικαιοπραξία (δήλωση βουλήσεως προσώπου με σκοπό τη δημιουργία ηθελημένων εννόμων αποτελεσμάτων), με εξαίρεση τις περιπτώσεις εκείνες που, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα, είναι ανίκανα για δικαιοπαξία διότι βρίσκονται υπό δικαστικά ή νόμιμη απαγόρευση.
Υπό δικαστική απαγόρευση τίθεται όποιος, ένεκα σωματικής αναπηρίας, κυρίως δε επειδή είναι εκ γενετής κωφός ή τυφλός ή άλαλος, αδύνατει να φροντίσει τον εαυτό του ή την περιούσια του.
Η απαγόρευση κηρύσσεται με απόφαση του αρμόδιου δικαστηρίου έπειτα από αίτηση οιουσδήποτε συγγενούς, του συζύγου εκείνου που πάσχει, του επιτρόπου ή κηδεμόνα αυτού ή του εισαγγελέα.
Η αίτηση για την απαγόρευση πρέπει να συνοδεύεται με γνωμοδότηση του συγγενικού συμβουλίου. Το συγγενικό συμβούλιο συγκροτείται στον τόπο που έχει την κατοικία του ο ανάπηρος και αποτελείται από τον ειρηνοδίκη πρόεδρο και τους έξι πλησιέστερους συγγενείς του αναπήρου, που λαμβάνονται σε ίσο αριθμό από πατρική και τη μητρική γραμμή.
Υπό δικαστική αντίληψη τίθεται όποιος ένεκα σωματικής αναπηρίας, ιδίως επειδή είναι κωφός ή τυφλός ή άλαλος, βρίσκεται σε μερική αδυναμία να φροντίσει τον εαυτό του και τις υποθέσεις του.
Για την αίτηση υπαγωγής σε δικαστική αντίληψη και τη διαδικασία αυτής εφαρμόζονται οι διατάξεις για τη δικαστική απαγόρευση.
Οι πράξεις εκείνου που βρίσκεται υπό δικαστική αντίληψη για τις οποίες ο νόμος απαιτεί τη συναίνεση του αντιλήπτορα (το πρόσωπο που έχει αναλάβει τη φροντίδα ) είναι άκυρες εφόσον έγιναν χωρίς αυτήν, όπως π.χ. να παραστεί σε δικαστήριο, να ένεργει εισπράξεις ή να εξοφλεί, να δανείζεται, να εκποιεί ακίνητη περιουσία κλπ. Επίσης, όποιος κωφός τελεί υπό απαγόρευση ή δικαστική αντίληψη δεν μπόρει να γίνει μέλος αγροτικού συνεταιρισμού.

Β. Κληρονομικό Δίκαιο
[Α.Κ. άρθρα 1719 (άρθρο 23 Ν. 1329/83), 1735, 1736, 1745]

Όσοι κωφοί τελούν υπό δικαστική αντίληψη δεν μπορούν να συντάξουν ιδιόγραφη διαθήκη. Κατά τη σύνταξη δημόσιας διαθήκης – δηλαδή διαθήκης που συντάσσεται ενώπιον συμβολαιογράφου με παρουσία μαρτύρων – εάν ο διαθέτης (το άτομο που αφήνει την περιουσία του μετά το θάνατό του σε άλλο πρόσωπο) δηλώσει ότι είναι κωφός και δεν μπορεί να διαβάσει χειρογραμμένα έγραφα, η διαθήκη συντάσσεται ενώπιον πέντε μαρτύρων ή δευτέρου συμβολαιογράφου και τριών μαρτύρων.
Εάν όμως ο διαθέτης, κατά τη γνώμη του συμβολαιογράφου, είναι άλαλος ή κωφάλαλος ή κωλύεται να μιλά κατ’ άλλον τρόπο, μπόρει να συντάξει μόνο μυστική διαθήκη, να παραδώσει δηλαδή έγγραφο σε συμβολαιογράφο με παρουσία τριών μαρτύρων ή δευτέρου συμβολαιογράφου και ενός μάρτυρα δηλώνοντας ότι τούτο περιέχει τη διαθήκη του.

ΕΙΔΙΚΗ ΠΟΙΝΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΩΦΑΛΑΛΩΝ

Α. Ποινικός Κώδικας
(άρθρα 33, 38 & 83)

Ο Ελληνικός Ποινικός Κώδικας προβλέπει ειδική ποινική μεταχείριση τνω κωφαλάλων εγκληματιών, διότι πιστεύει ότι είναι άτομα ελαττωμένου καταλογισμού (απόδοση ευθύνης για διάπραξη ποινικού αδικήματος).
Έτσι το άρθρο 33 ορίζει ότι η ποινική πράξη που τελεί κάποιος κωφάλαλος δεν καταλογίζεται σ’αυτόν ( δεν του αποδίδονται ευθύνες) εάν κριθεί ότι δεν είχε την πνευματική ικανότητα που απαιτείται για να αντιληφθεί τον άδικο χαρακτήρα της πράξης του ή να ενεργήσει σύμφωνα με την αντίληψή του γι’άυτο
Εάν δεν συντρέχει περίπτωση εφαρμόγης των ανωτέρω διατάξεων, ο κωφάλαλος εγκληματίας τιμωρείται με ελαττωμένη ποινή σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 83 του ποινικού κώδικα.
Τέλος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 38 του Π.Κ., εάν ο κωφάλαλος εγκληματίας, που έχει ελαττωμένη ικανότητα για καταλογισμό της πράξης του, κριθεί επικίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια και το ποινικό αδίκημα που διέπραξε είναι κακούργημα ή πλημμέλημα που απειλείται από το νόμο με ποινή στερητική της ελευθεριάς του ανώτερης των έξι μηνών, το δικαστήριο τον καταδικάζει σε περιορισμό εντός ψυχιατρικού καταστήματος ή παραρτήματος φυλακής.

Β. Κώδικας Ποινικής Δικονομίας
(άρθρο 227)
Μάρτυρες κωφοί και άλαλοι

Η εξέταση ώς μάρτυρα ή κατηγορούμενο ενός προσώπου που είναι κωφό, άλαλο ή κωφάλαλο γίνεται ώς έξης:
Όλες οι ερωτήσεις και οι τυχόν παρατηρήσεις καταγράφονται από το γραμματέα της ανάκρισης του δικαστηρίου, οι δε απαντήσεις δίδονται προφορικά.
Στον άλαλο, οι ερωτήσεις και παρατηρήσεις γίνονται προφορικά, αυτός δε απαντά γραπτά.
Στον κωφάλαλο, οι ερωτήσεις και παρατηρήσεις δίδονται εγγράφως και αυτός απαντά εγγράφως.
Εάν ο κωφός ή άλαλος ή κωφάλαλος είναι άπειρος να διαβάζει ή να γράφει, ο ανακρίνων ή ο διευθύνων τη συζήτηση διορίζει έναν ή δύο διερμηνείς, που επιλέγονται κατά προτίμηση μεταξύ εκείνων που έχουν την ικανότητα να συνεννοούνται με αυτόν.
Στο ακροατήριο, οι γραπτές απαντήσεις του άλαλου ή κωφάλαλου, αφού μόνο γραφούν από τον πρόεδρο και τον γραμματέα, αντιγράφονται στα πρακτικά και επισυνάπτονται στη δικογραφία.

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΩΦΩΝ

Α. Ειδική Αγωγή
Η ειδική αγωγή πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στα κωφά και βαρήκοα άτομα παρέχεται δωρεάν από τα ειδικά σχολεία κωφών, τις ειδικές τάξεις ή τα ειδικά τμήματα ή ομάδες που λειτουργούν μέσα στα κοινά σχολεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Επίσης ειδική αγωγή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παρέχεται από τα ειδικά σχολεία κωφών και βαρηκόων παιδιών του Εθνικού Ιδρύματος Προστασίας Κωφαλάλων (ΕΙΠΚ) και των παραρτημάτων του στη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα, τις Σέρρες και το Καστέλι Χανίων.

Το ΕΙΠΚ, που ιδρύθηκε με το νόμο 726/37, είναι ο πρώτος φορέας που ασχολήθηκε συστηματικά και αποκλειστικά με την ειδική αγωγή, την επαγγελματική εκπαίδευση και γενικά την προστασία των κωφών παιδιών στη χώρα μας. Από τα σχολεία του έχουν περάσει και αποφοιτήσει χιλιάδες κωφά άτομα, που έχουν ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο ως επιστήμονες ή επαγγελματίες με επιτυχία.

Β. Ειδική διαδικασία εξέτασης κωφών μαθητών
(Π.Δ.465/81 άρθρο 4 παρ.7)
Μαθητές τυφλοί, κωφοί ή βαρήκοοι καθώς και όσοι πάσχουν από μόνιμη ή παροδική σωματική αναπηρία ή ειδική διαταραχή του λόγου (λογοασθένεια, δυσλεξία) αποδεικνυόμενα, όταν δεν είναι εμφανή, από Ειδικό Διαγνωστικό Κέντρο, εξετάζονται προφορικά ή γραπτά κατά περίπτωση, ανάλογα με τις δυνατότητες τους και αξιολογούνται με βάση ένα από τα δύο προβλεπόμενα είδη δοκιμασίας μόνο.

Φυσικά, σύμφωνα με το νόμο, αποκλειστικός φορέας για κάθε θέμα που αναφέρεται στην ειδική αγωγή και την επαγγελματική εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές ανάγκες γενικά είναι το Υπυργείο Εθν. Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Γ. Καθ’υπέρβαση εγγραφή κωφών
(Ν. 1771/88 άρθρο 4 παρ. 1 περ. 6)
Η καθ’υπέρβαση εγγραφή τυφλών ή κωφαλάλων επιτρέπεται σε οποιοδήποτε τμήμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εκτός από τα τμήματα εκείνα στα οποία, λόγω της φύσης της επιστήμης, είναι δυσχερής γι’αυτούς η παρακολούθηση, σύμφωνα με αιτιολογημένη απόφαση του τμήματος, που εγκρίνεται από τη σύγκλητο και ανακοινώνεται πρίν από την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους με το οποίο γίνεται η επιλογή.

Δ. “Φυσικώς αδύνατοι” υποψήφιοι
(Π..Δ.57/1990 άρθρο 17 (ΦΕΚ 24/τ.Α΄) ή Π.Δ. 238/1988 άρθρο 13)
Υποψήφιοι για τους οποίους η κατά τον υπαλληλικό κώδικα πρωτοβάθμια υγειονομική επιτροπή γνωματεύει ότι εξαιτίας μόνιμης ή παροδικής σωματικής ή αισθητηριακής βλάβης δεν μπορούν να λάβουν μέρος στις γραπτές εξετάσεις υποβάλλονται, μετά από αίτηση τους που συνοδεύεται από τη γνωμάτευση της επιτροπής που προαναφέρθηκε, σε ειδικές εξετάσεις, που διενεργούνται γραπτά ή προφορικά από την οικεία επιτροπή εξέτασης “φυσικώς αδυνάτων” του άρθρου 33 κατά τον ίδιο χρόνο και με το ίδιο πρόγραμμα με το οποίο διενεργούνται οι γενικές εξετάσεις και πάνω στα ιδία θέματα, στα οποία εξετάζονται οι υποψήφιοι. Με απόφαση της οικείας επιτροπής εξέτασης “φυσικώς αδυνάτων”, μπορεί να παρατείνεται κατά περίπτωση και μόνο γι’αυτήν την κατηγορία υποψηφίων η διάρκεια εξέτασης τους, πέραν της καθοριζομένης από την Κ.Ε.Γ.Ε. διάρκειας για κάθε εξεταζόμενο μάθημα των γενικών εξετάσεων. Καθ’όλη τη διάρκεια της εξέτασης των υποψηφίων αυτών και για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε έκτακτης ανάγκης παρευρίσκεται σχολίατρος ή ιατρός του δημοσίου ή ιδιώτης γιατρός, που ορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 27 του παρόντος Προεδρικού Διατάγματος
Οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται ανάλογα και για τους υποψήφιους που προσκομίζουν ειδική διαγνωστική έκθεση ιατροπαιδαγωγικού κέντρου ή σταθμού, από την οποία προκύπτει ότι η επίδοση τους στα μαθήματα δεν είναι δυνατόν να ελεγθεί με γραπτές εξετάσεις, γιατί πάσχουν από δυσλεξία.

Ε. Εισαγωγή άνευ εξετάσεων σε ΑΕΙ και ΤΕΙ ατόμων με ειδικές ανάγκες
( Ν. 1946/14.5.1991,άρθρο 46)
Το πρώτο εδάφιο της περίπτωσης ζ΄της παρ. 1 του άρθρου 3 του Ν.1351/1983, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 4 παρ.1 του Ν.1771/1988, αντικαθίσταται ως εξής:
“ζ) Τυφλοί – κωφαλαλοί – πάσχοντες από μεσογειακή αναιμία και δρεπανοκυτταρική ή μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία, ως και πάσχοντες από συγγενή υδροκεφαλία με μονιμή τεχνητή παροχέτευση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (shunt), συνοδευόμενα και από άλλες διαμαρτίες όπως αραχνοειδής κύστη με φαινόμενα επιληπτικής κρίσης. Η πάθηση όσων ανήκουν στις κατηγορίες αυτές πιστοποιείται από την πρωτοβάθμια υγειονομική επιτροπή του Νόμου, μετά από δωρεάν βεβαίωση γιατρού μέλους διδακτικού επιστημονικού προσωπικού οποιουδήποτε ΑΕΙ αντίστοιχης ειδικότητας.”

ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΩΦΩΝ ΑΤΟΜΩΝ

(Ν. 2328/95 άρθρο 3)

Σύμφωνα με τον ανωτέρω νόμο:
Οι τηλεοπτικοί σταθμοί υποχρεούνται να περιλαμβάνουν στο ημερήσιο πρόγραμμα τους ένα τουλάχιστον πεντάλεπτο δελτίο ειδήσεων στη νοηματική γλώσσα με ταυτόχρονη αναγραφή υποτίτλων για την ενημέρωση των κωφών ατόμων.
Οι τηλεοπτικοί σταθμοί υποχρεούνται να περιλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους, μία τουλάχιστον φορά το δεκαπενθήμερο, ενημερωτικό ή ψυχαγωγικό ή εκπαιδευτικό πρόγραμμα ημίωρης τουλάχιστον διάρκειας στη νοηματική γλώσσα με ταυτόχρονη αναγραφή υποτίτλων για τα κωφά άτομα.
Οι διερμηνείς νοηματικής γλώσσαςεπιλέγονται από τους τηλεοπτικούς σταθμούς μετά από γνώμη της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδος.
Οι παραπάνω ελάχιστες υποχρεώσεις δεν εμποδίζουν τους τηλεοπτικούς σταθμούς και ιδίως την ΕΡΤ Α.Ε. στην ανάληψη πρόσθετων πρωτοβουλιών προς εξυπηρέτηση των κωφών ατόμων.
Οι τηλεοπτικοί σταθμοί υποχρεούνται να μεταδίδουν δωρεάν μηνύματα κοινωνικού περιεχομένου διάρκειας δύο πρώτων λεπτών της ώρας καθημερινά, ιδίως για θέματα υγείας, πρόνοιας και μέριμνας για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Σε περίπτωση πληθώρας παρόμοιων μηνυμάτων, η επιλογή γίνεται με κλήρωση.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΩΦΩΝ ΑΤΟΜΩΝ

Το θέμα της επαγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης των κωφών ατόμων είναι το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τόσο τα άτομα αυτά και το οικογενειακό τους περιβάλλον όσο και η πολιτεία.
Ειδική σχολή επαγγελματικής εκπαίδευσης κωφών ατόμων σε μόνιμη βάση δεν υπάρχει στη χώρα μας. Με το θέμα αυτό ασχολούνται, εφαρμόζοντας κατά καιρούς διάφορα πραγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, το Εθνικό Ίδρυμα Προστασίας Κωφών (ΕΙΠΚ), το Εθνικό Ίδρυμα Αναπήρων (ΕΙΑ), ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ), το ΚΕΕΣΕ του Δήμου Αργυρούπολης και ιδιωτικά Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) όπως το ΚΕΚ ΜΙΤ, που εδρεύει στην Αθήνα και έχει παραρτήματα στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα.
Το Υπουργέιο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, παρότι, σύμφωνα με το νόμο 1566/85, είναι αποκλειστικός φορέας και για την ειδική επαγγελματική εκπαίδευση των ΑΜΕΑ γενικά, δεν ασχολείται με το θέμα, στο χώρο των κωφών, παρά μόνο με τη λειτουργία των μονάδων ειδικής κατάρτισης.

ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΕΙΣ ΧΩΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΜΕΑ

( Αποφάσεις Υπ. Εργασίας 446/95)

Σύμφωνα με την ανωτέρω απόφαση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο ΟΑΕΔ συμμετέχει στη δαπάνη του εργοδότη για την εργονομική διευθέτηση του χώρου εργασίας ένος ατόμου με ειδικές ανάγκες σε ποσοστό 90% της συνολικής δαπάνης, χωρίς όμως να υπερβαίνει το ποσό των 200.000 δρχ., με σκοπό να γινούν οι απολύτως απαραίτητες διευθετήσεις προκειμένου να διευκολυνθεί η απασχόληση του αναπήρου ατόμου και να γίνει αυτή πιο άνετη, πιο ασφαλής και πιο παραγωγική

ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ ΓΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΜΕΑ

(Απόφαση Υπ. Εργασίας 33734/95)

Σύμφωνα με όσα ορίζει η ανωτέρω απόφαση, Ιδιωτικές Επιχειρήσεις, Επιχειρήσεις Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Κοινής Ωφέλειας, Συναιτερισμών, Επαγγελματικών σωματείων και Ενώσεων που προσλαμβάνουν και απασχολούν ΑΜΕΑ με τις διαδικασίες του Ν. 1648/86, όπως τροποποιήθηκε, επιχορηγούνται από τον ΟΑΕΔ με ποσά που κυμαίνονται από3000 έως 5000 δρχ την ημέρα για τα δύο πρώτα χρόνια απασχόλησης.

Η 159/82 ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΑ

Με τον νόμο 1556/85 κυρώθηκε η ανωτέρω Διεθνής Σύμβαση Εργασίας, η οποία ισχυεί πλέον ως νόμος του Κράτους, που αφορά την επαγγελματική επαναπροσαρμογή και απασχόληση των ΑΜΕΑ όλων των κατηγοριών.
Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή, η χώρα μας πρέπει:
να θεωρεί ότι ο σκοπός της επαγγελματικής επαναπροσαρμογής είναι να επιρέψει στα ΑΜΕΑ να βρούν και να διατηρήσουν μια κατάλληλη απασχόληση, να εξελιχθούν επαγγελματικά και έτσι να διευκολύνει την ένταξη ή επανένταξή τους στην κοινωνία
να εφαρμόζει τις διατάξεις της σύμβασης προσαρμοσμένες στις εθνικές συνθήκες και ανάγκες και την εθνική πρακτική
να εφαρμόζει πολιτική στηριζόμενη στην αρχή της ισότητας των ευκαιριών για τα ΑΜΕΑ
να παρέχει και να αξιοποιεί υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού, επαγγελματικής κατάρτισης, τοποθέτησης, απασχόλησης και άλλες συναφείς υπηρεσίες που προορίζονται να επιτρέψουν στα ΑΜΕΑ να βρούν και να διατηρήσουν μία απασχόληση και να προοδεύσουν επαγγελματικά.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΩΦΩΝ

( Ν.1648/86 άρθρο 1 παρ. 4 και Ν. 2224/94 άρθρο 22)

Α. Αναγκαστικές τοποθετήσεις
Σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις, κωφά άτομα ηλικίας 15 – 65 ετών, με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστο 40 %, εφόσον είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων αναπήρων του ΟΑΕΔ, μπορούν, σύμφωνα με τους όρους, τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες που ορίζονται στο νόμο αυτό (1648/86), να τοποθετηθούν αναγκαστικά ως υπάλληλοι ή εργατοτεχνίτες, ανάλογα με τα τυπικά τους προσόντα, σε Δημόσιες Υπηρεσίες, σε ΝΠΔΔ, σε ΝΠΙΔ, σε επιχειρήσεις και οργανισμούς του δημοσιού τομέα, σε τράπεζες και σε επιχειρήσεις ή εκμεταλεύσεις ελληνικές ή ξένες που λειτουργούν στην Ελλάδα με οποιαδήποτε μορφή και απασχολούν προσωπικό πάνω από 50 άτομα.

Β. Αύξηση ετήσιας κοινωνικής άδειας εργαζομένων κωφών και βαρυκόων
Όπως όλες οι κατηγορίες ΑΜΕΑ που εργάζονται είτε στο δημόσιο είτε στον Ιδιωτικό Τομέα, έτσι και οι εργαζόμενοι κωφοί και βαρύκοοι δικαιούνται κάθε ημερολογιακό έτος, πέρα από την ετήσια κανονική τους άδεια, και τις επιπλέον ημέρες με πλήρεις αποδοχές, έξι (6) κατ’ανώτατο όριο, που προβλέπουν οι διατάξεις του άρθρου 5 παρ.3 του Ν. 1648/86.

ΑΔΕΙΕΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΑΠΟ ΚΩΦΑ ΑΤΟΜΑ

(Απόφαση Υπ. Συγκοινωνιών 33950/84)
Με την ανωτέρω απόφαση ορίζονται οι παθήσεις και οι αναπηρίες που αποτελούν αιτίες ακαταλληλότητας για χορήγηση ή ανανέωση οδήγησης αυτοκινήτων, μοτοσικλετών και μοτοποδηλάτων. Σε ότι αφορά τα κωφά άτομα, ορίζονται τα εξής:
Δεν μπορούν να αποκτήσουν άδεια οδήγησης οι βαρύκοοι των οποίων το ποσοστό βαρυκοΐας υπερβαίνει το 35-45΄% κατά Fowler και Sabine, ανεξάρτητα αιτιολογίας. Ηλεκτροακουστική συσκευή δεν επιτρέπεται.
Η ανανέωση της άδειας οδήγησης εναπόκειται στην κρίση της Δευτετοβάθμιας Ιατρικής Επιτροπής, η οποία και λαμβάνει ύποψη το βαθμό και τη μορφή βαρυκοΐας και τη δυνατότητα χρησιμοποίησης ηλεκτροακουστικής συσκεύης.
Κατ’εξαίρεση επιτρέπεται να αποκτούν οι κωφάλαλοι άδεια οδήγησης κατηγορίας Α΄και Β΄υπό τις εξής προϋποθέσεις:
Η ιατρική εξέταση για την απόκτηση ή την ανανέωση της άδειας οδήγησης θα διενεργείται από τη Δευτεροβάθμια Ιατρική Επιτροπή.
Θα προηγείται εξέταση των κωφαλάλων σε ιατροψυχολογικό κέντρο, στο οποίο θα προσδιορίζεται ο δείκτης νοημοσύνης τους που πάντα πρέπει να ξεπερνά τα 100 WAIS, αποκλειόμενης της χορήγησης άδειας στους κωφαλάλους λόγω αισθητικής ακουστικής αφασίας.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ

(Ν. 1078/80, Ν.1914/90, Ν.2065/92)

Α. Αγορά ακινήτων
Η φορολογική νομοθεσία προβλέπει ορισμένες φορολογικές απαλλαγές και εκπτώσεις για τα ΑΜΕΑ όλων των κατηγοριών υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα, τα ΑΜΕΑ που είναι άγαμα και παρουσιάζουν αναπηρία από διανοητική υστέρηση ή φυσική αναπηρία, σε ποσοστό τουλάχιστον 67%, απαλλάσσονται του φόρου μεταβίβασης για αγορά οικίας ή διαλερίσματος ή οικοπέδου, έφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που προβλέπει ο νόμος. Η απαλλαγή δεν παρέχεται για ολόκληρο το ποσό της αγοραίας αξίας του ακινήτου αλλά και για ένα σημαντικό μέρος αυτής.

Β. Εκπτώσεις από το φορολογητέο εισόδημα
Πρόσωπα που παρουσιάζουν αναπηρία 67% και άνω από διανοητική υστέρηση ή φυσική αναπηρία δικαιούνται εκπτώσεως 940.000 δρχ από το φορολογητέο εισόδημά τους.
Επίσης εκπίπτει, ως δαπάνη χωρίς δικαιολογητικά, ποσό 500.000 δρχ για τον ίδιο το φορολογούμενο και για κάθε ένα από τα πρόσωπα που συνοικούν και τον βαρύνουν, εφόσον παρουσιάζουν αναπηρία 67% και άνω από νοητική υστέρηση, φυσική αναπηρία ή ψυχική πάθηση.

Τέλος, τα έξοδα ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης των ανωτέρω προσώπων προστίθενται στις δαπάνες του φορολογούμενου τον οποίο βαρύνουν.

Γ. Εκπτώσεις επί κληρονομιών και κληροδοσιών
Εάν ο κληρονόμος ή κληροδόχος παρουσιάζει αναπηρία τουλάχιστον 67% από διανοητική υστέρηση ή φυσική αναπηρία, από την αξία της κληρονομικής μερίδας τους εκπίπτει και δεν φορολογείται ποσό κυμαινόμενο από 130.000 έως 2.000.000 δρχ., ανάλογα με την κατηγορία στην οποία υπάγεται. Ειδικά δε για ΑΜΕΑ των οποίων η αναπηρία υπερβαίνει το 67% και που στερούνται εισοδήματος ή οποιουδήποτε άλλου περιουσιακού στοιχείου, από την αξία της κληρονομικής τους μερίδας εκπίπτει και δεν φορολογείται ποσό 10.000.000 δρχ.

ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΒΑΡΥΚΟΪΑΣ

Τα βαρύκοα άτομα που είναι ασφαλισμένα στο Δημόσιο και τους διάφορους ασφαλιστικούς οργανισμούς και ταμεία δικαιούνται ακουστικών βαρυκοΐας, αλλά η δαπάνη αγοράς τους δεν αναγνωρίζεται εξολοκλήρου από αυτά. Άλλα ταμεία αναγνωρίζουν μόνο ορισμένο ποσό, ανεξαρτήτως της αξίας των ακουστικών, ενώ άλλα συγκεκριμένο ποσοστό επί της αξίας.

ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΕ ΚΩΦΑ ΚΑΙ ΒΑΡΥΚΟΑ ΑΤΟΜΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΑ ΣΤΟ Ι.Κ.Α. ΚΑΙ ΤΟΝ Ο.Γ.Α.

(Ν.1902/90, Π.Δ.334/88)

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 27 του ανωτέρου νόμου:
Ασφαλιζόμενος στο ΙΚΑ που έπαθε κώφωση (έκπτωση ακουστικής οξύτητας 96-100%) μετά την υπαγωγή του στην ασφάλιση του ΙΚΑ δικαιούται σύνταξης αναπηρίας, υπό τον όρο ότι συντρέχουν και όλες οι άλλες αυστηρές προϋποθέσεις που προβλέπει ο νόμος.
Ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ (Π.Δ. 334/88) δικαιούνται σύνταξης αναπηρίας εφόσον έπαθαν κώφωση σε ποσοστό τουλάχιστον 67% κατά την άσκηση του βιοποριστικού τους επαγγέλματος και είναι ηλικίας 21 – 65 ετών.

ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ (ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ) ΣΕ ΚΩΦΑΛΑΛΑ ΑΤΟΜΑ

(Κοινές Υπουργ. Αποφάσεις ΔΔ3β/423/73, 56/80,
Γ4β/1904/84)

Από τις Περιφερειακές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας-Πρόνοιας (Δ/νσεις και/ή Τμήματα Πρόνοιας) χορηγείται, σε κωφάλαλα άτομα ηλικίας 0-18 ετών, στους σπουδαστές και φοιτητές των ΤΕΙ και ΑΕΙ αντίστοιχα μέχρι ηλικίας 25 ετών, καθώς και σε άτομα από 65 ετών και άνω, ανεξάρτητα από την οικονομική και την ασφαλιστική τους κατάσταση, μηνιαία οικονομική ενίσχυση (επίδομα).

Στα κωφάλαλα άτομα ηλικίας19 -65 ετών παρέχεται οικονομική ενίσχυση μόνον εφόσον ταυτόχρονα πάσχουν και από κάποια άλλη χρόνια σωματική ή πνευματική ή ψυχική πάθηση ή βλάβη.

Η οικονομική ενίσχυση που παρέχεται σήμερα ανέρχεται σε 25.500 δρχ. περίπου το μήνα για όλες τις παραπάνω κατηγορίες κωφών ατόμων.
Απαιτούμενα δικαιολογητικά :
– Αίτηση με 3 φωτογραφίες.
– Γνωμάτευση από ιατρό ΩΡΛ Κρατικής Υπηρεσίας, ΝΠΔΔ ή, σε περίπτωση που δεν υπάρχει, από ιδιώτη ιατρό της ίδιας ειδικότητας.
– Υπεύθυνη Δήλωση.
– Φωτοτυπία Αστυνομικής Ταυτότητας.