Τι είναι το ICF: Το ICF είναι ένα σύγχρονο επιστημονικό, παγκοσμίως αποδεκτό και εγκεκριμένο σύστημα ταξινόμησης και αξιολόγησης της Αναπηρίας με βάση τη Λειτουργικότητα. Δημιουργήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και μεταφράστηκε – προσαρμόστηκε στην ελληνική πραγματικότητα. Ήδη προετοιμάζεται το θεσμικό πλαίσιο, ο τρόπος εφαρμογής του και τα αξιολογητικά και εκπαιδευτικά κέντρα των πιστοποιημένων Αξιολογητών Ιατρών και Λειτουργών Αποκατάστασης.
Πώς αντιμετωπίζει την αναπηρία; Η Αναπηρία είναι διεθνώς ανθρώπινη εμπειρία. Η υγεία κάθε ανθρώπου μπορεί κάποια στιγμή να διαταραχθεί και ως συνέπεια να εκδηλωθεί κάποια αναπηρία. Μέχρι σήμερα η αξιολόγηση της αναπηρίας γινόταν στην Ελλάδα με τη διάγνωση και μόνο.
Γιατί μόνο η διάγνωση δεν παίζει τον πρωταρχικό ρόλο στην εκτίμηση του αναπήρου με το νέο σύστημα; Γιατί το νέο σύστημα εστιάζει στα προβλήματα που η αναπηρία προκαλεί στο άτομο στην καθημερινή του λειτουργικότητα, στο πραγματικό του περιβάλλον και συνθήκες ζωής του. Εστιάζει επίσης στον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον στο οποίο ζει το ανάπηρο άτομο παρεμποδίζει ή βελτιώνει την ικανότητά του για συμμετοχή στην καθημερινή ζωή.
Με ποιον τρόπο εκτιμάται η αναπηρία με το νέο σύστημα;
Το νέο σύστημα δέχεται πως τα προβλήματα υγείας έχουν επακόλουθα στους παρακάτω τομείς:
• στο σωματικό (βλάβες στις σωματικές δομές και λειτουργίες)
• στον τομέα της απόδοσης του ατόμου στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής
• στη συμμετοχή του ατόμου στην κοινωνική ζωή
Επίσης η λειτουργικότητα του ατόμου επηρεάζεται από το περιβάλλον (φυσικό και κοινωνικό)
που μπορεί να διευκολύνει ή να το εμποδίζει στην απόδοσή του στις δραστηριότητες και
στην κοινωνική του συμμετοχή.
Το επίπεδο αναπηρίας του ατόμου με προβλήματα υγείας προκύπτει από την αξιολόγηση όλων των ανωτέρω παραγόντων αντανακλώντας το επίπεδο της λειτουργικότητάς του.
Ποιες είναι οι εφαρμογές του νέου συστήματος;
Οι εφαρμογές του νέου συστήματος αναφέρονται στους παρακάτω τομείς :
• Υγείας (κλινική χρήση, έρευνα, αποκατάσταση)
• Κοινωνικής ασφάλισης
• Εκπαίδευσης
• Εργασίας
• Οικονομικών και Ανάπτυξης
• Νομοθεσίας κ.ά.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ
ΚΑΡΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ: Διαδικασία απόκτησης – 5 απλά βήματα
Αφορά στην αξιολόγηση του ατόμου με αναπηρία για τον προσδιορισμό της κατηγορίας της αναπηρίας, η οποία καθορίζει τις κοινωνικές παροχές και την περίοδο επαναξιολόγησής του.
Η Κάρτα Λειτουργικότητας που θα παραλαμβάνει το άτομο αποτελεί το «κλειδί» για όλες του τις συναλλαγές.
• Το άτομο με αναπηρία, άλλο μέλος της οικογένειάς του ή ο φροντιστής του, συμπληρώνει μια απλή αίτηση στο ΚΕΠ της περιοχής του, από όπου και ενημερώνεται για τη διαδικασία που θα ακολουθήσει.
• Το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) ύστερα από ενημέρωση του Φορέα Διαχείρισης ΙΚΠΑ (Ινστιτούτο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης), κανονίζει το ραντεβού της αξιολόγησης με το Αξιολογητικό Κέντρο και ενημερώνει τον υποψήφιο για την ημερομηνία αξιολόγησης και τι πρέπει να φέρει μαζί του.
• Το άτομο αξιολογείται από Πιστοποιημένους Ιατρούς Αξιολογητές του ICF (Παθολόγο, Ψυχίατρο, Nευρολόγο, Φυσίατρο, ΩΡΛ, Xειρουργό, Oφθαλμίατρο, Oρθοπεδικό) οι οποίοι προσδιορίζουν και την κατηγορία της αναπηρίας του.
• Ο Φορέας Διαχείρισης ενημερώνεται ηλεκτρονικά για το πόρισμα της αξιολόγησης και δίνει την εντολή για την έκδοση της Κάρτας Λειτουργικότητας στο Φορέα Έκδοσης.
• Στο άτομο ταχυδρομείται η Κάρτα Λειτουργικότητας μαζί με το ενημερωτικό φυλλάδιο γνωστοποίησης της διαδικασίας Διερεύνησης της Λειτουργικότητας.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ
Κατηγορία 0: Δεν υφίσταται λειτουργικός περιορισμός και αναπηρία.
Κατηγορία 1: Ελαφρά αναπηρία. Παρατηρείται μόνο κάποια δυσανεξία λόγω των προβλημάτων υγείας από τα οποία υποφέρει το άτομα. Υπάρχει μόνο κάποιος περιορισμός της λειτουργικότητας σε λίγες δραστηριότητες, χωρίς να δημιουργείται εξάρτηση από άλλα άτομα.
Κατηγορία 2: Μέτρια αναπηρία. Παρατηρείται σαφής περιορισμός της δραστηριότητας και υπάρχει συχνή ανάγκη χρήσης υποστηρικτικών μέσων (υποστηρικτικής τεχνολογίας).
Κατηγορία 3: Σοβαρή αναπηρία. Υπάρχει σημαντικός περιορισμός των δραστηριοτήτων, πράγμα που δημιουργεί την ανάγκη τρίτου προσώπου για κάποιες δραστηριότητες.
Κατηγορία 4: Πολύ σοβαρή αναπηρία (πλήρης αναπηρία). Η εξάρτηση από άλλα πρόσωπα είναι πλήρης. Σχεδόν όλες οι δραστηριότητες είναι περιορισμένες σε πολύ μεγάλο βαθμό.
ΙΣΟΒΙΑ ΚΑΡΤΑ ΚΑΙ ΚΑΡΤΑ ΜΑΚΡΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ
Για νόσους που έχουν προκαλέσει χρόνιες μη αναστρέψιμες σοβαρές και βαριές αναπηρίες (κατηγορίες 3 & 4) παρέχεται ΙΣΟΒΙΑ ΚΑΡΤΑ:
Γενετικές και χρωμοσωμιακές διαταραχές (όπως, Νόσος Freidrich, Νόσος Huntingdon, Νόσος Charcot Marie Tooth, Σύνδρομο Down κ.λπ.)
Νευρομεταβολικά και εκφυλιστικά σύνδρομα (όπως μεταγχρωματική λευκοδυστροφία, νόσος κινητικού νευρώνα κ.λπ.)
Παθήσεις Κεντρικού Νευρικού Συστήματος: (όπως, τραυματικές παθήσεις εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού, άνοια, εγκεφαλική παράλυση, πρωτοπαθώς και δευτεροπαθώς εξελισσόμενη μορφή της πολλαπλής σκλήρυνσης, Επιληψία, Πάρκινσον κ.λπ.)
Παθήσεις Περιφερικού Νευρικού Συστήματος: (όπως, χρόνια φλεγμονώδης απομυελινωτική πολυνευροπάθεια κ.λπ.)
Παθήσεις μυών – νευρομυικής σύναψης (όπως, συγγενείς μυοπάθειες, μυική δυστροφία Duchenne – Becker, Νόσος Steinert, μυασθένεια Gravis κ.λπ.)
Πολυομυελίτις
Ακρωτηριασμός
Nοητική υστέρηση
Αυτισμός
Χρόνια Βαριά ψύχωση
Κώφωση
Τύφλωση
Παθήσεις αίματος (μεσογειακή αναιμία, αιμορροφιλία)
Νεφροπάθεια με αιμοκάθαρση
Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
Μη αναστρέψιμη καρδιακή ανεπάρκεια
Νόσος Hansen
Νεοπλασίες
AIDS
Επαγγελματικές Παθήσεις
(Ο κατάλογος των αναπηριών θα υποστεί περαιτέρω επεξεργασία)
• Για περιπτώσεις όπου η αναπηρία δεν έχει κριθεί οριστικά ως μη αναστρέψιμη βάσει της αξιολόγησης, παρέχεται ΚΑΡΤΑ ΜΑΚΡΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ και ορίζεται ημερομηνία επαναξιολόγησης η οποία κυμαίνεται από 3 έως 5 έτη.
• Επαναξιολόγηση μπορεί να πραγματοποιηθεί και μετά από αίτημα του ίδιου ή του κηδεμόνα του αναπήρου, σε περιπτώσεις όπου η κατάσταση της υγείας του ή των αναγκών του είναι μεταβαλλόμενη.
• Για τις Διερευνήσεις Λειτουργικότητας, μετά την πρώτη διερεύνηση, συνιστάται ημερομηνία επόμενων διερευνήσεων από 3 έως 5 έτη, ή και νωρίτερα μετά από αίτημα του ιδίου του αναπήρου. Για παιδιά και εφήβους λόγω της εξελισσόμενης φύσης της κατάστασής τους και των αναγκών τους η Διερεύνηση πραγματοποιείται κάθε 2 χρόνια ή και νωρίτερα, εφόσον ζητηθεί από την οικογένειά τους.
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ
σε 5 απλά βήματα
Αφορά στη Διερεύνηση των ικανοτήτων του ατόμου στους τομείς των δραστηριοτήτων και της καθημερινής ζωής και της κοινωνικής συμμετοχής, όπως και στον τομέα των περιβαλλοντικών παραγόντων που το επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά, ώστε να επιλεγούν οι αποτελεσματικότερες θεραπευτικές παρεμβάσεις και βοηθήματα.
• Το άτομο επιλέγει από το φυλλάδιο γνωστοποίησης το σχετικό με την αναπηρία του εξειδικευμένο Κέντρο Διερεύνησης.
• Έρχεται σε τηλεφωνική επικοινωνία με το Κέντρο και καθορίζει το ραντεβού του για την Διερεύνηση.
• Προσέρχεται στο κέντρο όπου και αξιολογείται από Πιστοποιημένους Λειτουργούς Αποκατάστασης (Iατρός, Ψυχολόγος, Φυσικοθεραπευτής, Eργοθεραπευτής, Λογοθεραπευτής, Kοινωνικός λειτουργός).
• Η Διερεύνηση καταχωρίζεται στην κάρτα, η οποία επιστρέφεται στο δικαιούχο, και τα πορίσματα αποστέλλονται ηλεκτρονικά στο Φορέα Διαχείρισης ΙΚΠΑ.
• Το άτομο ενημερώνεται ταχυδρομικά για τα αποτελέσματα της Διερεύνησης και τις συστάσεις των αξιολογητών και του χορηγείται η βεβαίωση για τις θεραπευτικές παρεμβάσεις και τα βοηθήματα που συστήνονται.
ΟΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Κέντρο Αξιολόγησης Αναπηρίας: Οι υπηρεσίες του Κέντρου Αξιολόγησης της Αναπηρίας με βάση τη Λειτουργικότητα, δύναται να στεγαστούν σε επιλεγμένα νοσοκομεία της χώρας, Nομαρχίες και Ασφαλιστικά Ταμεία. Το ανθρώπινο δυναμικό τους αποτελείται από Γραμματεία και το σώμα των Πιστοποιημένων Αξιολογητών – Ιατρών με τις ακόλουθες ειδικότητες: Παθολόγος, Ψυχίατρος, Νευρολόγος, Φυσιάτρος, Ω.Ρ.Λ., Χειρουργός, Οφθαλμίατρος, Ορθοπεδικός
Κέντρο Διερεύνησης Λειτουργικότητας: Οι υπηρεσίες του Κέντρου Διερεύνησης Λειτουργικότητας της Αναπηρίας δύνανται να στεγαστούν σε επιλεγμένα ιδρύματα (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ) και νοσοκομεία της χώρας με εμπειρία και εξειδίκευση στην κατηγορία αναπηρίας που θα οριστεί. Το ανθρώπινο δυναμικό τους αποτελείται από Γραμματεία και τις ακόλουθες ειδικότητες του σώματος Πιστοποιημένων Αξιολογητών Λειτουργών Αποκατάστασης: Ιατρού, Ψυχολόγου, Φυσικοθεραπευτή, Εργοθεραπευτή, Λογοθεραπευτή και Κοινωνικού λειτουργού.
Εκπαιδευτικό & Αξιολογητικό Κέντρο Λειτουργικότητας της Αναπηρίας: Βασικός στόχος του Κέντρου είναι η εφαρμογή του νέου συστήματος ταξινόμησης και αξιολόγησης των αναπηριών, η ευρεία ενημέρωση των εμπλεκόμενων αναπήρων και επαγγελματιών υγείας, η εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας στο σύστημα, η ανάπτυξη δικτύου συναφών φορέων οι οποίοι αναλαμβάνουν την Αξιολόγηση της Αναπηρίας και τη Διερεύνηση της Λειτουργικότητας, καθώς και η περαιτέρω εξάπλωση και εφαρμογή του συστήματος. Το κέντρο περιλαμβάνει τους τομείς Αξιολόγησης, Εκπαίδευσης, Ενημέρωσης και Δικτύου Υποστήριξης του νέου συστήματος .
Επιτροπή Διερεύνησης των Ενστάσεων, που επιλέγεται από το σώμα των Πιστοποιημένων Αξιολογητών σε επίπεδο Νομού εξαιρουμένων των αρχικών Αξιολογητών και διερευνά τις ενστάσεις.
Σώμα Ελεγκτών: Επίλεκτο σώμα Πιστοποιημένων Αξιολογητών οι οποίοι διεξάγουν κατά καιρούς ελέγχους σε εθνική εμβέλεια για την πιστή εφαρμογή του συστήματος.
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ & ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ: Υπατίας 6, Τ.Κ. 105 56 Αθήνα. Τηλέφωνο: 210 3211761 & 210 3250524-9, Fax: 210 3233650 & 210 3215350, e-mail: info@ikpa.gr. web: www.ikpa.gr