Λίγο πριν από το τέλος του 2004 η συζήτηση άναψε στα φόρουμ του www.DISABLED.GR για τα προσπελάσιμο αυτοκίνητα που υπάρχουν στο εξωτερικό και δεν υπάρχουν στην Ελλάδα ή όταν υπάρχουν είναι υπερβολικά ακριβά. Η συζήτηση εξελίχθηκε σε συζήτηση για τον καταναλωτισμό. Το ερώτημα που έπεσε στο φόρουμ ήταν γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχει αντίστοιχη εναλλακτική πιστωτική πολιτική όπως υπάρχει και στα άλλα κράτη;
Είναι ένα πολύ μεγάλο ερώτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί από μόνο του. Στην Ελλάδα τα προβλήματα είναι πολύ μεγαλύτερα: Η κατανάλωση των ανθρώπων με αναπηρίες υπονομεύεται από τις ίδιες τις συνθήκες.
Ο άνθρωπος με αναπηρία σπανίως θεωρείται καταναλωτής και σπανίως προσεγγίζεται ως καταναλωτής. Είναι ελάχιστες οι επιχειρήσεις που προσεγγίζουν τον καταναλωτή με αναπηρία ως καταναλωτή, χωρίς να καταφεύγουν σε άλλες ιδιότητες όπως αυτή του ασφαλισμένου σε κάποιον ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Στα άλλα κράτη υπάρχουν εναλλακτικές πιστωτικές πολιτικές που αμέσως μετά την απόκτηση της παράλυσης διευκολύνουν τον άνθρωπο να μπορέσει να ξανασταθεί στις απαιτήσεις της ζωής. Του δίνουν τη δυνατότητα να προμηθευτεί όλα εκείνα τα βοηθήματα που είναι απαραίτητα για να τροποποιήσει το σπίτι του και να το κάνει προσπελάσιμο, να προμηθευτεί τα βοηθήματα που έχει ανάγκη λ.χ. αναπηρικό κάθισμα, κάθισμα για το μπάνιο, ορθοστάτη, γερανάκι αλλά και οτιδήποτε άλλο χρειάζεται για να μπορεί να ζει όσο το δυνατό περισσότερο ανεξαρτήτως χωρίς να εξαρτάται ούτε από βοηθούς ούτε από το περιβάλλον του.
Στα άλλα, τα δυτικά κράτη, είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με τις τεχνολογίες και γνωρίζουν πως οι τεχνολογίες κοστίζουν λιγότερο από ό,τι η ανθρώπινη υποστήριξη. Άλλωστε αυτή η λογική έχει οδηγήσει τα δυτικά κράτη να αναπτύξουν μεγάλες βιομηχανίες που ένας μόνο μικρός κλάδος αυτών των βιομηχανιών είναι και οι βιομηχανίες προϊόντων αποκατάστασης και ανεξάρτητης διαβίωσης.
Στην Ελλάδα είμαστε υπέρ της «χειροποίητης λύσης» και δεν έχουμε εξοικειωθεί καθόδου ούτε με τις τεχνολογίες ούτε με αυτό καθεαυτό το χρήμα.
Σε ό,τι αφορά τις τεχνολογίες η ελλιπής εξοικείωση είναι αυτονόητη: Ένα κράτος που δεν παράγει τεχνολογία δεν μπορεί να εξοικειωθεί με την τεχνολογία.
Σε ό,τι αφορά το χρήμα επίσης έχουμε σοβαρά προβλήματα: Ο μηχανισμός του χρήματος είναι κρατικός. Η τράπεζα της Ελλάδος αποφασίζει τις συνθήκες και τους όρους κάτω από τους οποίους οι άλλες τράπεζες θα δοθούν δάνεια και τους όρους που θα δοθούν αυτά τα δάνεια. Οι άνθρωποι με αναπηρίες βρίσκονται εκτός αυτού του κυκλώματος. Είναι αυτονόητο πώς δεν μπορούν να πάρουν δάνεια, και μάλιστα ύστερα από μια αναπηρία, αφού η αναπηρία αντίστοιχεί σε κίνδυνο.
Για τις τράπεζες η επένδυση στην αναπηρία είναι ρίσκο, που σύμφωνα με τον δικό τους ορθολογισμό θέλουν να αποφύγουν. Σε ό,τι αφορά δε αυτά τα τραπεζικά προϊόντα έχουμε αποδείξει πως είμαστε λαός κακομαθημένων: Μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλύψει την μέθοδο των πιστωτικών καρτών και των δανείων.
Από την άλλη οι τράπεζες δεν έχασαν την ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν εκμεταλλευόμενες την άγνοια των δανειοληπτών. Αλλά και από την άλλη, οι δανειολήπτες αλλά και γενικώς οι Έλληνες, θεωρούν πως το κρατικό χρήμα είναι δωρεάν χρήμα και για ασήμαντο αφορμή ζητούν παραγραφή των χρεών. Οι Έλληνες αντιστάθηκαν στην κουτοπονηριά των τραπεζών προβάλλοντας την δική τους κουτοπονηριά.
Είναι αυτονόητο πως σε αυτή την κατάσταση του γενικευμένου μπάχαλου δεν μπορεί να υπάρξει αξιοπιστη εναλλακτική πιστωτική πολιτική που να διευκολύνει τους ανθρώπους με αναπηρίες. Αυτό το μπάχαλο το εκμεταλλεύονται τόσο οι τράπεζες όσο και οι δανειολήπτες. Όλοι με το δικό τους τρόπο ζητούν την διαμεσολάβηση του κράτους. Και όσο επικρατεί αυτό το μπάχαλο δεν μπορεί να συγκροτήσει μια συνεκτική νομοθεσία που να ρυθμίζει την πιστωτική πολιτική.
Ένα εξίσου πολύ μεγάλο πρόβλημα είναι η εταιροδιαχείριση των υποθέσεων των αναπήρων από την οικογένεια ή άλλους διαμεσολαβητές. Ο καταναλωτής με αναπηρία, τις περισσότερες φορές, δεν έχει κύρος, δεν αποτελεί παράγοντα διαπραγμάτευσης, θεωρείται αναρμόδιος να επιλέξει και να αποφασίσει για κάποιο βοήθημα το οποίο θεωρείται ως θεραπευτικό και η δυνατότητα για απόφαση ζητείται να εκχωρηθεί είτε στον κηδεμόνα που κατέχει το χρήμα είτε στον διαμεσολαβητή που κατέχει την επιστημονική γνώση από την οποία προκύπτει η κυρωτική δύναμη της βούλησής του. Ο ανάπηρος εξουδετερώνεται για να επικρατήσει ο κηδεμόνας και ο διαμεσολαβητής. Δυστυχώς αυτό ισχύει άλλοτε σε μεγαλύτερο βαθμό και άλλοτε σε μικρότερο σε μια ευδιάκριτη πλειοψηφία αναπήρων που αριθμητικά είναι ικανή να διαμορφώσει τις τάσεις της αγοράς. Οι κηδεμόνες και οι διαμεσολαβητές είναι αήττητοι, πανταχού παρόντες και έχουν αναδειχθεί σε βασικό παράγοντα της αγοράς.
Επίσης μεγάλο πρόβλημα είναι η συμμετοχή των ασφαλιστικών ταμείων στην προμήθεια αναπηρικών βοηθημάτων. Δεν είναι τυχαίο πως τα ίδια τα ασφαλιστικά ταμεία υπονομεύουν τον καταναλωτή με αναπηρία αναφέροντας στις εγκυκλίους τους την έκφραση «προμήθεια ειδών» και όχι την έκφραση «συμμετοχή» για την αγορά των ειδών, τη στιγμή που τις περισσότερες φορές ο ίδιος ο καταναλωτής με αναπηρία πληρώνει επιπλέον χρήματα για να αγοράσει τα βοηθήματα που χρειάζεται επειδή η χρηματοδότηση από το ασφαλιστικό ταμείο είναι πολύ κάτω της λιανικής τιμής πώλησης των ειδών. Τα ίδια τα ασφαλιστικά ταμεία υπονομεύουν την ανάπτυξη της αγοράς των προϊόντων αποκατάστασης αναδεικνύοντας ως πελάτη όχι τον ίδιο τον καταναλωτή με αναπηρία αλλά το ασφαλιστικό του βιβλιάριο.
Ύστερα από τα παραπάνω είναι αυτονόητο πώς η αγορά δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς και δεν κάνει ικανοποιητικούς τζίρους. Σε μια καθόλου αναπτυγμένη αγορά όπως η αγορά των «αναπηρικών» βοηθημάτων είναι αυτονόητο πως όταν δεν κινείται το χρήμα από τον ίδιο τον καταναλωτή τότε αυτονόητα παρεμποδίζεται η κατανάλωση και ανεβαίνει η λιανική τιμή πώλησης. Αυτά είναι κανόνες της αγοράς, της κάθε αγοράς.