Πολλά κενά και προβλήματα παρουσιάζει το θεσμικό πλαίσιο που ψήφισε η κυβέρνηση για να σταματήσουν οι διακρίσεις μεταξύ κυρίως των εργαζομένων και να εφαρμοστεί (σύμφωνα με κοινοτικές οδηγίες) η αρχή της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής, πεποιθήσεων, αναπηρίας (ειδικών αναγκών) κ.λπ.
Σε πόρισμα-καταπέλτη της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) διαπιστώνεται ότι «σε πολλές πτυχές της η θεσμική προστασία των θυμάτων των διακρίσεων παραμένει ημιτελής και ανολοκλήρωτη», ότι δεν έχει γίνει πλήρης συμμόρφωση προς τις κοινοτικές οδηγίες (με συνέπεια να περιορίζεται το πεδίο εφαρμογής των απαγορεύσεων για διακρίσεις), ότι προκύπτουν και παραβάσεις διεθνών συνθηκών που υπερισχύουν της ελληνικής νομοθεσίας κ.λπ.
Παράλληλα, επισημαίνεται ότι και στην πράξη δεν υπάρχει σωστή εφαρμογή των διεθνών συνθηκών από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και αρχές, με συνέπεια να συνεχίζονται οι διακρίσεις ή να μην υπάρχει αποτελεσματική προστασία των θυμάτων διακρίσεων στον εργασιακό χώρο. Σε έκθεση της ΕΕΔΑ (που λειτουργεί ως σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραβιάσεών τους) ανάμεσα στα μεγάλα κενά των νόμων που ψήφισε η κυβέρνηση (σ.σ.: συμμόρφωση προς κοινοτικές οδηγίες) τονίζεται:
«Ο ελληνικός νόμος δεν προέβλεψε την αρχή της ίσης μεταχείρισης ως προς την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες διαθέσιμες στο κοινό (συμπεριλαμβανομένης της στέγασης) και σε ομάδες που υφίστανται διακρίσεις που δεν ανάγονται μόνο σε λόγους φυλετικής ή εθνικής καταγωγής αλλά και σε λόγους θρησκευτικών πεποιθήσεων, αναπηρίας (ειδικών αναγκών), ηλικίας και σεξουαλικού προσανατολισμού αλλά ούτε και στους τομείς της κοινωνικής ασφάλισης της υγειονομικής περίθαλψης, των κοινωνικών παροχών και επιδομάτων και της εκπαίδευσης»… Οι σημαντικές αυτές νομοθετικές ελλείψεις εμφανίζονται παρά το γεγονός ότι την εξάλειψη κάθε διάκρισης επιτάσσουν ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης (ΕΚΧ), το Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ΣΑΠΔ), το Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα (ΣΟΚΜΔ), ενώ το Ελληνικό Σύνταγμα προβλέπει ευρύτατη προστασία των ατόμων με ειδικές ανάγκες και των ατόμων που στερούνται κατοικίας ή στεγάζονται ανεπαρκώς.
Ιδιαίτερα επικρίνεται το γεγονός ότι η ελληνική νομοθεσία (ν. 3304/05) επιτρέπει τη λήψη μέτρων που συνιστούν διαφορετική μεταχείριση λόγω ιθαγένειας, κάτι που αντίκειται ευθέως στον ΕΚΧ και το ΣΑΠΔ, ενώ μπορεί να παραβιάζει και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Παράλληλα, η ΕΕΔΑ τονίζει στην έκθεσή της ότι πρέπει να αποκλειστούν (με νέες νομοθετικές ρυθμίσεις) διάφορες διακρίσεις που ουσιαστικά στηρίζονται σε λόγους εθνικής ή φυλετικής καταγωγής, αλλά απλά μεταμφιέζονται υπό τον νομικό μανδύα της ιθαγένειας (όπως συμβαίνει π.χ. με χρονικούς περιορισμούς που έχουν θεσπιστεί για την εγγραφή σε επαγγελματικούς συλλόγους πολιτογραφηθέντων Ελλήνων πολιτών κ.λπ.).
Διατάξεις
Η ΕΕΔΑ σχολιάζει, επίσης, δυσμενώς το γεγονός ότι δεν έχουν ενσωματωθεί στους δικονομικούς κώδικες οι σημαντικές για τους εργαζομένους διατάξεις του Προεδρικού Διατάγματος 105/03 που εκδόθηκε σε συμμόρφωση προς κοινοτική οδηγία. Το σπουδαίας σημασίας ΠΔ προβλέπει ως κανόνα τη «μεταφορά του βάρους της απόδειξης» και, όπως εξηγεί η ΕΕΔΑ, «εφόσον ένα άτομο που θεωρεί ότι είναι θύμα διάκρισης αποδείξει πραγματικά γεγονότα, από τα οποία μπορεί να συναχθεί άμεση ή έμμεση διάκριση, τότε εναπόκειται στον αντίδικό του (σ.σ.: εργοδότη) να αποδείξει ότι δεν παραβίασε την αρχή της ίσης μεταχείρισης».
ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ
Στην έκθεση επισημαίνεται ότι εξαιτίας του ν. 3304/05 είναι πολύ περιορισμένος ο ρόλος διαφόρων νομικών προσώπων και φορέων κρατικών ή μη (π.χ. μη κυβερνητικών οργανώσεων, σωμάτων επιθεώρησης κ.λπ.) για την υπεράσπιση των θυμάτων διακρίσεων. Και τούτο διότι προβλέπεται ότι πρέπει να έχουν στο καταστατικό τους ως σκοπό τη διασφάλιση της ίσης μεταχείρισης, ενώ δεν εξοπλίζονται (όπως συμβαίνει σε πολλές άλλες χώρες) με τη νομική δυνατότητα να προσφεύγουν σε αρχές ή δικαστήρια, εκπροσωπώντας τα θύματα διακρίσεων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα -τονίζει η ΕΕΔΑ- να είναι ανεπαρκής η παρέμβασή τους και να περιορίζεται σε έναν συμφιλιωτικό ρόλο μεταξύ θυτών και θυμάτων.
Προβληματικές είναι, όμως, και οι κυβερνητικές ρυθμίσεις για τους φορείς που έχουν αναλάβει να προωθήσουν την ίση μεταχείριση, όπως είναι το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ), που είναι αρμόδιο για τις εργασιακές σχέσεις και θα γίνει αποδέκτης των περισσότερων καταγγελιών για διακρίσεις. Η ΕΕΔΑ παρατηρεί ότι, ενώ τα όργανα των φορέων αυτών πρέπει -σύμφωνα με τις κοινοτικές οδηγίες- να έχουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία, εντούτοις στη χώρα μας ο ρόλος αυτός ανατέθηκε «σε διοικητική υπηρεσία του υπουργείου Απασχόλησης που διευθύνει ειδικός γραμματέας, δηλαδή μετακλητός δημόσιος υπάλληλος, χωρίς συνεπώς εγγυήσεις ανεξαρτησίας…».
Επιπλέον η ΕΕΔΑ σημειώνει ότι «το ΣΕΠΕ δυσκολεύεται να ανταποκριθεί ακόμα και στις κλασικές του αρμοδιότητες, λόγω ανεπαρκούς στελέχωσης και έλλειψης υλικοτεχνικής υποδομής και υλικών μέσων».
Αρα η κυβέρνηση πέρασε μια ακόμη δέσμη μέτρων ανεφάρμοστων στην πράξη, «για τα μάτια του κόσμου»…
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
ΕΘΝΟΣ 2-5-2007