Η πλειοψηφία των Ελλήνων και Ελληνίδων με αναπηρίες που χρειάζονται κάποια μορφή υποστήριξης από επαγγελματίες βοηθούς αντλεί αυτή την υποστήριξη από οικονομικούς μετανάστες, άλλοτε επειδή οι οικονομικοί μετανάστες έχουν χαμηλότερες αποδοχές και άλλοτε επειδή η εργασία με τους ανθρώπους με αναπηρίες θεωρείται μια όχι και τόσο αποδεκτή εργασία για τους συμπατριώτες μας και την αποφεύγουν.
Μέχρι σήμερα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα για όλους τους εργοδότες με αναπηρίες που απασχολούν προσωπικούς βοηθούς. Το πρώτο και βασικότερο πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχει συλλογική σύμβαση εργασίας που να προβλέπει τον ανάπηρο ως εργοδότη – ο οποίος για λόγους επιβίωσης πρέπει να προσλάβει κάποιους ανθρώπους ως προσωπικούς βοηθούς.
Η πρόσληψη γίνεται με τον κωδικό που αντιστοιχεί στους οικιακούς βοηθούς και στους άλλους εργαζόμενους που απασχολούνται κατ’ οίκον. Με αυτό τον τρόπο οι εργαζόμενοι ως προσωπικοί βοηθοί δεν έχουν δικαιώματα σε ταμείο ανεργίας ούτε μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εργασία τους ως προϋπηρεσία.
Η απασχόληση προσωπικών βοηθών πάντα βρισκόταν στο κενό του νόμου και οι εργοδότες με αναπηρίες είναι τα πρόχειρα θύματα σε κάθε διένεξη μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου.
Προσφάτως η κυβέρνηση προχώρησε στην απλούστευση και στη μείωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση και την ανανέωση της άδειας παραμονής ως προς όλες τις κατηγορίες των αδειών παραμονής των μεταναστών του Ν 3386/2005.
Η έκδοση της απόφασης συνδυάζεται με μια ακόμη παρέμβαση: Την ίδρυση πρότυπων κέντρων εξυπηρέτησης μεταναστών με τη μορφή οne-stop-shop, στα οποία θα διεκπεραιώνονται οι ανωτέρω διαδικασίες από την αρχή έως το τέλος.
Τα σημαντικότερα σημεία της απόφασης απλούστευσης, συνοψίζονται στα εξής:
– Κοινά δικαιολογητικά για την αρχική χορήγηση και ανανέωση για την άδεια διαμονής. Ειδικότερα, καταργείται η προσκόμιση πιστοποιητικού υγείας ως προς τα ανήλικα τέκνα που γεννιούνται στην Ελλάδα και η υποχρέωση προσκόμισης φωτοαντιγράφου όλων των σελίδων του διαβατηρίου. Η υποχρέωση προσκόμισης φωτοαντιγράφου προηγούμενης άδειας διαμονής παραμένει μόνο σε όσες περιπτώσεις η άδεια διαμονής δεν είναι επικολλημένη στο διαβατήριο.
– Για άδεια διαμονής για εργασία: Καταργείται η υποχρέωση προσκόμισης φωτοαντιγράφου βιβλιαρίου υγείας. Στην περίπτωση της εξαρτημένης εργασίας παρέχεται εναλλακτικά η δυνατότητα προσκόμισης υπεύθυνης δήλωσης του εργοδότη αντί του αντιγράφου σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. Καταργείται η υποχρέωση προσκόμισης σύμβασης εργασίας από τους εργαζόμενους σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις επισιτισμού οι οποίοι κατά τη στιγμή της ανανέωσης, λαμβάνουν επίδομα ανεργίας.
– Για άδεια διαμονής για σπουδές: Ενσωματώνονται στην απόφαση τα προβλεπόμενα από το ΠΔ 101/2008 δικαιολογητικά για τους σπουδαστές και τους εθελοντές. Παρέχεται η δυνατότητα στους σπουδαστές να λαμβάνουν αντί ετήσιας άδειας διαμονής, άδεια διαμονής ισόχρονη με τη συνολική διάρκεια των σπουδών τους. Παρέχεται η δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής σε τέκνα σπουδαστών που γεννιούνται στην Ελλάδα.
– Για άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, αντικαταστάθηκε η υποχρέωση προσκόμισης δικαστικής απόφασης με την οποία ο υπήκοος τρίτης χώρας χαρακτηρίστηκε ως θύμα εγκληματικής πράξης με την υποχρέωση απλής προσκόμισης εγγράφου της αρμόδιας εισαγγελικής αρχής ότι έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για τέλεση εγκληματικής πράξης εναντίον του.
– Για θύματα εμπορίας ανθρώπων, καταργείται η υποχρεωτική προσκόμιση ταξιδιωτικού εγγράφου κατά την ανανέωση άδειας διαμονής θύματος εμπορίας ανθρώπων. Παραμένει ως υποχρέωση μόνο αν το ταξιδιωτικό έγγραφο υφίσταται.
– Για άδεια διαμονής για οικογενειακή επανένωση, παρέχεται η δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής σε ανήλικα τέκνα νομίμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και εξακολουθούν να διαμένουν στην Ελλάδα οποτεδήποτε, ως τη συμπλήρωση του 18ου έτους.
Αντικαθίσταται η προσκόμιση πρόσφατου πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης, κατά την αρχική χορήγηση και κατά την ανανέωση άδειας διαμονής για οικογενειακή επανένωση, με απλή υπεύθυνη δήλωση περί μη μεταβολής της οικογενειακής κατάστασης. Καταργείται η υποχρέωση προσκόμισης ληξιαρχικής πράξης γέννησης από τη χώρα προέλευσης για τη χορήγηση αυτοτελούς άδειας διαμονής σε τέκνα υπηκόων τρίτων χωρών που ενηλικιώνονται. Η ενηλικίωση αποδεικνύεται πλέον με την προσκόμιση οποιουδήποτε άλλου σχετικού εγγράφου μπορεί να υποβάλει ο ενδιαφερόμενος.
-Δελτίο διαμονής σε μέλη οικογενειών Ελλήνων ή πολιτών Ε.Ε.: Ενσωματώνονται στην απόφαση τα προβλεπόμενα από το ΠΔ 106/2007, το οποίο αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή στην ελληνική επικράτεια των πολιτών της Ε.Ε. και των μελών των οικογενειών τους.
-Καταργείται η υποχρέωση προσκόμισης ληξιαρχικής πράξης γέννησης του ημεδαπού τέκνου καθώς και το πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του Έλληνα γονέα. Τα δικαιολογητικά αυτά αντικαθίστανται με την υποχρέωση προσκόμισης πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης του ημεδαπού τέκνου.
Και ενώ προβλέπεται επιπλέον απλοποίηση για όσους εργάζονται σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και σε επιχειρήσεις επισιτισμού (αφού και οι δύο κατηγορίες επιχειρήσεων συνεισφέρουν πολλά στο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα και οφείλει η πατρίδα να τις υποστηρίξει), δεν υπάρχει καμία μέριμνα για αυτούς που εργάζονται για την υποστήριξη εργοδοτών με αναπηρίες ή παιδιών με αναπηρίες, μολονότι υπάρχει εξίσου πιεστική ανάγκη για υποστηρικτικό προσωπικό (που συνήθως καλύπτεται μόνο από οικονομικούς μετανάστες αφού στην πλειοψηφία τους οι Έλληνες δεν θεωρούν αυτή τη μορφή εργασίας ως μια αποδεκτή μορφή εργασίας).
Για μια ακόμη φορά η πατρίδα ξέχασε τους πολίτες με αναπηρίες… Ένας τόσο κρίσιμος νόμος για χιλιάδες Έλληνες και Ελληνίδες με αναπηρίες αγνοήθηκε.
Και είναι τόσο απλό: Η νομοθεσία έχει μαγικές ικανότητες και μπορεί να προσανατολίσει την απασχόληση εκεί που υπάρχει ανάγκη (κάτι που απέδειξε εμπράκτως με τις επιπλέον ρυθμίσεις για την απλοποίηση των διαδικασιών όσον αφορά στο προσωπικό που εργάζεται σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις), αλλά όταν πρόκειται για τους ανθρώπους με αναπηρίες αγνοεί ακόμη και τα στοιχειώδη. Στην προκειμένη όμως περίπτωση, η μειονότητα των εργοδοτών με αναπηρίες είναι αγνοούμενη ακόμη και από τον ίδιο τον νομοθέτη και τη θυμάται μόνο όταν γίνει καταγγελία σε βάρος του εργοδότη με αναπηρία αφού είναι εκτεθειμένος σε κενά νόμου.
Και είναι τόσο απλή η νομοθέτηση μιας ευνοϊκής μεταχείρισης των οικονομικών μεταναστών που εργάζονται ως προσωπικοί βοηθοί, που για λόγους επιβίωσης και ασφάλειας των εργοδοτών με αναπηρίες οφείλει να απλοποιηθεί το σύστημα τόσο της χορήγησης αδειών παραμονής όσο και της απασχόλησης, με τη δημιουργία συλλογικών συμβάσεων εργασίας, με ενδεχόμενη οικονομική υποστήριξη (που μπορεί να γίνει με μειωμένες εργοδοτικές εισφορές οι οποίες όμως να αντιστοιχούν στα ίδια ασφαλιστικά και υγειονομικά δικαιώματα των εργαζομένων για εργοδότες με αναπηρίες).
Σε όλα τα ανεπτυγμένα κράτη του κόσμου προβλέπεται από την ασφαλιστική νομοθεσία η απασχόληση φοιτητών ως προσωπικών βοηθών. Μόνο στην Ελλάδα δεν προβλέπεται. Το χειρότερο είναι πως ακόμη και με τον συγκεκριμένο νόμο που απλοποιούνται οι διαδικασίες χορήγησης αδειών παραμονής στους φοιτητές (που είναι ταυτοχρόνως και οικονομικοί μετανάστες), δεν προβλέπεται η απασχόλησή τους ως προσωπικοί βοηθοί, μολονότι κάτι τέτοιο είναι πολύ συνηθισμένο σε όλα τα κράτη και σε όλους τους πολιτισμούς – όχι μόνο για τους οικονομικούς μετανάστες, αλλά για όλους τους φοιτητές ανεξαρτήτως προελεύσεως.
Και ύστερα θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την οικονομική και χρηματοοικονομική κρίση, όταν εμείς οι ίδιοι δεν νομιμοποιούμε τις υπαρκτές μορφές απασχόλησης, τους υπαρκτούς εργοδότες και τις υπαρκτές αγορές εργασίας. Κατά τα άλλα, όταν ο ΟΑΕΔ και το Ι.Κ.Α. υπολογίσουν για μια ακόμη φορά την ανεργία, θα αισθάνονται επαρκείς πως οι μετρήσεις έχουν γίνει σωστά και ανταποκρίνονται στην αλήθεια, μολονότι η πλειοψηφία των ανθρώπων με πολύ σοβαρές αναπηρίες απασχολεί βοηθούς που προέρχονται από τους κύκλους των οικονομικών μεταναστών που συνήθως κολλάνε τα ένσημα από τη μαύρη αγορά (αφού τα ένσημα που προέρχονται από την πραγματική τους απασχόληση ως προσωπικοί βοηθοί είναι σε μεγάλο βαθμό εικονικά).
Και θα ήταν τόσο απλό για το Ι.Κ.Α. να επιδοτήσει με 30% ή με 40% ή και ακόμη περισσότερο τις εργοδοτικές εισφορές και τις κρατήσεις αυτών που απασχολούνται ως προσωπικοί βοηθοί, για να υποστηρίξει τους Έλληνες και τις Ελληνίδες με αναπηρίες -αφού έτσι και αλλιώς δεν πρόκειται να χάσει χρήματα μιας και αυτά τα χρήματα δεν επιστρέφονται ως παροχές στους μετανάστες (ούτε οι μακρινές τους πατρίδες δέχονται την συναλλαγή τους με το Ι.Κ.Α).
Απόδειξη για το παραπάνω; Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν δεκάδες οικονομικοί μετανάστες που έχουν αποκτήσει την αναπηρία τους σε κάποιο τροχαίο ή σε κάποιο εργατικό ατύχημα, και όμως η χώρα υποδοχής (η Ελλάδα δηλαδή) δεν τους εκχωρεί τα στοιχειώδη δικαιώματα για την επιβίωσή τους, ούτε βέβαια το δικαίωμα για νοσηλεία και το δικαίωμα για κοινωνική ασφάλιση και για παροχές σε είδος (δηλαδή συμμετοχή του Ι.Κ.Α. για την αγορά αναπηρικών αμαξιδίων, βοηθημάτων και συστημάτων ουροσυλλογής). Αυτοί οι άνθρωποι με αναπηρίες, που είναι αδιάφορο το εάν είναι οικονομικοί μετανάστες, δεν θα έπρεπε στοιχειωδώς να απολαμβάνουν τα αυτονόητα δικαιώματα που έχουν στο κράτος που έχουν εργαστεί και γι’ αυτό καταστραφεί ύστερα από αυτή την αναπηρία;
Και όμως η Ελλάδα δεν έχει προβλέψει για αυτούς τους ανθρώπους την απλοποίηση των διαδικασιών για τη χορήγηση άδειας παραμονής, όπως ούτε παρέχει τα στοιχειώδη που υποχρεούται να παρέχει σε όλους τους άλλους Έλληνες πολίτες…
Και η «πατρίδα», κάτω από κανονικές συνθήκες, θα είχε ωφεληθεί όχι μόνο τη μείωση της ανεργίας, την διαφάνεια και τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής, αλλά ταυτοχρόνως θα είχε προσφέρει τη δυνατότητα σε μια μειονότητα του πληθυσμού να αποκτήσει την κινητικότητά της – κάτι που σημαίνει αυτομάτως και την απόκτηση της οικονομικής της αξίας, αφού υποστηριζόμενη αυτή η μειονότητα θα μπορούσε πλέον να συνεισφέρει στο εθνικό εισόδημα.
ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, Ιανουάριος 2009