(Από τηλεσυνδιάσκεψη στο Skype, από 12/12/2011 έως 14/12/2010, επαγγελματιών με ειδικότητα στις Κακώσεις Νωτιαίου Μυελού απο τις Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο)
Η επιθυμία για βάδιση, έστω και με ρομποτικό εξωσκελετό, είναι κατανοητό ότι είναι έντονη στο άτομο μετά το ατύχημα, ειδικά τον πρώτο καιρό, που η μνήμη της βάδισης είναι νωπή.
Η βάδιση γνωρίζουμε πως είναι μια σύνθετη αλληλουχία κινήσεων που διέπεται από τους κανόνες της μηχανικής. Συχνά, πλέον, στην συζήτηση για την αποκατάσταση της βάδισης, υπεισέρχεται η χρησιμότητα του εξωσκελετού. Στους πρώτους μήνες μετά το ατύχημα, η πλήρης και υπεύθυνη παροχή πληροφοριών από τον ειδικό αποκατάστασης είναι κρίσιμη, ώστε να αποφασίσει το άτομο εάν πραγματικά θέλει και είναι συνετό να δοκιμάσει αυτόν τον μηχανισμό.
Κρίνεται απαραίτητο να υπάρχει δοκιμή τού προιόντος πριν την παραλαβή του, αλλά μια πιθανή εναλλακτική λύση θα μπορούσε να είναι η δοκιμή ρομποτικού μηχανήματος επανεκπαίδευσης βάδισης, το οποίο είναι ενα στατικό ρομποτικό μηχάνημα που διευκολύνει και κατευθύνει την βάδιση πάνω σε διάδρομο. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να δοκιμάσει την αντίδραση του σώματός του σε όσο το δυνατόν πιο κοντινές συνθήκες, όσον αφορά στη σπαστικότητα, την αρτηριακή πίεση, την πιθανή ορθοστατική υπόταση και άλλες φυσιολογικές παραμέτρους.
Κάθε άτομο πρέπει να γνωρίζει ότι για την χρήση του ρομποτικού μηχανήματος επανεκπαίδευσης βάδισης, αντένδειξη από τους κατασκευαστές είναι η ύπαρξη προχωρημένης οστεοπόρωσης. Γνωρίζοντας παράλληλα ότι η οστεοπόρωση στο άτομο με ΚΝΜ είναι υψηλή, ειδικά μετά τους πρώτους 6 μήνες, εύλογα αναρωτιέται κανείς πόσο μπορεί ένας εξωσκελετός με λιγότερη σταθερότητα και την αβεβαιότητα του εξωτερικού περιβάλλοντος να είναι ασφαλής για μια προσδιορισμένη και κατάλληλη για το άτομο απόσταση.
Η απάντηση δεν είναι εύκολη, μπορεί και να μην υπάρχει, αλλά υπάρχει ένας λογικός συλλογισμός που πιθανώς να συνδέεται με την πραγματικότητα. Η ρομποτική επανεκπαίδευση βάδισης είναι μέσο αποκατάστασης, άρα αποτελεί εργαλείο στα χέρια του φυσικοθεραπευτή που το επέλεξε, σε συνεννόηση με το άτομο με ΚΝΜ. Οι αντενδείξεις είναι βασικό σημείο στον οδηγό χρήσης, πιθανώς γιατί είναι επιθυμητό να αποφευχθούν νομικές ευθύνες από πιθανά ατυχήματα. Αντιθέτως, ο εξωσκελετός δεν αποτελεί κατά βάση μέσο αποκατάστασης. Αρχικά το άτομο με ΚΝΜ εκπαιδεύεται στο μηχάνημα αυτό, αλλά γνωστοποιείται ο κίνδυνος πτώσης στον πελάτη και με δική του ευθύνη επιλέγει να χρησιμοποιήσει το βοήθημα αυτό σε επίπεδο διαβίωσης. Η άμεση νομική ευθύνη είναι εμφανές ότι μηδενίζεται, οπότε είναι λογικό οι θεραπευτικές επιφυλάξεις να μην υπάρχουν, καθώς είναι σχεδόν αποκλειστικά ευθύνη του καταναλωτή.
Ο κίνδυνος πτώσης όμως είναι ήδη υψηλός και χωρίς την χρήση εξωσκελετού. Έρευνες δείχνουν οτι οι πτώσεις σε χρήστες αμαξιδίου ξεπερνούν πολλές φορές ακόμη και το 50% στις Η.Π.Α και την Ελβετία. Έρευνες με μεγαλύτερο δείγμα (αριθμό συμμετεχόντων) προσδιορίζουν ένα ποσοστό της τάξης του 30% με πτώσεις και επιπλέον ένα 14% με πτώσεις με σημαντικό τραυματισμό, όπως σπονδυλικό κάταγμα (Nelson et al, 2010).
Το ερώτημα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι αφού οι πτώσεις είναι έτσι κι αλλιώς συχνές σε άτομα με ΚΝΜ, ποιος συλλογισμός οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η βάδιση με τον εξωσκελετό δεν θα αυξάνει τον κίνδυνο πτώσης κατακόρυφα, έστω στατιστικά, υποθέτοντας ότι θα χρησιμοποιείται από πολλούς για ικανό χρονικό διάστημα/αρκετές ώρες;
Πολλά συζητώνται από τους πιθανούς χρήστες των μηχανημάτων αυτών, και μια από τις εύστοχες ερωτήσεις έχει τεθεί από καταναλωτή στις Ηνωμένες Πολιτείες: «Με δεδομένη την σταθερότητα που προσφέρει ένας εξωσκελετός στατικά, μήπως σε συνθήκες μεταφοράς του κέντρου βάρους, όπως συμβαίνει κατά την βάδιση, αυτό το πλεονέκτημα μετατρέπεται σε μειονέκτημα στην δυνατότητα ελέγχου του μηχανήματος – λόγω του αυξημένου βάρους; Πόσο μάλλον εάν μεταφερθεί το κέντρο βάρους ελάχιστα, σε ένα σημείο που δεν μπορεί να ελεγχθεί και να αποτραπεί η απώλεια ισορροπίας;»
Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι χρειάζεται μια προσεκτικότερη ματιά στην εμβιομηχανική του εξωσκελετού. Είτε από μέρους καταναλωτή για κατανόηση της λειτουργίας του, είτε από μέρους κατασκευαστή για βελτίωση του προιόντος.
Η κατακλείδα φαίνεται να είναι ότι ο καταναλωτής θα πρέπει να αποφασίσει, και έτσι θα έπρεπε να είναι. Σίγουρα όμως είναι αναγκαίο να υπάρχει δημιουργικός για τον καταναλωτή προβληματισμός και από το μέρος του επαγγελματία.
Σε ένα βοήθημα με τόσα αδιευκρίνιστα σημεία, είναι μάλλον άτοπο να αναμένεται κάλυψη ασφαλιστικού ταμείου ανά τον κόσμο. Ειδικά στις ΗΠΑ, που κατά κανόνα επιδοτούνται βοηθήματα για μεταφορά του ατόμου εντός της οικίας, ένα βοήθημα σαν το εξωσκελετό είναι σχεδόν απίθανο να επιδοτηθεί, πόσο μάλλον εξ’ ολοκλήρου.
Με την πάροδο των χρόνων αναμένεται να καταστεί προσιτή η τιμή του εξωσκελετού, όπως έχει συμβεί και με κάθε νέα τεχνολογία. Αναμένονται και διορθώσεις στον μηχανισμό ή και ακόμα η δημιουργία ενός σκελετού μικρότερου βάρους και όγκου. Μέχρι τότε, όμως, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί τί επιλέγουμε και γιατί το επιλέγουμε.
Κωνσταντίνος Μπαλακατούνης
Φυσικοθεραπευτής, Spinal Injury Specialist, Robotic Gait Training Certified Trainer
balakatounis@gmail.com