Είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο οι ουρολοιμώξεις σε ανθρώπους με κακώσεις νωτιαίου μυελού, λόγω της χρήσης καθετήρα που απαιτείται για την εκκένωση της νευρογενούς ουροδόχου κύστης (δηλ. της κύστης που έχει υποστεί νευρική βλάβη). Ακόμα πιο συχνές είναι οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος σε όσους χρησιμοποιούν μόνιμο ουρηθρικό καθετήρα – στους μόνιμους υπερηβικούς καθετήρες η συχνότητα ουρολοιμώξεων είναι μικρότερη.
Οι περισσότεροι ουρολόγοι δεν συνιστούν τη λήψη αντιβιοτικών για την αντιμετώπιση των ουρολοιμώξεων, παρά μόνο αν ανεβάσει κάποιος πυρετό πάνω από 38. Υπάρχει άραγε κάποιος συγκεκριμένος κανόνας για το πότε να χρησιμοποιήσει κάποιος αντιβιοτικά όταν έχει ουρολοίμωξη;
Η αλήθεια είναι πως αυτό το ερώτημα δεν έχει απαντηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα από τους ειδικούς του χώρου της ιατρικής και της αποκατάστασης. Το πότε και το πόσο συχνά πρέπει κάποιος με νευρογενή ουροδόχο κύστη να παίρνει αντιβιοτικά για να θεραπεύσει μία ουρολοίμωξη εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Αν σε κάθε ουρολοίμωξη χορηγείται αντιβίωση, τα βακτήρια θα γίνουν σιγά-σιγά πιο ανθεκτικά στη συγκεκριμένη θεραπευτική αγωγή. Σε περίπτωση, όμως, που μια σοβαρή ουρολοίμωξη δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, τα βακτήρια μπορεί να μεταφερθούν κατά μήκος του ουροποιητικού συστήματος και να προκαλέσουν μόνιμη βλάβη στα νεφρά.
Τα ούρα ατόμων με φυσιολογική κύστη είναι αποστειρωμένα (δεν περιέχουν μικρόβια). Εάν, όμως, χρησιμοποιείται καθετήρας για να αδειάσει η κύστη, τότε σχεδόν πάντα εισέρχονται βακτήρια στην κύστη. Περίπου το 98% όσων έχουν μόνιμους καθετήρες και το 70% όσων κάνουν διαλείποντες καθετηριασμούς, παρουσιάζουν χρόνια βακτήρια στα ούρα τους. Τις περισσότερες φορές, ωστόσο, δεν εμφανίζεται κανένα σύμπτωμα. Δεν υπάρχει καμία παγκοσμίως αποδεκτή διάγνωση συμπτωματικής ουρολοίμωξης σε άτομα με Κακώσεις Νωτιαίου Μυελού (ΚΝΜ).
Αρκετοί παθολόγοι υποστηρίζουν ότι είναι σημαντικό να έχετε ένα γιατρό που να έχει εμπειρία ή να αντιλαμβάνεται τις ιδιαιτερότητες της κάκωσης νωτιαίου μυελού, που να είναι παρατηρητικός και να γνωρίζει ποια είναι η φυσιολογική κατάσταση της υγείας σας, ώστε να διακρίνει εύκολα τις όποιες μεταβολές παρουσιαστούν στη λειτουργία του οργανισμού σας. Ο γιατρός δεν θα πρέπει να αρκεστεί στο ότι είδε μια ανάλυση ούρων με υψηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων (που υποδεικνύει φλεγμονή/λοίμωξη) ή στο να ελέγξει τον πυρετό πριν προτείνει τη θεραπεία. Το κλειδί για τη θεραπεία αντιμετώπισης ουρολοιμώξεων με αντιβιοτικά σε άτομα με ΚΝΜ βρίσκεται στη συνολική εικόνα που παρουσιάζει η υγεία του ατόμου, επειδή όλοι είναι διαφορετικοί και παρουσιάζουν διαφορετικά συμπτώματα όταν εμφανιστεί μια σοβαρή ουρολοίμωξη.
Κάποια από τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης μπορεί να ερμηνευτούν λανθασμένα και να συγχυστούν με άλλες παθήσεις. Θολά ή/και δύσοσμα ούρα μπορεί να υποδεικνύουν λοίμωξη, μπορεί όμως να σημαίνουν ότι έχετε αφυδάτωση ή ήπιατε καφέ ή ότι φάγατε σπαράγγια για βραδινό. Εάν έχετε αυτά τα συμπτώματα στα ούρα σας, το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να πιείτε πολύ νερό και να φροντίσετε να ενυδατωθείτε σωστά. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό να αδειάζετε την κύστη σας συχνά. Αυτό βοηθάει στο να «ξεπλυθούν» τα βακτήρια από την κύστη. Μία ουροδόχος κύστη ενήλικα είναι συνήθως γεμάτη στα 400-600 ml – αν υπερβείτε αυτή την ποσότητα η κύστη διατείνεται υπερβολικά και κινδυνεύει με μόνιμες βλάβες.
Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αύξηση της σπαστικότητας και γενικευμένους πόνους συνδέσμων και μυών – όπως στη γρίπη, όπου υπάρχει ένα ανεξήγητο αίσθημα κόπωσης και πόνου. Βέβαια, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να σημαίνουν και κάτι άλλο, αλλά σε συνδυασμό με τα θολά, δύσοσμα ούρα, οδηγούν σχεδόν πάντα στη διάγνωση ουρολοίμωξης. Το επόμενο βήμα για τους περισσότερους γιατρούς είναι να ελέγξουν και την ανάλυση ούρων: αν βρεθεί αίμα, ακόμα κι αν ο ασθενής δεν έχει πυρετό, συστήνουν τη χορήγηση γενικών αντιβιοτικών μέχρι να βγει η καλλιέργεια ούρων (που φανερώνει τον συγκεκριμένο τύπο του βακτηρίου και τις δραστικές ουσίες – και άρα τα συγκεκριμένα αντιβιοτικά – στις οποίες το μικρόβιο είναι ευαίσθητο ή ανθεκτικό).
Για να διαγνωστεί σωστά μία συμπτωματική ουρολοίμωξη πρέπει να υπάρξει καλή συνεργασία του ασθενή με τον γιατρό. Είναι σημαντικό να ξέρεις τί σημαίνει «φυσιολογική υγεία» για σένα, ώστε να μπορέσεις να εξηγήσεις και να επικοινωνήσεις με τον γιατρό σου αποτελεσματικά.
Σε κάθε περίπτωση, το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης το έχουμε εμείς οι ίδιοι που χρησιμοποιούμε καθετήρες, καθώς οφείλουμε να λαμβάνουμε τα μέτρα μας εξαρχής, αποφεύγοντας με κάθε τρόπο να πάθουμε ουρολοίμωξη. Με λίγα λόγια, πρέπει να γυρίσουμε πίσω στα βασικά που μάθαμε στα πρώτα στάδια της αποκατάστασής μας μετά την απόκτηση της ΚΝΜ. Δηλαδή: ενυδάτωση σε βαθμό που τα ούρα να αποκτήσουν διάφανο, ελαφρώς κίτρινο χρώμα, και σωστές, αποστειρωμένες τεχνικές καθετηριασμού. Τα αντισηπτικά μαντηλάκια για τα χέρια είναι καλή λύση για να παραμένουν καθαρά τα χέρια μας.
Είναι επίσης σημαντικό να γίνεται κάθε χρόνο check-up σε έναν ουρολόγο. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν υπέρηχο ουροδόχου κύστης – μία γρήγορη, ανώδυνη και σχετικά φτηνή εξέταση που δίνει μία καλή εικόνα των νεφρών και της κύστης. Εκεί μπορεί να φανούν και πιθανές πέτρες (που συνήθως γύρω τους συγκεντρώνονται βακτήρια). Εφόσον τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να δράσουν στην πέτρα, αυτά τα βακτήρια μπορεί να προκαλούν επανειλημμένα ουρολοιμώξεις μέχρι να αφαιρεθεί η πέτρα.
Κάτι άλλο που πρέπει να ελέγχετε εάν έχετε χρόνιες ουρολοιμώξεις είναι ο τύπος του καθετήρα που χρησιμοποιείτε. Πολλοί πιστεύουν ότι οι καθετήρες κλειστού τύπου (που είναι αποστειρωμένοι και προ-λιπασμένοι ήδη μέσα σε σακούλα περισυλλογής ή σε θήκη με εισαγωγέα στην άκρη) βοηθούν στον περιορισμό των λοιμώξεων. Εφόσον τα περισσότερα βακτήρια βρίσκονται στην είσοδο της ουρήθρας, ο εισαγωγέας την μπλοκάρει και δεν τους επιτρέπει να περάσουν στην κύστη μέσω του καθετήρα. Αυτά τα συστήματα επίσης βοηθούν στο να κάνεις καθετηριασμό χωρίς να χρειαστεί να ακουμπήσεις τον καθετήρα. Αν λοιπόν τα χρησιμοποιείτε σωστά, τα χέρια σας – και όποια βακτήρια επάνω σε αυτά – δεν έρχονται ποτέ σε επαφή με τον καθετήρα.
Υπάρχουν επίσης καθετήρες που αποτρέπουν τα βακτήρια να κάνουν αποικίες, με επάργυρη επίστρωση αλουμινίου η οποία έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες ή με μικρή απελευθέρωση αντιβακτηριδιακών παραγόντων στην ουρήθρα και την κύστη.
Ο ευκολότερος τρόπος για να βρείτε τί σας ταιριάζει είναι να επικοινωνήσετε με όσες εταιρείες γνωρίζετε, ώστε να σας στείλουν δωρεάν δείγματα και να δοκιμάσετε όλους τους διαθέσιμους καθετήρες που υπάρχουν στην αγορά και που πιστεύετε ότι μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες και τις συνήθειές σας στη διαχείριση της κύστης σας.
Περιοδικό Αυτονομία – www.disabled.gr – Σεπτέμβριος 2012