Αν καταφέρεις να γνωρίζεις τι δικαιούσαι να πάρεις από το Δημόσιο ή τι υποχρεούσαι να δώσεις σ’ αυτό έχεις κάνει ένα μεγάλο βήμα ως προς τη γνώση. Τι γίνεται, όμως, όταν κάποιο δικαίωμα σου ή η έκταση κάποιας υποχρέωσής σου αμφισβητείται από αυτό: Ή αλλιώς, ποια είναι τα μέσα για τη λύση αυτής της αμφισβήτησης: Σίγουρα όχι τα τσεκούρια.

Εδώ βέβαια στο Νότο της Ευρώπης υπάρχει μια τάση να λύνουμε τις διαφορές αυτές «κάτω από το τραπέζι», δηλαδή με τρόπους από παράτυπους έως παράνομους (π.χ. «λάδωμα»). Φυσικά, δεν φιλοδοξώ να γίνω ιεροκήρυκας της ηθικής, ούτε όμως μπορώ να συστήσω την παρανομία. Το αν θα καταφύγει κανείς σε μια τέτοια μέθοδο είναι δική του επιλογή, η οποία σε καμία περίπτωση δεν είναι χωρίς ρίσκο.
Άλλοτε πάλι επαφιόμεθα σε μια φιλική σχέση που έχουμε, ή που νομίζουμε ότι μπορούμε να αναπτύξουμε, με κάποιον δημόσιο υπάλληλο και ελπίζουμε έτσι σε μια ευνοϊκότερη μεταχείριση. Μια τέτοια σχέση, αν υπάρχει, μπορεί να μην βλάπτει, η πράξη όμως έχει δείξει ότι δεν είναι σώφρον να στηριζόμαστε, πάντα, αποκλειστικά σε αυτήν και αυτό γιατί, έστω και αν κινούμαστε στα όρια της νομιμότητας, δεν παύουμε να «είμαστε στον αέρα».
Αυτό που σίγουρα δεν αποδίδει, είναι το να προσπαθούμε να λύσουμε το πρόβλημά μας στέλνοντας επιστολές και φαξ σε «υψηλά πρόσωπα». Ας μην τρέφουμε φρούδες ελπίδες ότι ο οποιοσδήποτε υπουργός ή διευθυντής δημόσιου οργανισμού θα ασχοληθεί με κάποιον, τον οποίο ούτε που τον έχει δει ποτέ του, επειδή του έστειλε μια επιστολή, όσο μεγάλη και αν είναι η αδικία που του γίνεται.
Υπάρχουν βέβαια και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στα οποία μπορούμε να δημοσιοποιήσουμε το πρόβλημα που έχουμε (ή τουλάχιστο να το επιδιώξουμε) μήπως και ευαισθητοποιηθεί κάποιος αρμόδιος. Η πράξη έχει δείξει ότι αυτή η κίνηση μπορεί να φέρει αποτέλεσμα κυρίως όταν γίνεται από εκπροσώπους συλλογικών φορέων (π.χ. σωματείων) αλλιώς το πιο πιθανό είναι ότι θα «θαφτεί», αν δεν καταλήξει να γίνει απλά σύντομο θέαμα 5 λεπτών.
Πέρα όμως από όλες αυτές τις μεθόδους που καλώς ή κακώς χρησιμοποιούνται για την επίλυση των διαφορών μας με το Δημόσιο, υπάρχουν και αυτές που έχει προβλέψει ο νομοθέτης ειδικά για το σκοπό αυτό. Όσο και αν θέλουμε να μεμψιμοιρούμε για την κακοδιοίκηση, τη γραφειοκρατία και ό,τι άλλο μαστίζει το Ελληνικό Δημόσιο, μπορεί να βρεθούμε σε αδιέξοδο,, αν χάσουμε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε τις μεθόδους αυτές. Και δυστυχώς οι ευκαιρίες αυτές (όπως και η ζωή) δίνονται μόνο μια φορά.
Οι μέθοδοι – διαδικασίες αυτές είναι κατά βάση οι ίδιες για μεγάλο μέρος των διαφορών με τη Διοίκηση, δηλαδή με το Δημόσιο και με τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, όπως π.χ. ασφαλιστικά ταμεία. (Αντίθετα για τις φορολογικές διαφορές ισχύουν ειδικές ρυθμίσεις.) Αυτές λοιπόν παρέχονται αφενός στο επίπεδο της ίδιας της Διοίκησης (με τις διοικητικές προσφυγές) και αφετέρου, αν δεν λυθεί εκεί η διαφωνία μας, στο επίπεδο των Διοικητικών Δικαστηρίων. Παράλληλα, από το 1997 υπάρχει και ένα επίπεδο που λειτουργεί ξεχωριστά από τα άλλα δύο, αυτό του θεσμού του «Συνηγόρου του Πολίτη».
Σίγουρα, οι σελίδες του μικρού αφιερώματος που ακολουθεί δεν θα κάνουν κανέναν νομομαθή ή ειδικό στα θέματα που θίγει (άλλωστε για αυτό υπάρχουν αναλυτικότατα συγγράμματα γραμμένα από ικανότατους γνώστες του αντικειμένου). Ο υπογράφων τις γραμμές αυτές, αλλά και το περιοδικό που τις φιλοξενεί, σε καμία περίπτωση δεν εγγυώνται ότι όποιος μπει στον κόπο να τις διαβάσει θα λύσει σίγουρα οποιοδήποτε πρόβλημα έχει. Μπορούμε όμως να τον διαβεβαιώσουμε ότι θα έχει αποκτήσει – αν φυσικά δεν τις είχε ήδη – εκείνες τις γνώσεις χωρίς τις οποίες σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορεί να αυτό – προστατευτεί απέναντι σε τυχόν αυθαιρεσίες της Διοίκησης.

Κωνσταντίνου Λ. Μπαρτζελιώτη, Δικηγόρου (LLM)
e-mail: kbartzeliotis@ath.forthnet.gr