Οι νοητικές διαταραχές στους ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας συνήθως είναι μέτριας βαρύτητας, αλλά αποτελούν ένα στοιχείο που μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής των ασθενών, ιδιαίτερα όταν αυτοί εργάζονται πνευματικά (π.χ. καθηγητές) ή να τους προβληματίσει έντονα οδηγώντας τους σε χαμηλή αυτοεκτίμηση. Παραθέτουμε μερικές χρήσιμες πληροφορίες για την έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος και την αποτελεσματική του αντιμετώπιση. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι σε όλα τα προβλήματα υπάρχει μία λύση αρκεί να βρούμε το σωστό δρόμο για να οδηγηθούμε σ’ αυτήν!

Πότε πρέπει να συζητηθεί η πιθανότητα νοητικών διαταραχών με τους ασθενείς;

– Καλύτερα νωρίτερα παρά αργότερα. Οι ασθενείς είναι αρκετά ενημερωμένοι από διάφορες πηγές. Δεν είναι πια το μεγάλο μυστικό, ούτε ταμπού.
– Αν δεν ρωτήσουμε, οι ασθενείς θα νομίσουν ότι δεν αισθανόμαστε άνετα με το συγκεκριμένο θέμα και θα διστάσουν να αναφέρουν τους προβληματισμούς τους.
– Πολλοί νιώθουν ανακούφιση ξέροντας ότι είναι ακόμη ένα σύμπτωμα της νόσου και όχι Alzheimer ή κατάθλιψη.
– Να γίνονται σαφείς ερωτήσεις σε κάθε εξέταση, σαν ρουτίνα, που αφορούν την καθημερινή λειτουργικότητα του ασθενή και όχι γενικές ερωτήσεις πχ. «έχεις διαταραχές μνήμης;»
– Ερωτήσεις για τις νοητικές διαταραχές προκαλούν διαφορετικές απαντήσεις στους ασθενείς και στους οικείους τους.

Πώς μπορούν να διαγνωσθούν οι νοητικές διαταραχές;

– Με το συνήθη έλεγχο «χάνουμε» το 50% των νοητικών διαταραχών που σχετίζονται με τη νόσο. Γενικά ερωτηματολόγια, όπως το MMSE αναγνωρίζουν μόνο τις σοβαρές διαταραχές.
– Η αξιολόγηση των νοητικών διαταραχών χρήζει εξειδικευμένων τεστ και συζήτηση 6-8ωρών με ειδικούς (νευροψυχολόγους, παθολόγους της ομιλίας, εργοθεραπευτές).
– Η διάγνωση και η αντιμετώπιση των νοητικών διαταραχών μπορεί να βελτιώσει τις επιδόσεις του ασθενή στην εργασία του, όπως και τις ενδο-οικογενειακές σχέσεις.
– Οι νοητικές διαταραχές και η κόπωση είναι οι πιο συχνές αιτίες απόλυσης ή πρόωρης συνταξιοδότησης.

Συζητώντας με τους ασθενείς για τις νοητικές διαταραχές

– Η ικανότητα του γιατρού να μιλάει άνετα για τις νοητικές διαταραχές οδηγεί τον ασθενή να μιλάει πιο ελεύθερα γι’ αυτές.
– Διαβεβαιώνουμε ότι οι νοητικές διαταραχές είναι ήπιες και ότι υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισής τους.
– Γενικά, δεν βοηθούν δηλώσεις του γιατρού όπως «κι εγώ ξεχνάω» ή «όλοι γερνάμε».
– Όταν οι ασθενείς αναφέρουν νοητικές διαταραχές, να μην αποδίδονται αυτόματα σε άγχος, κατάθλιψη ή ηλικία, αλλά να αξιολογούνται.
– Ενημέρωση και συζήτηση με τους οικείους κατόπιν συγκατάθεσης του ασθενή.

Πώς αντιμετωπίζεται η άρνηση που συναντάται στους ασθενείς ή στους οικείους αναφορικά με το θέμα;

– Να παρουσιάζεται το θέμα σαν ένα γεγονός, δηλ. οι νοητικές διαταραχές αναγνωρίζονται σαν ένα σύμπτωμα της νόσου.
– Τους διαβεβαιώνουμε ότι μαζί θα αντιμετωπίσουμε τις νοητικές διαταραχές όπως και κάθε άλλο σύμπτωμα της νόσου.
– Υπομονή! Οι ασθενείς χρειάζονται χρόνο για να δεχτούν τη νέα πραγματικότητα. Δεν «πιέζουμε» το θέμα, απλά το επαναφέρουμε στη συζήτηση κατά περιόδους, μέχρι ο ασθενής να μπορεί να το συζητήσει.
– Να είμαστε έτοιμοι για την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη που θα χρειαστεί ο ασθενής ή οι οικείοι του όταν αποφασίσει να μιλήσει για το θέμα.

Τί μπορούμε να κάνουμε θεραπευτικά;

– Τα φάρμακα που επιβραδύνουν την πορεία της νόσου πχ. ιντερφερόνες, οξεική γλατιραμέρη, βοηθούν.
– Συμπτωματικά, πχ. ανταγωνιστές ακετυλοχολινεστεράσης, βοηθούν.
– Αντιμετώπιση της κόπωσης και των συναισθηματικών διαταραχών, βοηθούν.
– Αποκατάσταση ειδικά για τις νοητικές διαταραχές από νευροψυχολόγους.

Ευφροσύνη Κουτσουράκη
Επικ. Καθηγήτρια Α.Π.Θ.
Α’ Νευρολογική κλινική, Νοσ. ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη