Η Ελλάδα βρίσκεται στο παγκόσμιο προσκήνιο αυτό το διάστημα…όχι μόνο λόγω του μνημονίου, αλλά και εξαιτίας μιας σημαντικής ανακάλυψης των επιστημόνων του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), που επιτεύχθηκε με τη συνεργασία του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και του Ιατροβιολογικού Ινστιτούτου της Ακαδημίας Αθηνών. Πρόκειται για την προοπτική δημιουργίας ενός νέου φαρμάκου (από μικρονευροτροφίνες) που απευθύνεται σε ανθρώπους με νευροεκφυλιστικά νοσήματα, όπως σκλήρυνση κατά πλάκας, εκφύλιση ωχράς κηλίδας, καθώς και σε ασθενείς με νόσο του κινητικού νευρώνα (ALS), Πάρκινσον ή Αλτσχάιμερ.
Ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ερευνητής του ΙΤΕ, Αχιλλέας Γραβάνης, μίλησε στο Goldenmag.gr για την παγκόσμια ελληνική πατέντα, τις μικρονευροτροφίνες, και την ανάπτυξη νευροαναγεννητικών ουσιών.
Τί είναι οι μικρονευροτροφίνες
Οι μικρονευροτροφίνες είναι μικρές νευροπροστατευτικές ουσίες που αναπτύχθηκαν σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και οι οποίες μιμούνται τη δράση των νευροτροφινών. Οι νευροτροφίνες είναι οι ουσίες που παράγει ο οργανισμός μας και οι οποίες «τρέφουν» τα νευρικά κύτταρα, ενώ στην περίπτωση που κάποιος έχει ένα από τα πιο πάνω νευροεκφυλιστικά νοσήματα, η παραγωγή αυτών των ουσιών μειώνεται σημαντικά και γίνονται εμφανή τα συμπτώματα των νόσων (πχ. σκλήρυνση κατά πλάκας, αμυοατροφική σκλήρυνση, Πάρκινσον). Όμως, οι νευροτροφίνες δεν μπορούν να χορηγηθούν ούτε από το στόμα (γιατί καταστρέφονται στο στομάχι), ούτε με ένεση (γιατί δεν μπορούν να φτάσουν μέσω της κυκλοφορίας στον εγκέφαλο επειδή είναι πρωτεΐνες και δεν διέρχονται του αιματοεγκεφαλικού φραγμού).
Εδώ, λοιπόν, έρχονται οι μικρονευροτροφίνες, που μιμούνται τη δράση των νευροτροφινών και οι οποίες απορροφώνται πολύ καλά από το στομάχι και άρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φάρμακα.
Σήμερα, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί πειράματα στο Εργαστήριο Κυτταρικής Ανοσολογίας του Ιατροβιολογικού Ινστιτούτου της Ακαδημίας Αθηνών, με ποντικούς στους οποίους αναπτύχθηκε μια απομίμηση της σκλήρυνσης κατά πλάκας, και διαπιστώθηκε ότι με τη χρήση των μικρονευροτροφινών – ακόμα κι όταν οι ποντικοί εμφάνιζαν ήδη παράλυση σε προχωρημένα στάδια της νόσου – πραγματοποιήθηκε αναστροφή της παράλυσης!
Αξιοσημείωτο είναι πως μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν διεθνώς άλλες ουσίες που να έχουν αυτή τη δράση.
Τα ενήλικα νευρικά κύτταρα αναγεννώνται
Στη συνέντευξή του ο κ. Γραβάνης αναφέρει πως το δόγμα που υπήρχε τα τελευταία χρόνια ότι οι ενήλικοι νευρώνες δεν αναγεννώνται έχει πια καταρριφθεί. Μάλιστα, κάποια από τις ουσίες που μελετά η ερευνητική του ομάδα φαίνεται να δρα θετικά στον πολλαπλασιασμό των ενήλικων βλαστικών νευρικών κυττάρων, οπότε προσανατολίζονται στην ανάπτυξη νευροαναγεννητικών ουσιών στο μέλλον.
Τα βήματα που οδηγούν στην κυκλοφορία των μικρονευροτροφινών με τη μορφή φαρμάκου
- Δημοσίευση της εργασίας των δοκιμών στα πειραματόζωα σε κάποιο σημαντικό ιατρικό περιοδικό, ώστε να γίνει αποδεκτή από τη διεθνή βιοϊατρική επιστημονική κοινότητα.
- Κλινική δοκιμή της ουσίας το 2012 στην Αμερική, ώστε να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα και η τοξικότητά της στον άνθρωπο.
- Αν τα αποτελέσματα των δοκιμών σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας είναι θετικά, η φαρμακευτική εταιρεία που θα έχει αναλάβει τους κλινικούς ελέγχους θα ζητήσει την άδεια κυκλοφορίας του φαρμάκου από τον αμερικανικό (FDA) και τον ευρωπαϊκό (EMΕA) φορέα ελέγχου φαρμάκων.
- Όλη αυτή η διαδικασία αναμένεται να απαιτήσει 3-5 χρόνια.
Ο κ. Αχιλλέας Γραβάνης είναι και μέλος του Συμβουλίου της Ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας της Ανώτατης Εκπαίδευσης (www.adip.gr), ενώ στις 20 Μαΐου μίλησε στο ΚΥΒΕ Περιστερίου, σε εκδήλωση του Συλλόγου Ασθενών από Αμυοτροφική Πλευρική Σκλήρυνση (A.L.S. – www.alshellas.org), με θέμα: «Καταπολέμηση νευροεκφυλιστικών νόσων στο εργαστήριο».