Υστερα από ένα αγωνιώδες διάστημα ο κατάλληλος δότης για το μικρό κοριτσάκι βρίσκεται, η εγχείρηση μυελού των οστών πετυχαίνει και οι γονείς συναντούν τον γιατρό και τον ανώνυμο -εώς τότε- δότη. Ανοίξτε τώρα τα μάτια και την καρδιά σας…
Ο δότης δεν είναι λευκός. Είναι μετανάστης. Χρειάζονται μόλις δυο λεπτά για να καταλάβεις ότι το χρώμα του δέρματος, η καταγωγή και ό,τι διαφοροποιεί εξωτερικά τον έναν από τον άλλο δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Να συνειδητοποιήσεις πως η ζωή κανενός ανθρώπου δεν αξίζει παραπάνω από κάποιου άλλου. Η ταινία μικρού μήκους «Τζαφάρ» της σκηνοθέτιδος Νάνσυς Σπετσιώτη καταφέρνει να αποδομήσει με τον πιο απλό και συγκινητικό τρόπο όσα χρειάζονται να ειπωθούν για τον ρατσισμό. Το μικρό αυτό φιλμ, που άγγιξε τις ψυχές και τα συναισθήματά μας, αφυπνίζει και ταυτόχρονα μας καλεί να είμαστε ανοιχτόμυαλοι και πάνω απ’ όλα να μη χάσουμε την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη μας.
Τί ήταν αυτό που σας ώθησε στη δημιουργία της ταινίας «Τζαφάρ»;
Αυτό που με ώθησε αρχικά ήταν το σενάριο της Κατερίνας Κουτσομύτη, το οποίο ανακάλυψα στο Ιντερνετ σε μία τράπεζα σεναρίων. Μου κίνησε το συναίσθημα αμέσως. Oλη αυτή η τόσο συνοπτική του δύναμη. Και αποφάσισα να το υλοποιήσω.
Γιατί επιλέξατε να κάνετε μια αντιρατσιστική ταινία;
Γιατί με ταρακούνησε εξαρχής η συναισθηματική δύναμη του σεναρίου και σκέφτηκα ότι μέσα απ’ τη λιτή μεστότητά του κάτι θα μπορούσε να φτάσει στην ψυχή του καθένα και ν’ ανοίξει τις πορτούλες του μυαλού του. Που ηθελημένα μας τις κλείνουν.
Hδη η ταινία έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Γιατί πιστεύετε ότι έχει τόσο μεγάλη απήχηση και έχει συγκινήσει τον κόσμο;
Γιατί πιστεύω πως έχει αλήθεια και μια δυναμική μέσα στην απλότητά της. Και πέρα από αυτό μπορεί να ιδωθεί και σε άλλα επίπεδα. Στον ρατσισμό εν συνόλω. Διότι πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε τον άνθρωπο και μετά να τον κρίνουμε ή να τον απομακρύνουμε, πέρα από όποια φυλετική ή άλλη συνθήκη.
Αλλά πέρα απ’ την αποδοχή, έχει δεχθεί και δεκάδες επικριτικά σχόλια από εθνικιστές κι αυτό που με στενοχωρεί περισσότερο είναι το πώς είναι δυνατόν να τρέφονται τέτοια μυαλά και να «σκέφτονται» μ’ αυτόν τον τρόπο…
Σενάριο, διηγήματα, θεατρικά έργα, σκηνοθεσία. Τί είναι αυτό που σας συγκινεί περισσότερο; Από πού αντλείτε τα θέματά σας;
Το κάθε είδος είναι διαφορετικό μα εξίσου γοητευτικό. Ξεκίνησα απ’ το κινηματογραφικό σενάριο που αγαπώ πολύ και παράλληλα ασχολούμαι με τη θεατρική γραφή, το διήγημα και τη σκηνοθεσία. Το σενάριο με κεντρίζει γιατί είναι ένα είδος ιδιαίτερο σαν μαθηματική εξίσωση και θέλει κόπο και φροντίδα. Μα ένιωσα τη μεγαλύτερη συγκίνηση βλέποντας τη χαρά και τη συμμετοχή των παιδιών στις παραστάσεις των παιδικών θεατρικών έργων που έχω γράψει. Και είναι ιδιαίτερη η χαρά γιατί τα παιδιά είναι οι πιο καθαροί θεατές και μη προκατειλημμένοι. Τα θέματα είναι γύρω μας αρκεί να γυρίσουμε να τα κοιτάξουμε. Καταπιάνομαι με ανθρωποκεντρικές ιστορίες, γιατί με ενδιαφέρει ιδιαίτερα ο άνθρωπος κι ό,τι φέρει και βιώνει. Και κάθε πράξη του, ακόμη και καθημερινή, είναι μια πολιτική πράξη.
Η Ελλάδα είναι μια ρατσιστική χώρα;
Η Ελλάδα δεν ήταν μια ρατσιστική χώρα και ούτε πιστεύω πως είναι ακόμη και τώρα στο σύνολό της. Μα τα τελευταία 25 σχεδόν χρόνια είναι σαν να μας τρέφουν και σαν να μας ωθούν προς τον ρατσισμό… Και δεν εννοώ να μας τρέφουν και να μας ωθούν οι μετανάστες… και ο νοών νοείτω…
Πού αποδίδετε την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ελλάδα; Πότε και πώς επωάστηκε η δική μας Χρυσή Αυγή;
Μεγάλη ιστορία και μεγάλη κουβέντα. Που το κουβάρι της ξετυλίγεται απ’ την αρχή των συντηρητικών κομμάτων. Πάντα η ακροδεξιά ήταν ένα κομμάτι της Δεξιάς, που χρειαζόταν, για τη δεύτερη, να υπάρχει… Τώρα πλέον που η Δεξιά έχασε την «αξιοπιστία» της, πολλοί ψηφοφόροι των άκρων προσχώρησαν στη Χρυσή Αυγή. Eχουν προσχωρήσει βέβαια κι από άλλους πολιτικούς χώρους. Και δεν είναι μόνο από αντίδραση για την πολιτική κατάσταση ή τον φόβο προς τους μετανάστες. Είναι και πολλά νέα παιδιά που δεν γνωρίζουν καν τι εστί φασισμός στον πυρήνα του. Απλά προσκολλούν μέσω της οπαδικής προσέγγισης ή της τάσης τους για επίδειξη δύναμης κι εξουσίας, που προάγει πάντα το φασιστικό μόρφωμα. Κι αυτή τους η άγνοια είναι το πιο επικίνδυνο απ’ όλα.
Ξεκινώντας από τα οικονομικά προβλήματα, πολλοί μιλούν για πολιτιστική κρίση, ηθική χρεοκοπία. Κατά τη γνώμη σας, ο πνευματικός κόσμος έχει την παρουσία που θα έπρεπε να έχει;
Η ηθική χρεοκοπία δεν είναι μόνο πρόβλημα σημερινό. Κάθε εποχή είχε τη μορφή της… Οσον αφορά τώρα τον πνευματικό κόσμο, είναι σε δύσκολη μοίρα, διότι προσπαθεί να επιβιώσει με ψιχία και ταυτόχρονα να εκφραστεί. Και είναι φυσικό μέσα σ’ αυτή τη συνθήκη να χάνει δυναμική, μα υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που παλεύουν. Μα πρέπει να παλέψουμε περισσότερο.
Πώς θα περιγράφατε την κατάσταση που ζούμε σήμερα;
Είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση, μα μπορεί να γίνει και κατάσταση αλλαγής ματιάς. Να γίνουμε πιο λιτοί και ουσιαστικοί. Oχι όμως πένητες. Αυτό θα συμβεί μόνο αν ακονίσουμε τα εργαλεία συγκρότησής μας.
Ποιο είναι το αίτημα των ημερών;
Το αίτημα των ημερών είναι να μη χάσουμε τη φυσική ιδιότητά μας. Δηλαδή την ανθρωπιά μας.
Eχει μείνει κάτι που να αξίζει να σωθεί ή πρέπει να τα αλλάξουμε όλα;
Πρέπει να γίνει αλλαγή σε πολλά, μα πρέπει να κρατήσουμε την παιδική ματιά μας σαν λαός, τον αυθορμητισμό, τη φιλοτιμία και το πείσμα μας.
Τί φοβάστε σήμερα πιο πολύ;
Φοβάμαι μήπως απ’ τη γενική μιζέρια που υπάρχει γύρω, και πολλές φορές είναι φορετή, αδρανοποιηθούμε. Τουλάχιστον πιο πολύ απ’ ό,τι είμαστε σήμερα…
Τί θεωρείτε επαναστατική πράξη στις μέρες μας;
Την αλληλεγγύη, το να διατηρήσουμε το ήθος μας. Και να συνεχίσουμε να παλεύουμε κόντρα σε όσους και όσα μας πονάνε.
Πολλοί νέοι άνθρωποι εγκαταλείπουν την Ελλάδα. Θα ήθελα το σχόλιό σας…
Πράγματι η οικονομική συνθήκη διώχνει τους νέους, όμως κι έξω τα πράγματα δεν είναι και τόσο εύκολα. Είναι ίσως πιο εύκολα για κάποιον που φεύγει για επιστημονικό προσωπικό κι όχι για εργάτης. Αλλά δεν είναι η μόνη λύση. Τουλάχιστον προσωπικά λειτουργώ πιο καλά στα δύσκολα, γίνομαι πιο μάχιμη. Ετσι και τα νέα παιδιά, επιστρατεύοντας πείσμα και φαντασία, πιστεύω πως κάτι θα καταφέρουν κι εδώ. Γιατί αν φύγουν απομένει χέρσα γη…
Η κρίση έφερε κάτι καλό; Θα έρθει κάποια στιγμή η λύτρωση;
Η κρίση ίσως μας κάνει λίγο πιο αλληλέγγυους στον διπλανό μας και πιο λιτούς με την ουσιαστική έννοια του όρου. Γιατί μας είχε κάνει υπερόπτες η προηγούμενη σχετική ευμάρεια. Ρωτούσαμε αμέσως «πόσα παίρνεις απ’ τη δουλειά;» και δεν ενδιέφερε κανέναν να είναι πραγματικά ικανοποιημένος απ’ τη δουλειά του. Η λύτρωση θα ΄ρθει, γιατί όλα είναι ένας κύκλος, φτάνει εμείς να τον κινήσουμε…
Με την ταινία σας τι θέλετε να πετύχετε; Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε;
Να μείνουμε άνθρωποι και να βλέπουμε πέρα απ’ τα φαινόμενα.
ΜΑΡΙΝΑ ΖΙΩΖΙΟΥ
ethnos.gr 5-1-2014