Ένα αναχρονιστικό, πρόχειρο και κακό νομοσχέδιο για την Ειδική Αγωγή που κανένας από τους ειδικούς ή τους αρμόδιους φορείς δεν γνωρίζει πώς, πότε και από ποιους συντάχτηκε και κανένας δεν το υποστηρίζει, δυστυχώς προωθείται στο Κοινοβούλιο για ψήφιση αυτή την εβδομάδα ! Φυσικά οι απόψεις της επιστημονικής κοινότητας για το θέμα αυτό ουδόλως λαμβάνονται υπόψη από την ηγεσία του ΥΠΕΠΘ, η οποία φαίνεται ότι δεν έχει ανάγκη από τέτοιες υπηρεσίες.

Παρόλα αυτά, διαβάζοντας το εισηγητικό κείμενο του νομοσχεδίου και παρακολουθώντας τη σχετική συζήτηση στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής και ειδικά τις τοποθετήσεις των εκπροσώπων του ΥΠΕΠΘ αναρωτιέται κανείς για το πώς είναι δυνατόν να λέγονται τόσες ανακρίβειες από επίσημα πρόσωπα και με τόση ευκολία! Τα παρακάτω παραδείγματα είναι απλώς ενδεικτικά αυτής της περίεργης πραγματικότητας του πολιτικού λόγου:

Η εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου αρχίζει με τον οικολογικό ορισμό της αναπηρίας και επικαλείται τους Θεμελιώδεις Κανόνες των Ηνωμένων Εθνών για την εξίσωση των ευκαιριών για τα άτομα με αναπηρία, καθώς και άλλες διακηρύξεις και αρχές διεθνών οργανισμών για να υποστηρίξει την αναγκαιότητα της ψήφισης αυτού του νομοσχεδίου. Στην ουσία όμως καμία από τις αρχές αυτές δεν λαμβάνονται υπόψη από το νομοσχέδιο. Η αναπηρία για παράδειγμα στο νομοσχέδιο καθορίζεται κυρίως με ιατρικούς ορισμούς( διαταραχές ακοής, νοητική αναπηρία, ανεπάρκειες κινητικές κτλ) που καμιά σχέση δεν έχουν με τον οικολογικό ορισμό της αναπηρίας (φυσικό χαρακτηριστικό του ατόμου) των Ηνωμένων Εθνών και των διεθνών οργανισμών.

Ακόμα, το θέμα της ένταξης και συνεκπαίδευσης των παιδιών σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, προβάλλεται ως ο κύριος λόγος που αλλάζει ο νόμος. Παρόλα αυτά η ένταξη δεν αποτελεί στο νομοσχέδιο πρώτη επιλογή για όλα τα παιδιά όπως προβλεπόταν στο προηγούμενο νόμο (2817/200). Αντίθετα μάλιστα, η έμφαση δίνεται στη φοίτηση στα ειδικά σχολεία ακόμα και για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες!!!

Άξιο παρατήρησης είναι και το γεγονός ότι τόσο στην εισηγητική έκθεση όσο και στο ίδιο το νομοσχέδιο γίνεται προσπάθεια να φανεί ότι υπάρχει πρόβλεψη για παροχή πρώιμης(έγκαιρης πιο σωστά) παρέμβασης και δια βίου εκπαίδευσης για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Στην εισηγητική έκθεση μάλιστα αναφέρεται η αντισυνταγματικότητα της μη παροχής εκπαίδευσης σε ηλικίες πρίν τα πέντε και μετά τα 23 χρόνια! Η αλήθεια όμως είναι ότι το νομοσχέδιο καθόλου δε προβλέπει τη παροχή προγραμμάτων πρώιμης παρέμβασης για παιδιά βρεφικής ηλικίας και αυτόνομης διαβίωσης για άτομα πέραν του 23ου έτους όπως είναι η παγκόσμια πρακτική. Απλά το ΥΠΕΠΘ και αυτό είναι το χειρότερο, ονομάζει τα ήδη υπάρχοντα ειδικά νηπιαγωγεία, κέντρα πρώιμης παρέμβασης δημιουργώντας σύγχυση και εντυπώσεις (κάποιοι γονείς δικαίως λένε ότι το Υπουργείο παίζει με το πόνο τους). Ο Υπουργός μάλιστα, στη συζήτηση του νομοσχεδίου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, δήλωσε ότι το ΥΠΕΠΘ δεν είναι αρμόδιο για βρεφικούς σταθμούς. Υποστήριξε ότι αυτά είναι θέματα και αρμοδιότητες του Υπουργείου Υγείας. Παρόλα αυτά ο Υπουργός δεν εξήγησε γιατί άλλα θέματα του Υπουργείου Υγείας, όπως για παράδειγμα τα ιατροπαιδαγωγικά κέντρα, εμπεριέχονται στο νομοσχέδιο αυτό; Ακόμα ο Υπουργός θα έπρεπε να γνωρίζει, αφού εισηγείται νομοσχέδιο για την Ειδική Αγωγή, ότι τα κέντρα πρώιμης-έγκαιρης παρέμβασης στην Ειδική Αγωγή δεν είναι βρεφικοί σταθμοί, αλλά εξατομικευμένα προγράμματα ειδικής εκπαίδευσης για βρέφη και προγράμματα συμβουλευτικής γονέων, στα οποία εργάζονται εκπαιδευτικοί Ειδικής Αγωγής με εξειδίκευση στο τομέα αυτό, καθώς και ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό. Αυτά τα προγράμματα θα πρέπει να παρέχονται από το Υπουργείο Παιδείας. Δική του ευθύνη είναι.

Ένα άλλο σοβαρό θέμα, αλλά δυστυχώς απλού εντυπωσιασμού στο νομοσχέδιο και στις εισηγήσεις του ΥΠΕΠΘ, είναι και το θέμα της δια βίου εκπαίδευσης. Αυτό στην Ειδική Αγωγή σημαίνει προγράμματα αυτόνομης διαβίωσης για ένα πληθυσμό ατόμων που τα έχει ανάγκη για όλη τους τη ζωή και που δυστυχώς δεν προσφέρονται στη χώρα μας. Στο νομοσχέδιο και στις εισηγήσεις των αρμοδίων του ΥΠΕΠΘ δίνεται η εντύπωση ότι δημιουργούνται τέτοια προγράμματα. Η αλήθεια όμως δυστυχώς είναι ότι απλά διορίζονται κάποιοι και μάλιστα ειδικότητες που καμιά σχέση δεν έχουν με την Ειδική Αγωγή (απόφοιτοι Τμημάτων Εκπαιδευτικής Πολιτικής σε τομείς όπως εκπαίδευση ενηλίκων!!!!) για να….διδάξουν το μάθημα της διαβίου μάθησης στα παιδιά με νοητική καθυστέρηση των ΕΕΕΕΚ!!!!!! Το θέμα δηλαδή της αυτόνομης διαβίωσης λύνεται με το παρών νομοσχέδιο στην ηλικία των 23 χρόνων για όλα τα παιδιά και για αυτά που έχουν σοβαρή νοητική καθυστέρηση και για αυτά με πολλαπλές αναπηρίες, αυτισμό κτλ μέσω διδασκαλίας! Δεν χρειάζονται να αναπτυχθούν δομές, στη χώρα μας αυτά λύνονται με κάποιους διορισμούς αναρμοδίων και αυτό το παρουσιάζουμε ως μεταρρύθμιση!

Το νομοσχέδιο αντικαθιστά τα νεοσύστατα και με καθαρά εκπαιδευτικό προσανατολισμό, Κέντρα Διάγνωσης Αξιολόγησης και Υποστήριξης με τα ιατρικού προσανατολισμού Κέντρα Διάγνωσης Διαφοροδιάγνωσης και Υποστήριξης και αυξάνει τη γραφειοκρατία επιβάλλοντας τους την υποχρεωτική διάγνωση κάθε παιδιού είτε υπάρχει ανάγκη είτε όχι, από ομάδα πέντε ειδικών. Παράλληλα, δημιουργεί θέσεις για ειδικότητες που καμιά σχέση δεν έχουν με το αντικείμενο των κέντρων αυτών (γυμναστές, μουσικοί κτλ.). Ακόμα, ενώ δέχεται και τις διαγνώσεις των ιατροπαιδαγωγικών κέντρων, δεν καθορίζει τα ίδια κριτήρια και για τα κέντρα αυτά-αριθμός ειδικών και ειδικότητες που θα βλέπουν κάθε παιδί-, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα ως προς το είδος των παρεχόμενων υπηρεσιών και ως προς την αξιοπιστία των γνωματεύσεων. Τέλος αφαιρεί επιδόματα από το μισό προσωπικό και το Προϊστάμενο του κέντρου δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για την όλη υποβάθμιση των κέντρων και των υπηρεσιών αυτών.
Το νομοσχέδιο ακόμα αφαιρεί από τους γονείς των παιδιών με ειδικές ανάγκες το δικαίωμα που είχαν ως τώρα και που έχουν όλοι οι άλλοι γονείς, να επιλέγουν αυτοί το σχολείο και το πρόγραμμα που θα ακολουθήσουν τα παιδιά τους. Αυτό δημιουργεί ανισότητες στους πολίτες της Χώρας μας αφού οι γονείς των παιδιών με ειδικές ανάγκες υποβάλλονται σε διαφορετική μεταχείριση από όλους τους άλλους Έλληνες γονείς.

Tέλος, για την αποκατάσταση της αλήθειας, μερικές ακόμα επισημάνσεις από τις πολλές που μπορεί να κάνει κανείς παρακολουθώντας τις εισηγήσεις του Υπουργού και των εκπροσώπων του ΥΠΕΠΘ για το νομοσχέδιο της Ειδικής Αγωγής στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής:

• Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και η γραφή Braille δεν αναγνωρίζονται για πρώτη φορά στο νομοσχέδιο αυτό, αφού έχουν αναγνωριστεί και θεσμοθετηθεί στο νόμο 2817/2000.

• Η κατηγορία παιδιών με ιδιαίτερες δυνατότητες και προσόντα δεν συμπεριλαμβάνονται για πρώτη φορά στο νομοσχέδιο αυτό γιατί είχε συμπεριληφθεί στο νόμο 3194/2003.

• Δια βίου εκπαίδευση και πρώιμη παρέμβαση δεν προβλέπετε, όπως εξηγήθηκε παραπάνω, στο παρόν νομοσχέδιο.

• Ενώ από τον κανονισμό των Κ.Δ.Α.Υ. προβλεπόταν και αποτελούσε πάγια πρακτική η συμμετοχή του γονέα στην αξιολόγηση, το παρόν νομοσχέδιο βγάζει στην ουσία τους γονείς από αυτή τη διαδικασία, αφού η άποψή τους δεν είναι πλέον δεσμευτική.

• Η ΕΝΟΡΑΣΗ με τη σύνθεση που προβλέπετε στο νομοσχέδιο, καμία σχέση δεν έχει με το στόχο που καλείται να υπηρετήσει και μάλλον θα μείνει ανενεργή όπως τόσες άλλες επιτροπές.

Εν κατακλείδι, αυτό το νομοσχέδιο το οποίο δεν έχει τη στήριξη από κανέναν ειδικό ή φορέα της Ειδικής Αγωγής θα έπρεπε να είχε αποσυρθεί. Όμως, όχι μόνο δεν αποσύρθηκε, αλλά προχωράει με συνοπτικές διαδικασίες για να ψηφιστεί τώρα που είναι
ακόμα κατάλληλος ο καιρός για πολιτικές δραστηριότητες αυτού του είδους. Όλοι εμείς που ανήκουμε στην Ειδική Αγωγή μαζί με τους αρμοδίους φορείς δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να αγωνιστούμε πάλι για να ανοικοδομήσουμε την Ειδική Αγωγή στη Χώρα μας και θα το πετύχουμε. Γιατί εμείς θα είμαστε πάντα εδώ και γιατί εμείς γνωρίζουμε τις αλήθειες και τα ψέματα.

Βενέττα Λαμπροπούλου, Καθηγήτρια Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών
Πρόεδρος του Ινστιτούτου για τα Δικαιώματα των Παιδιών και Νέων με Ειδικές Ανάγκες