Θαυμάσια που τρέχει ο ουρανός αν κρίνεις απ’ τα σύννεφα.
Οδυσσέας Ελύτης
Λιθοβόλησαν την αποασυλοποίηση. Με πέτρες επιτέθηκαν στο οικοτροφείο του προγράμματος «Ψυχαργώς» κάτοικοι του Κολχικού Λαγκαδά στη Θεσσαλονίκη. Δεν θέλουν το οικοτροφείο στο χωριό τους γιατί φοβούνται…
Η είδηση υπάρχει στην «Ελευθεροτυπία» της 12/10/07. Φοβούνται, λέει, 15 ηλικιωμένους ενοίκους που επρόκειτο να εγκατασταθούν στον ξενώνα. Και τα έκαναν γυαλιά-καρφιά. Δεν είναι η πρώτη φορά βέβαια. Και δεν πρέπει να εξηγήσουμε αυτή τη συμπεριφορά με την «έμφυτη κακία των ανθρώπων», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τέτοια γεγονότα δεν πρέπει να στιγματίζονται και να καταγγέλλονται.
Ομως μέσα από ποιες διαδρομές οι κάτοικοι οδηγούνται σε τέτοιες συμπεριφορές; Αντιδρούν οι άνθρωποι διότι όταν υπάρχει ο τόπος της τρέλας -το άσυλο- όπου εκεί θα κατοικούν οι τρελοί, αυτομάτως συνάγεται ότι εδώ που κατοικούμε εμείς οι φυσιολογικοί δεν υπάρχουν τρελοί. Ενας μηχανισμός είναι και αυτός για να ηρεμούμε. Πρέπει συνεπώς να υπάρχει ο τόπος της τρέλας. Και δεν μας νοιάζει καθόλου αν αυτός ο τόπος είναι τόπος α-τοπος και χρόνος α-χρονος για τους ανθρώπους. Τόπος βασάνων για τους εγκλείστους. Σημασία έχει ότι αυτό είναι μια απόδειξη πως εμείς είμαστε καλά!!! Ο,τι είναι όμοιο μας ηρεμεί, το δεχόμαστε, μας μοιάζει, είμαστε εμείς. Ο,τι είναι διαφορετικό μάς ανησυχεί, μας δημιουργεί άγχος, μας ενοχλεί, δεν το θέλουμε. Χρειάζεται να το γνωρίζουμε αυτό ως κοινωνία.
Και όχι να επιδιδόμαστε σε ένα διακηρυκτικό πλειστηριασμό ότι οι Ελληνες δεν είναι ρατσιστές. Διότι η δήλωση αυτή είναι εξόχως ρατσιστική.
Χρειάζεται να κάνουμε βήματα προς την αποδοχή του διαφορετικού, προς την αποδοχή του Αλλου, προς την πολυπολιτισμικότητα.
Και έχουμε ακόμη πολύ δρόμο.
Αλλά πώς εμπεδώνεται αυτό το κοινωνικό στερεότυπο της επικινδυνότητας του ψυχικά ασθενούς, του απρόβλεπτου και του χαοτικού της τρέλας; Μήπως είναι η ψυχιατρική που «επιστημονικά» το κατασκευάζει;
Τον άρρωστο που η ψυχιατρική απομονώνει, εγκλείει, αποκλείει, περιθωριοποιεί, μεταφέρει με την κλούβα των μεταγωγών για νοσηλεία(!), καθηλώνει, μετά έχει την απαίτηση ο μέσος πολίτης να τον δεχτεί στην πολυκατοικία του; Ο κόσμος, φρονώ, δεν χρειάζεται αυτό που εμείς οι ψυχίατροι λέμε «ευαισθητοποίηση», ο κόσμος είναι ευαισθητοποιημένος. Εκείνο που χρειάζεται είναι η ψυχιατρική να αλλάξει το ψυχιατρικό παράδειγμά της, το ψυχιατρικό σκέπτεσθαι και ιδίως το ψυχιατρικό πράττειν. Να επιδιώξει και να εμπεδώσει μια άλλη συνάντηση με την τρέλα, πιο φιλική, πιο θεραπευτική, πιο ανοιχτή. Η τρέλα είναι τρόπος τού υπάρχειν στον κόσμο. Μια ανάγκη του ικανοποιεί ο άνθρωπος μέσα από αυτήν. Εκείνο που πρέπει να κατανοήσουμε ως θεραπευτές είναι ότι θεραπεία είναι η συνοδοιπορία και η βοήθεια στον άρρωστο για να ικανοποιεί αυτή του την ανάγκη με έναν πιο συμβατό τρόπο. Και όχι να τον αποκλείουμε και να τον αποκόπτουμε από το κοινωνικό σώμα.
Αν αυτό κάνει η ψυχιατρική, τότε θα σταματήσουν σύντομα οι λιθοβολισμοί…
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΚΚΙΝΑΚΟΥ
Ψυχίατρος, διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Χανίων
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 15/10/2007