Η ανάγκη για αναπηρικό κάθισμα είναι μία φυσιολογική ανάγκη μεγάλης ομάδας του πληθυσμού που δεν ανήκει στις τυπικές κατηγορίες των ανθρώπων με αναπηρίες. Δυστυχώς όμως οι έλληνες γιατροί, εργοθεραπευτές και φυσικοθεραπευτές δε συστήνουν με ευκολία τη χρήση του.
Η αξία χρήσης του αναπηρικού καθίσματος πνίγεται από τις προκαταλήψεις, τη ντροπή και τη ΘΕΡΑΠΕΙΟΜΑΝΕΙΑ τόσο των “ασθενών” όσο και των θεραπευτών.
Παρά τα προβλήματα το αναπηρικό κάθισμα αντικειμενικά είναι ένα ΕΡΓΑΛΕΙΟ και ένα μέσο για τη δημιουργία αξιοπρεπών καθημερινών συνθηκών ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ και ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ.
Επειδή πολλοί επαγγελματίες στην Αποκατάσταση και πολλοί καταστηματάρχες ορθοπεδικών δε γνωρίζουν στοιχειώδη ζητήματα ανεξαρτησίας ΓΙΑΥΤΟ αδυνατούν να ενσωματώσουν τη χρήση του αναπηρικού καθίσματος ή βοηθητικού συστήματος βάδισης ή εναλλακτικού μέσου (ή τρόπου) μεταφοράς στις καθημερινές δραστηριότητες. Αρκετές φορές οι ασθενείς ταλαιπωρούνται σε ΑΔΙΕΞΟΔΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ή αδικούνται από τα ασφαλιστικά τους ταμεία.
Για να μπορέσουν να εντάξουν την ανάγκη για προμήθεια και τη χρήση του συστήματος μετακίνησης στη καθημερινή ρουτίνα θα πρέπει να κατανοήσουν σε βάθος το τρόπο που λειτουργεί και την οργανική του ενσωμάτωση στο σύστημα των ζωτικών μετακινήσεων.
Το περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ ξεκινά λοιπόν μία τέτοια σειρά “μαθημάτων” ανάλυσης των ζητημάτων ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ και ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ. Τα “μαθήματα” αφορούν ευρύτερες ομάδες του πληθυσμού.
Στατιστικά στοιχεία:
Σύμφωνα με στατιστικές του National Health Service (NHS) της Βρετανίας το 12% του πληθυσμού έχει κάποιο είδος ανικανότητας. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη το 4% αντιμετωπίζει κάποιους σοβαρούς περιορισμούς στην κίνηση και στη μετακίνηση.
Σε ανάλογη μελέτη που έγινε στο Μόναχο της Γερμανίας, για να αξιολογηθούν οι συνέπειες της γήρανσης του πληθυσμού, βρέθηκε πως το 18% των κατοίκων της πόλης αντιμετωπίζει κάποιο σοβαρό περιορισμό και γιαυτό δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τα μέσα μαζικών μεταφορών.
Ο σύλλογος προμηθευτών του NHS της Βρετανίας σε μελέτη που αφορά την έρευνα της αγοράς καταλήγει πως
α) τα 3/4 των χειριστών αναπηρικών καθισμάτων είναι ηλικίας 60 και άνω, χωρίς να υπολογίζονται οι βρετανοί που αγοράζουν αναπηρικό κάθισμα ανεξάρτητα από το NHS και δεν έχουν μετρηθεί.
β) το NHS μεσολαβεί με τις υπηρεσίες του για την προμήθεια 160.000 αναπηρικών καθισμάτων ανά έτος.
Προβολή των δεδομένων στην Ελληνική πραγματικότητα
Από την απλή αξιολόγηση αυτών των δεδομένων και εφόσον εμπειρικά τα προβάλουμε στο επίπεδο της Ελληνικής κοινωνίας μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως εάν το ΕΣΥ λειτουργούσε όπως το NHS και εάν μετρούσαμε και αξιολογούσαμε ως δυτικοευρωπαίοι θα διαπιστώναμε πως
α) το 4% του πληθυσμού αντιμετωπίζει κάποιο μόνιμο και αντικειμενικά μετρήσιμο περιορισμό στη μετακίνηση και στη μεταφορά,
β) το 10% του πληθυσμού βρίσκεται στη θέση που να μη μπορεί να κάνει χρήση του υπάρχοντος συστήματος ή δικτύου μαζικών μεταφορών. Αυτό το ποσοστό αυξάνεται όσο γενικεύεται η γήρανση στον πληθυσμό.
Η διάκριση μεταξύ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ και ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ
Οι ειδικές μελέτες που έγιναν από διεθνείς και εθνικούς οργανισμούς σε πολλά δυτικά κράτη για να διαπιστωθεί το ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ καταλήγουν πως το πρόβλημα μετακίνηση είναι
– ζήτημα ελευθερίας σε ότι αφορά την κατοικία και
– ζήτημα ανεξαρτησίας σε ότι αφορά την κίνηση-μετακίνηση σε εξωτερικούς χώρους.
Το πρόβλημα αναλύεται ως εξής:
α) ανάγκη για ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ στον εσωτερικό χώρο της κατοικίας (βάδιση χωρίς βοηθήματα ή με βοηθήματα βάδισης ή με χειροκίνητο ή ηλεκτροκίνητο αναπηρικό κάθισμα)
β) ανάγκη για ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ σε τοπικό επίπεδο και δρομολόγια γειτονιάς για αποστάσεις 1,5 Km ΑΠΟ τη κατοικία (βαδίζοντας ή με τη χρήση κάποιου τροχοφόρου)
γ) η ανάγκη για ολοκληρωμένη δραστηριότητα (life style) απαιτεί μεταφορές (δρομολόγια) μεγάλων αποστάσεων με κάποιο δημόσιο ή ιδιωτικό μεταφορικό μέσο.
Για όλες τις μετακινήσεις ΑΦΕΤΗΡΙΑ είναι αδιαπραγμάτευτα η κατοικία και όλες οι επιλογές συστημάτων μετακίνησης και μεταφορών στηρίζονται στη ζωτική ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ με ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ.
Οδηγοί, επιβάτες και χειριστές αναπηρικών καθισμάτων
Οι οδηγοί με αναπηρίες συγκροτούν 3 ομάδες:
1) Η πρώτη και μεγαλύτερη ομάδα αφορά τους οδηγούς της τρίτης ηλικίας και αυτούς που είναι ικανοί να βαδίσουν μικρές αποστάσεις και γιαυτό θα βελτιωθεί η λειτουργικότητά τους εάν μεταφέρουν με το αυτοκίνητό τους το αναπηρικό κάθισμα ή το scooter για να το χρησιμοποιήσουν όταν φτάσουν στον προορισμό τους.
2) Η δεύτερη ομάδα αφορά τους χειριστές αναπηρικών καθισμάτων οι οποίοι δεν είναι σε θέση να βαδίσουν γύρω από το αυτοκίνητο.
3) Η τρίτη και μικρότερη ομάδα είναι αυτοί που δεν είναι σε θέση να “σπρώξουν” το αναπηρικό κάθισμα. Αυτοί χρειάζονται να “φορτώσουν” το αναπηρικό κάθισμα στο αυτοκίνητο και έχουν τις εξής δυνατότητες:
– Χειροκίνητο αναπηρικό κάθισμα που μεταφέρεται μέσα στο αυτοκίνητο από την πόρτα του οδηγού ή από πόρτα επιβάτη ή στο πορτμπαγκάζ,
– Χειροκίνητο ή ηλεκτροκίνητο αναπηρικό κάθισμα που μεταφέρεται μέσα στο αυτοκίνητο ή στο πορτμπαγκάζ με ή χωρίς ειδικό γερανάκι.
– Ηλεκτροκίνητο αναπηρικό κάθισμα ή scooter που μεταφέρεται στο πίσω μέρος caravan αυτοκινήτου με ράμπες.
– Χειροκίνητο αναπηρικό κάθισμα που μεταφέρεται στην οροφή του αυτοκινήτου με ηλεκτρικό γερανάκι.
– Το σύστημα CarChair, που κατασκευάζεται από πολλές εταιρείες στο εξωτερικό αλλά δεν αντιπροσωπεύεται στην Ελλάδα
– Επιβίβαση με lift που μεταφέρει το ηλεκτροκίνητο ή χειροκίνητο αναπηρικό κάθισμα δίπλα από τη θέση του οδηγού.
– Επιβίβαση με lift που μεταφέρει το ηλεκτροκίνητο αναπηρικό κάθισμα στη θέση του οδηγού, χωρίς αλλαγή καθίσματος.
Επιβάτες αυτοκινήτου
Η επιλογή αυτοκινήτου είναι ζωτική για τον επιβάτη με αναπηρία ή το γέροντα. Σημαντικός παράγοντας είναι η ικανότητα του βοηθού να φορτώσει το αναπηρικό κάθισμα ή το scooter ή την οποιαδήποτε συσκευή βάδισης. Σε περιπτώσεις που ο βοηθός δυσκολεύεται να μεταφέρει βάρος τα αναπηρικά καθίσματα μπορούν να φορτωθούν ακόμη και με ηλεκτρικό γερανάκι.
Χειριστές αναπηρικών καθισμάτων
Με τη χρήση ηλεκτροκίνητων αναπηρικών καθισμάτων είναι δυνατές οι μετακινήσεις των χειριστών για μεγαλύτερες αποστάσεις. Γίνεται επίσης δυνατή και η μετακίνηση ανθρώπων με επιδεινούμενες ανικανότητες που πρακτικά δεν είναι σε θέση να χειριστούν τυποποιημένες διατάξεις χειροκίνητων αναπηρικών καθισμάτων και εξαναγκάζονται σε συχνές αλλαγές αξεσουάρ και αναπηρικών καθισμάτων.
Οι επιλογές που υπάρχουν στα ηλεκτροκίνητα αναπηρικά καθίσματα ή scooter είναι σχεδόν γνωστές αφού κυκλοφορούν στο ελεύθερο εμπόριο.
Μειονεκτήματα στην επιλογή
Βασικό μειονέκτημα είναι το οικονομικό κόστος της αγοράς. Τα ασφαλιστικά ταμεία δε συμμετέχουν πάντα στη δαπάνη αγοράς αναπηρικού καθίσματος, εάν δε διαπιστωθεί κάποια μόνιμη αναπηρία. Το ποσό με το οποίο συμμετέχουν τα ασφαλιστικά ταμεία, είναι ασαφές και ακαθόριστο.
Το ΕΣΥ δε λειτουργεί όπως λειτουργούν τα δυτικά συστήματα. Στην Ελλάδα τόσο οι “ασθενείς” όσο και οι θεραπευτές προτιμούν τη θεραπεία από την αποκατάσταση. Οι επαγγελματίες θεραπευτές δεν υιοθετούν με ευκολία απλό τρόπο πωλήσεων θεραπευτικών υπηρεσιών και πολύ δύσκολα κάνουν συστάσεις όπως “Πάρε κάθισμα και μη ξανάρθεις για θεραπεία”.
Πλεονεκτήματα ανεξάρτητης επιλογής
Με βάση την ασφαλιστική νομοθεσία τα ασφαλιστικά ταμεία υποχρεούνται να συμμετέχουν στη δαπάνη για την αγορά αναπηρικού καθίσματος. Η διαδικασία ωστόσο είναι χρονοβόρα και πολλοί έλληνες ίσως συναντήσουν δυσκολίες μέχρι να την ολοκληρώσουν.
Τα πλεονεκτήματα της ανεξάρτητης επιλογής αναπηρικού καθίσματος είναι σαφή:
– γρήγορη και ορθολογική επίλυση των προβλημάτων της μετακίνησης και της μεταφοράς.
– δίνεται η δυνατότητα να γίνει προγραμματισμός για επιδεινούμενες ή εξελισσόμενες αναπηρίες σε βάθος αρκετών ετών.
– παρέχει τη δυνατότητα για συνδυασμένη επιλογή για “ολοκληρωμένο σύστημα μετακίνησης”, δηλαδή για επιλογή αναπηρικού καθίσματος, αυτοκινήτου, συστήματος φόρτωσης-εκφόρτωσης και αξεσουάρ.