Μια σύντομη και περιεκτική περιγραφή των βασικών ρυθμίσεων και προσαρμογών που είναι σημαντικό να έχει κάποιος υπ’όψιν του πριν την αγορά του χειροκίνητου αναπηρικού του καθίσματος. Ποιος τύπος αμαξιδίου είναι κατάλληλος για εσένα; Ποιες είναι οι ιδανικές διαστάσεις που πρέπει να έχει το κάθισμά σου; Ποιες ρυθμίσεις θα σε κρατήσουν ασφαλή πάνω στο αμαξίδιο; Πώς γίνεται πιο ευκίνητο ένα χειροκίνητο αναπηρικό κάθισμα;

Το αναπηρικό αμαξίδιο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, γι’ αυτό και η επιλογή του πρέπει να είναι σωστή, μιας και δεν έχουμε την δυνατότητα να το αλλάζουμε όποτε θέλουμε. Ακολουθεί ένας απλός οδηγός με τα βασικά πράγματα που πρέπει να προσέξουμε όταν επιλέγουμε το αναπηρικό αμαξίδιο-κάθισμα.

1. Για τί είδους χρήση προορίζεται το αμαξίδιο

Επιλέγουμε το αμαξίδιο μας ανάλογα με τη χρήση την οποία θέλουμε να του κάνουμε.
Ένας δραστήριος χρήστης, για παράδειγμα, δεν ενδείκνυται να διαλέξει ένα βαρύ και μεγάλο σε διαστάσεις αμαξίδιο, γιατί θα τον δυσκολέψει στην καθημερινότητά του. Τα πιο βαριά αμαξιδια είναι για ανθρώπους που δεν μετακινούνται μόνοι τους και χρήζουν ανάγκης συνόδου. Ελαφρύ θεωρείται ένα αμαξίδιο με βάρος κάτω από 10 κιλά, όταν αυτό είναι χωρίς τις ροδές. Οι ρόδες επειδή αφαιρούνται δεν υπολογίζονται στο συνολικό βάρος, οπότε όταν μιλάμε για βάρος αμαξιδίου θεωρούμε πάντα ότι αυτό είναι χωρίς τις ρόδες.

2. Υλικό κατασκευής αμαξιδίου

Τα συνηθέστερα υλικά από τα όποια κατασκευάζονται τα «ελαφριού τύπου» αμαξιδια είναι: το αλουμίνιο, το τιτάνιο, και -τώρα τελευταία- το ανθρακόνημα. Το αλουμίνιο είναι αρκετά αξιόπιστο, δοκιμασμένο πολλά χρόνια, ελαφρύ, και ελαστικό σαν μέταλλο. Το τιτάνιο (κράμα τιτάνιου) είναι λίγο πιο ελαφρύ από το αλουμίνιο, χρησιμοποιείται αρκετά τα τελευταία χρόνια, είναι πιο άκαμπτο, και φυσικά πιο ακριβό. Τέλος, το ανθρακόνημα είναι πολύ πιο ελαφρύ και από τα δύο προηγούμενα, τελείως άκαμπτο, και απευθύνεται σε χρήστες που δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος του αλουμινίου και του τιτανίου.

3. Τύπος αμαξιδίου

Μιας και μιλάμε αποκλειστικά για αμαξίδια ελαφριού τύπου, να πούμε ότι αυτά χωρίζονται σε 2 κατηγορίες: στα «σπαστά» (αυτά δηλαδή που κλείνουν στη μέση και μπορούν να μπουν στο αυτοκίνητο χωρίς να βγουν οι ροδές) και σε εκείνα με το «ενιαίο υποπόδιο» (στα όποια πέφτει μόνο η πλάτη).
Τα αμαξίδια με το ενιαίο υποπόδιο χωρίζονται στα “custom made” τα όποια είναι κατασκευασμένα με “rigid frame” (σταθερό σκελετό) χωρίς περαιτέρω ρυθμίσεις και απευθύνονται σε πολύ έμπειρους χρηστές που ξέρουν ακριβώς τί θέλουν από ένα αμαξίδιο, και στα ρυθμιζόμενα, στα όποια μπορείς να προσαρμόσεις τις ρυθμίσεις του αμαξιδίου στα μετρά του χρήστη και να δοκιμάσεις ποιες είναι οι κατάλληλες εξατομικευμένες τροποποιήσεις. Αυτά τα αμαξιδια συνιστώνται σε νέους χρήστες που δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία.

4. Υποστήριξη και ανταλλακτικά

Ένα πολύ βασικό σημείο που πρέπει να προσέξουμε είναι η υποστήριξη που θα έχουμε από τον έμπορο από τον οποίο θα αγοράσουμε το αμαξίδιό μας. Δηλαδή, εάν υπάρχει άμεση κάλυψη ανταλλακτικών ή εάν χρειαστούμε έναν άνθρωπο να μας δείξει κάτι, να ξέρουμε ότι θα εξυπηρετηθούμε. Αυτό που λέμε «after sale service» είναι πολύ σημαντικό, γιατί αν συμβεί οτιδήποτε στο αμαξίδιο δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε πότε θα έρθει το ανταλλακτικό.

5. Οι διαστάσεις-ρυθμίσεις του αμαξιδίου

Το πιο σημαντικό κεφάλαιο είναι οι διαστάσεις και οι ρυθμίσεις που θα έχει το αμαξίδιό μας. Υπάρχουν οι βασικές, αλλά και πιο λεπτομερείς ρυθμίσεις, που θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας αν δεν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε μελλοντικά προβλήματα.

Πλάτος καθίσματος αμαξιδίου

Είναι το πλάτος μόνο του καθίσματος (χωρίς τις ρόδες) και συνήθως κυμαίνεται από 36-42cm για τους ενήλικες. Επειδή το πλάτος δεν αλλάζει, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και σίγουροι τη στιγμή που θα πάρουμε τα μέτρα. Ο πιο εύκολος τρόπος για να μετρήσουμε το ιδανικό πλάτος που χρειάζεται να έχει το κάθισμά μας, είναι ο εξής:
Ξαπλώνουμε σε ένα κρεβάτι, παίρνουμε 2 χοντρά βιβλία και τα τοποθετούμε όρθια αριστερά και δεξιά από τη λεκάνη, ίσα-ίσα να ακουμπούν ελαφριά πάνω μας (δηλαδή είμαστε ανάμεσα στα βιβλία), και μετράμε την απόσταση από το ένα βιβλίο στο άλλο – αυτό είναι το πλάτος του καθίσματός μας.

Μήκος καθίσματος αμαξιδίου

Το μήκος καθίσματος είναι ανάλογο με το ύψος του χρήστη. Μετράμε από τη λεκάνη μέχρι το γόνατο, και συνήθως το μήκος που επιλεγούμε για το κάθισμά μας πρέπει να είναι 10 cm μικρότερο από αυτήν την απόσταση.

Ύψος πλάτης

Το ύψος της πλάτης ρυθμίζεται ανάλογα με την αναπηρία του χρήστη του αμαξιδίου. Για χρήστες που δεν έχουν καθόλου λειτουργία κοιλιακών μυών, μια ψηλή πλάτη περίπου 30 cm είναι απαραίτητη. Χρήστες με ενεργούς κοιλιακούς μυς, καλό είναι να προτιμούν χαμηλή έως πολύ χαμηλή πλάτη.

Πλάτος πλάτης

Το πλάτος της πλάτης είναι ανάλογο του πλάτους του καθίσματος, εκτός και αν απαιτείται κάτι διαφορετικό.

Απόσταση υποποδίου από κάθισμα

Γι’ αυτή τη μέτρηση θα υπολογίσουμε την απόσταση από την κλείδωση του γόνατος μέχρι το κάτω μέρος του πέλματος (πατούσα). Στη μέτρηση πρέπει να συνυπολογίσουμε και το ύψος του μαξιλαριού που θα χρησιμοποιήσουμε (5-10 cm). Προσοχή: Το πέλμα θα πρέπει να πατάει καλά στο υποπόδιο και όχι ίσα-ίσα να ακουμπάει.

Ύψος αμαξιδίου

Το ύψος του αμαξιδίου μετριέται σε δύο διαφορετικά σημεία: στο μπροστινό και στο πίσω ύψος. Μπροστινό ύψος είναι το σημείο που σχηματίζει η γωνία μεταξύ καθίσματος-υποποδίου και το πίσω ύψος θεωρείται η πίσω γωνία μεταξύ πλάτης-καθίσματος. Αυτό που καλό είναι να λάβουμε υπ’ όψιν μας σε αυτή την μέτρηση είναι ότι το πίσω μέρος θα πρέπει να είναι περίπου 7-10 cm πιο χαμηλό από το μπροστινό. Δηλαδή, στην ουσία, το κάθισμα θα πρέπει να έχει μια κλίση προς τα πίσω. Αυτό το κάνει πιο σταθερό και βοηθάει στην περίπτωση που θέλουμε να σκύψουμε να πιάσουμε κάτι από μπροστά. Αν δεν έχει κλίση, είναι πολύ πιθανό μόλις σκύψουμε ή σε μια απότομη κατηφόρα να γλιστρήσουμε μπροστά και να πέσουμε. Για να βρούμε το ιδανικό πίσω ύψος αμαξιδίου, θα πρέπει όταν καθόμαστε κανονικά με τεντωμένα χέρια και ανοιχτές παλάμες, το κέντρο του άξονα του τροχού να είναι στο κέντρο της παλάμης μας.

Απόσταση υποποδίου από το έδαφος

Η απόσταση του υποποδίου από το έδαφος πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 6 cm ώστε να μην βρίσκει σε πέτρες η πλάκες πεζοδρομίου που συνήθως εξέχουν. Τα περισσότερα υποπόδια είναι ρυθμιζόμενα ως προς το ύψος τους.

Γωνία υποποδίου

Η γωνία του υποποδίου παίζει ρόλο στη σταθερότητα και συμβάλλει στο ολικό μήκος του αμαξιδίου. Όταν ένα υποπόδιο έχει πολύ ανοιχτή γωνία, καθόμαστε με τα πόδια πιο τεντωμένα προς τα εμπρός, με αποτέλεσμα να είναι πιο μακρύ το αμαξίδιο και να μην χωράει κάπου όπου θα χωρούσε ένα άλλο με πιο μικρή γωνία. Η ιδανική γωνία είναι σε 90 μοίρες με το κάθισμα, και όχι σε 90 μοίρες με το έδαφος. Εάν η γωνία είναι πιο μικρή από 90 μοίρες είναι αρκετά επικίνδυνο σε κάποιο «μάγκωμα» των μπροστινών τροχών να πέσουμε μπροστά.

Πλάτος γονάτων

Αυτή η μέτρηση δε λαμβάνεται υπ’ όψιν από πολλούς κατασκευαστές, αλλά αν υφίσταται αυτή η ρύθμιση στο αμαξίδιο που έχουμε διαλέξει, καλό είναι να προσέξουμε ώστε τα γόνατα να μην είναι ανοιχτά σαν να καθόμαστε σε πολυθρόνα, αλλά ούτε και κολλημένα. Επίσης, δεν θα πρέπει να πιέζονται στο πλάι από το αμαξίδιο.

Γωνία κάμπερ (camber)

Η γωνία κάμπερ είναι η γωνία που δημιουργούν οι τροχοί του αμαξιδίου με τον κάθετο άξονα. Πολλοί θα έχουν προσέξει ότι τα αγωνιστικά αμαξίδια του μπάσκετ έχουν πολύ μεγάλη γωνία κάμπερ, μέχρι και 17 μοίρες. Η γωνία κάμπερ ενός καθημερινού αμαξιδίου δεν πρέπει να ξεπερνά τις 3 μοίρες, αλλά ούτε και να είναι μηδενική. Αυτή η γωνία κάνει το αμαξίδιο πιο σταθερό, και σε περίπτωση – για παράδειγμα – που ο ένας τροχός πέσει σε μια λακκούβα ή τύχει ο ένας τροχός να είναι πάνω στο πεζοδρόμιο και ο άλλος κάτω, θα βοηθήσει ώστε να μην ανατραπούμε. Δεν χρειάζεται γωνία μεγαλύτερη των 3 μοιρών, γιατί μεγαλώνει κατά πολύ το συνολικό φάρδος και δυσκολεύεται η μετακίνησή μας.

Μπροστινά ροδάκια

Είναι πολύ σημαντικό τα μπροστινά ροδάκια να είναι αρκετά μεγάλα και από soft υλικό. Τα μικρά ροδάκια μπορεί να είναι πιο όμορφα, αλλά κάνουν την μετακίνηση μαρτύριο ειδικά σε πλακόστρωτους δρόμους.

Θέση κεντρικού άξονα (κέντρο βάρους)

Η σημαντικότερη από όλες τις ρυθμίσεις είναι αυτή του κέντρου βάρους. Το κέντρο βάρους ρυθμίζεται ανάλογα με τις απαιτήσεις και την εμπειρία που έχει ο χρήστης του αμαξιδίου. Κέντρο βάρους είναι η απόσταση που έχει ο άξονας των τροχών από τον κατακόρυφο άξονα της πλάτης. Ένα αμαξίδιο που έχει τον άξονα στα 5 cm από τον άξονα της πλάτης, είναι πολύ πιο δύσκολο να κάνει σούζα και να ανέβει ένα πεζοδρόμιο, κινείται πιο δύσκολα σε ευθεία, στρίβει πιο δύσκολα, αλλά δεν πρόκειται να πέσει προς τα πίσω ποτέ. Ένα αμαξίδιο με ρυθμισμένο τον άξονα στα 10 cm, είναι πολύ πιο ευκίνητο σε όλους τους τομείς, αλλά έχει σαν αποτέλεσμα να κάνει πολύ εύκολα σούζα γι’ αυτό και απευθύνεται σε πιο έμπειρους χρήστες. Μια ρύθμιση στα 7 cm, για κάποιον αρχάριο αλλά δραστήριο χρήστη, είναι ικανοποιητική.

Πλάτος πελμάτων-υποποδίου

Είναι το πλάτος που έχουν τα πέλματά μας όταν είναι ενωμένα. Είναι καλυτέρα να γίνει η μέτρηση φορώντας τα πιο φαρδιά παπούτσια που έχουμε, ώστε να μην έχουμε πρόβλημα να «σφηνώνουν» τα πόδια μας, αλλά ούτε και να υπάρχει μεγάλο κενό ανάμεσά τους.

Αυτές είναι μερικές από τις βασικές ρυθμίσεις που πρέπει να προσέξει κάποιος στην επιλογή αμαξιδίου – και σίγουρα υπάρχουν κι άλλες.
Να σημειωθεί ότι αν κάποιος πέφτει σχετικά εύκολα και συχνά από το αμαξιδιο, φταίει σίγουρα κάποια ρύθμιση και όχι ο ίδιος. Φυσικά είναι πάρα πολλά τα αξεσουάρ που μπορεί να προσθέσει κάποιος και να φέρει το αμαξίδιο όσο πιο κοντά θέλει στις απαιτήσεις του. Λάστιχα, στεφάνια, ρόδες, πλαϊνά προστατευτικά, φρένα, χρώμα και πολλά άλλα είναι ανάμεσα στις επιλογές του κάθε χρήστη.

Ο υπεύθυνος έμπορος που θα σας επιδείξει το αμαξίδιο που έχετε επιλέξει, θα έχει και την ανάλογη φόρμα παραγγελίας με αυτά τα μέτρα, και ίσως περισσότερα.
Μην αρκεστείτε σε κάποιον που θα μετρήσει μόνο το πλάτος της λεκάνης σας και θα σας πει πχ. ότι σας χρειάζεται απλά ένα 36αρι κάθισμα. Οι βασικές ρυθμίσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω είναι το λιγότερο που πρέπει κανείς να συζητήσει πριν παραγγείλει το κάθισμά του. Κάντε μια εξονυχιστική έρευνα αγοράς και συζητήστε με αρκετούς εμπόρους πριν πάρετε την τελική σας απόφαση.

Γιώργος Τσαουσίδης, barieras@hotmail.com