Στις 19 Ιουνίου, στο Παρίσι, πραγματοποιήθηκε συνέδριο με θέμα τη βία κατά των γυναικών επικεντρωμένο, ωστόσο, σε αυτήν που στρέφεται κατά των γυναικών με αναπηρία. Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, στη Γαλλία, μία γυναίκα πεθαίνει κάθε 2 μέρες εξαιτίας βίας που έχει υποστεί από τον σύζυγο ή σύντροφο, νυν ή πρώην.
Το σοκαριστικό αυτό στοιχείο προέκυψε έπειτα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Γαλλικού υπουργείου υγείας το 2004 και έκτοτε δεν έχει πάψει να απασχολεί ούτε την κοινή γνώμη, ούτε τις αρμόδιες υπηρεσίες, ούτε βέβαια και τις γυναίκες που παρακολουθούν τη διαρκή επιδείνωση των όρων διαβίωσής τους σε όλα τα επίπεδα (εργασία, υγεία, μητρότητα, σεξουαλικότητα).
Εξού και στη Γαλλία το 2010, η βία κατά των γυναικών έχει αναδειχθεί σε μείζον ζήτημα, στο κοινωνικό πρόβλημα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Όμως και στην Ελλάδα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρούμε ότι τα πράγματα είναι καλύτερα, ιδιαίτερα αν θυμηθούμε το μακρύ κατάλογο συζυγοκτονιών που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν την αβάσταχτη πίεση που προκαλείται εις βάρος των γυναικών, πόσο δε μάλλον όταν οι τελευταίες υφίστανται τη διπλή καταπίεση του να είσαι γυναίκα με αναπηρία. Η πρωτοβουλία για την οργάνωση και την πραγματοποίηση του συνεδρίου ανήκει στο σύλλογο «Γυναίκες για να πουν, γυναίκες για να δράσουν» (FDFA, Femmes pour le dire femmes pour agir) που ιδρύθηκε το 2003 από την κα. Μοντύ Πιό (Maudy Piot) που παραμένει ακόμα στην προεδρεία του, με στόχο οι γυναίκες που έχουν αναπηρία, ανεξάρτητα από το είδος της τελευταίας, να αποκτήσουν τόσο ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για τις ίδιες όσο και ένα μαχητικό πλαίσιο ενάντια στη διπλή καταπίεση που αναφέραμε παραπάνω. Κι ενώ ο σύλλογος απευθύνεται κατά κύριο λόγο στις γυναίκες, δεν αποκλείει τη συμμετοχή ανδρών στις τακτικές δραστηριότητες που αφορούν κυρίως ατελιέ δημιουργίας (ζωγραφική, τραγούδι, θέατρο, κατασκευή κοσμημάτων κ.ά), ομάδα ψυχολογικής υποστήριξης, συναντήσεις ανταλλαγής εμπειριών και αναγνώσεων, οργανωμένες επισκέψεις στο κολυμβητήριο, αλλά και …ατελιέ αισθητικής και μακιγιάζ.
Η ζωή της ίδιας της Πιό αποτελεί ένα τρανό παράδειγμα της εν λόγω προβληματικής, αλλά και κουράγιου και δύναμης απέναντι σε ό,τι μπορεί να φαίνεται ακατόρθωτο ή και ουτοπικό. Ψυχαναλύτρια και συγγραφέας η ίδια, πρόκειται για ιδιότητες που απέκτησε μετά την ολική τύφλωση που επήλθε στα τριάντα της χρόνια εξαιτίας μιας γεννετικής ασθένειας που ονομάζεται χρωστική αμφιβλιστροϊδείτιδα (rétinite pigmentaire). Σήμερα, στην ηλικία των 69 ετών, παραμένει μάχιμη σε όλα τα επίπεδα συνέχιζοντας τη συγγραφή βιβλίων με θέμα την αναπηρία και τις γυναίκες, την επίβλεψη της ομάδας ψυχολογικής υποστήριξης και αυτήν της ανταλλαγής εμπειριών του συλλόγου αλλά και την οργάνωση συνεδρίων, φόρουμ και συνεχούς επικοινωνίας με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και τον τύπο. Μητέρα η ίδια, δεν παρέλειψε να καταθέσει την εμπειρία της στο βιβλίο της «Πώς να είσαι μητέρα διαφορετικά. Μητρότητα και αναπηρία», αλλά και να υπερασπίζεται με κάθε ευκαιρία το δικαίωμα στην ενημέρωση, στη δωρεάν αντισύλληψη και εκούσια διακοπή εγκυμοσύνης για τις γυναίκες γενικά, και ειδικότερα για όσες έχουν κάποια αναπηρία.
Ελπίζοντας να έχουμε την ευκαιρία να παρουσιάσουμε το έργο της Μοντύ Πιό πιο αναλυτικά σε επόμενο τεύχος, θα επιστρέψουμε στις θεματικές και τον σκοπό του συνεδρίου. Ξεκινώντας από τον τελευταίο, πρόκειται για την πρώτη δημόσια προσπάθεια συλλογικού στοχασμού πάνω σε ένα θέμα που όχι μόνο παραμένει ταμπού αλλά και πολύ περισσότερο σύνηθες απ’όσο μπορούμε να φανταστούμε, και που, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η υπεύθυνη σύνταξης του Αναπηρία ΤΩΡΑ, βάζει τις γυναίκες που έχουν αναπηρία στα χαρακώματα. Όπως το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών γενικά, έτσι και αυτό της βίας που στρέφεται κατά των γυναικών που έχουν αναπηρία αφορά όλες τις κοινωνίες, όλες τις κοινωνικές τάξεις χωρίς εξαίρεση και χωρίς διαβαθμίσεις, την ίδια στιγμή που επενδύεται με ένα πέπλο σιωπής που το καθιστά περισσότερο αφόρητο και ανεξέλεγκτο.
Οι προσεγγίσεις που επιχειρήθηκαν στο συνέδριο από γνωστούς και γνωστές επιστήμονες και θεσμικά πρόσωπα, κινήθηκαν σε ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα που εκτείνεται από την ιατρική μέχρι την τέχνη και από τον ψυχισμό μέχρι την κοινωνία. Πιο συγκεκριμένα, τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξαν οι παρεμβάσεις των Φατιμά Λαλέμ και Βερονίκ Ντιμπαρί, αντιδημάρχων στο Δήμο του Παρισιού και υπεύθυνες αντιστοίχως για τα ζητήματα ισότητας καθώς και γι’ αυτά που αφορούν στους πολίτες με αναπηρία. Ακολούθησε παρέμβαση της ιστορικού και συγγραφέα Μισέλ Περό με θέμα «Είναι η βία η μοίρα των γυναικών; Τα μαθήματα που μας δίνει η ιστορία». Στη συνέχεια ακολούθησαν οι παρεμβάσεις της Μοντύ Πιό με θέμα «Η βία “κοιτάει” τις γυναίκες που έχουν αναπηρία», της Εμανουέλ Πιέ, γιατρού και προέδρου του Φεμινιστικού Συλλόγου Ενάντια στο Βιασμό με θέμα «Αναπηρία και σεξουαλική βία», της Ερνεστίν Ροναί, υπεύθυνης του Παρατηρητηρίου για τη βία κατά των γυναικών με θέμα «Το εύρος και οι μηχανισμοί της βίας κατά των γυναικών», της Μυριέλ Σαλμονά, ψυχιάτρου ψυχοθεραπεύτριας με θέμα «Οι ψυχοτραυματικές συνέπειες της βίας» και, τέλος, αυτή της Μαρί Μονάρ, εκδότριας και συγγραφέα, με θέμα «Η βία κατά των γυναικών στα κόμικς».
Στο τέλος του συνεδρίου ακολούθησε συζήτηση μέσα από την οποία προσπαθήσαμε να αντλήσουμε το σημαντικότερο μέρος τόσο της βιωμένης εμπειρίας όσο και των επιστημονικών συμπερασμάτων προκειμένου να μπορέσουμε να διελευκάνουμε κάποιες από τις πολλές και πολυεπίπεδες εκφάνσεις του σκοτεινού αυτού ζητήματος. Ελπίζοντας σύντομα να ακολουθήσουν και στη χώρα μας παρόμοιες πρωτοβουλίες, στο βαθμό που δεν υστερούμε ούτε στα προβλήματα ούτε όμως και στο επιστημονικό και ανθρώπινο δυναμικό που είναι σε θέση να τα προσεγγίσει, ανανεώνουμε το ραντεβού για το επόμενο τεύχος του Αναπηρία ΤΩΡΑ με στόχο μια όσο το δυνατόν πιο άρτια και συνεπή ενημέρωση πάνω στις εργασίες της 19ης Ιούνη.
Περισσότερες πληροφορίες στην ηλεκτρονική διεύθυνση του συλλόγου FDFA (στα γαλλικά): www.femmespourledire.asso.fr
Έλσα Παπαγεωργίου
Κοινωνιολόγος, Υποψήφια διδάκτορας Φιλοσοφίας στο Université Paris 8
elsa.papageorgiou@gmail.com