Μετα-ανθρωποίηση (“Transhumanism”) – η ενίσχυση της ανθρώπινης φύσης με τη χρήση της τεχνολογίας – ηχεί σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Αλλά όταν έρθει αυτή η στιγμή (και θα έρθει), θα δημιουργήσει μοναδικά προβλήματα στις παραγωγικές διαδικασίες.
ΜΕ ΤΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. Το περασμένο φθινόπωρο οι συντάκτες ενός περιοδικού με ηγετική θέση στο χώρο της δημόσιας και εξωτερικής πολιτικής, ζήτησαν από οκτώ εξέχοντες διανοούμενους να προσδιορίσουν την ενιαία ιδέα που αισθάνονταν ότι θα αποτελούσε τη μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα.
Οι περισσότερες από τις προτάσεις ήταν κάποιοι παλιοί γνωστοί «δαίμονες»: κάποιος από τους συνηθισμένους οικονομικούς μύθους, η ιδέα διεξαγωγής ενός πολέμου με «το κακό», η «αμερικανοφοβία», κλπ. Μόνο ο Francis Fukuyama, μέλος του προεδρικού συμβουλίου σχετικά με τη Βιοηθική, πρότεινε έναν νέο υποψήφιο: τη «Μετα-ανθρωποίηση» (Transhumanism).
Η μετα-ανθρωποίηση μπορεί να περιγραφεί σαν η τεχνολογία προηγμένης ενδυνάμωσης του ανθρώπου. Ενώ περιλαμβάνει μια σειρά από φυσικές τροποποιήσεις (αδιαμαντοειδή δόντια, μαλλιά που αποκτούν φόρμα μόνα τους, αυτοκαθαριζόμενα αυτιά, οστά με μικροϊνίδια, μεταβολιστές λιπιδίων, μυς από πολυμερή), το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των τεχνολογικών εφαρμογών εστιάζεται στην ολοκλήρωση της συνεργασίας του εγκεφάλου και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, και ειδικότερα σε δίκτυα εγκεφάλων και υπολογιστών. Δείγματα εφαρμογών μετα-ανθρωποίησης μπορεί να περιλαμβάνουν κυτταρικά μοσχεύματα τηλεφωνικών συνδέσεων (τα οποία θα επιτρέπουν την εικονική τηλεπάθεια), δυνατότητα εφεδρικής αποθήκευσης και ενίσχυσης της μνήμης, καταγραφή της σκέψης, επιταχυντές των αντανακλαστικών, συνεργάσιμη συνείδηση (προβολή βαθύτερων εννοιών στον εγκέφαλο), και μία μακρά σειρά από συνειδητά ελεγχόμενους ενεργοποιητές.
Τελικά η τεχνολογία θα μπορούσε να κάνει εφικτή τη μεταφορά του συνόλου τής σκέψης και των νοητικών διεργασιών από έναν εγκέφαλο σε έναν άλλο, με ένα είδος διαδοχικότητας που θεωρητικά θα προσομοίαζε την αθανασία, μιας και η σκέψη θα «φιλοξενείτο» για το περιορισμένο διάστημα της βιολογικής ζωής σε ένα σώμα, και κατόπιν θα περνούσε στο επόμενο.
Παρότι πολλές από αυτές τις εκδοχές ικανοτήτων είναι σαφώς μακριά, αρκετές προσελκύουν ήδη τους ερευνητές (βλ. το «Εγκεφαλικό Κέρδος»), ενώ καμία δεν έχει αποδειχθεί πραγματικά ανέφικτη.
Ο Fukuyama προφανώς αισθάνθηκε ότι η τεχνολογία έχει ήδη γίνει αρκετά προσιτή, ώστε να γράψει ένα βιβλίο με τίτλο «Το Μέλλον μας Μετά τον Άνθρωπο: οι συνέπειες της Βιοτεχνολογικής Επανάστασης», όπου υποστηρίζεται η άποψη ότι η ανθρωπότητα θα πρέπει να κάνει όλη αυτή την ιδέα να αποτύχει.
Η κυριότερη ανησυχία του είναι ότι η μετα-ανθρωποίηση θα έβαζε τεράστια εμπόδια στην ιδέα των ίσων δικαιωμάτων των ανθρώπων, καθώς θα πολλαπλασίαζε τις μορφές της ανθρώπινης ύπαρξης πολύ πάνω από το όριο της ανοχής μας. (Αν δημιουργούνται τόσα πολλά προβλήματα με κάτι τόσο απλό, όσο το χρώμα του δέρματος των ανθρώπων, τότε φανταστείτε τί μπορεί να συμβεί όταν εμφανιστούν οι πρώτοι άνθρωποι με φτερά, ενισχυμένη μνήμη και επιταχυντές αντανακλαστικών).
Η Άγνοια Δεν Είναι Επιλογή
Ακόμα, δεν είναι σαφές ότι το μποϊκοτάρισμα της νευροτεχνολογίας θα είναι μια ρεαλιστική επιλογή. Όταν οι άνθρωποι γύρω σας — ανταγωνιστές, συνάδελφοι, συνεργάτες — μπορούν να τρέξουν τις αναζητήσεις του Google στους εγκεφάλους τους κατά τη διάρκεια των συνομιλιών ή να διαβάσουν ανεστραμμένα έντυπα σε κάποιο γραφείο από απόσταση 10 μέτρων ή να θυμηθούν επακριβώς ποιος είπε τί, πότε και πού, ή να συντονίσουν τους χειρισμούς μιας επαγγελματικής συνάντησης τηλεπαθητικά, ή να εργάζονται για πάντα χωρίς ανάπαυλα ή να συντονίσουν κάθε συσκευή σε μία γραμμή παραγωγής μόνο με τη σκέψη, η μόνη πιθανή εναλλακτική σας επιλογή είναι να συμμετάσχετε με τους ίδιους όρους ή να συνταξιοδοτηθείτε. Καμία εταιρεία δε θα μπορούσε να αγνοήσει για πολύ το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του εργατικού δυναμικού με νευροτεχνολογική ενίσχυση.
Σήμερα, οι μόνοι άνθρωποι που σκέφτονται για τη μετα-ανθρωποίηση είναι μελλοντολόγοι, ειδικοί σε θέματα ηθικής (όπως ο Fukuyama) και ερευνητές. Εντούτοις, εάν και όταν προωθηθούμε σε αυτήν την τεχνολογία, συγκεκριμένα θέματα διοίκησης και διαχείρισης θα πρέπει να μελετηθούν.
Καμία εταιρία δε θα μπορούσε να αγνοήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του εργατικού δυναμικού με νευροτεχνολογική ενίσχυση για πολύ.
Εξετάστε, παραδείγματος χάριν, την περίπτωση της βελτίωσης της διαχείρισης.
Από μία καθαρά καπιταλιστική άποψη, μια αρετή της μετα-ανθρωποποίησης είναι ότι ενσωματώνει το σώμα και το μυαλό στο συνεχή κύκλο βελτίωσης, που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες καταναλωτικές τάσεις. Όταν μία συγκεκριμένη τροποποίηση – όπως η φλοιώδης απεικόνιση – εφευρεθεί επιτυχώς, νεώτερες και καλύτερες εφαρμογές θα εμφανίζονται στην αγορά κάθε χρόνο, επιδεικνύοντας χαμηλότερες ενεργειακές απαιτήσεις, υψηλότερη ανάλυση, υπερ-φασματική ευαισθησία, μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μεταξύ των περιστατικών «πτώσης» του συστήματος, πλουσιότερη καταγραφή, καλύτερα χαρακτηριστικά διανομής και εφεδρικής καταγραφής, και τα λοιπά.
Πολλαπλασιάστε με όλες τις συσκευές που εμπεριέχονται στην διαδικασία της μετα-ανθρωποίησης και θα γίνει σαφές ότι ακόμα και οι ασφαλέστεροι οικονομικά χρήστες θα εξαναγκαστούν να επιλέξουν έναν μικρό αριθμό εφαρμογών από μια τεράστια σειρά των δυνατοτήτων.
Μια άλλη ανησυχία θα μπορούσε να είναι η διαχείριση των ψηφιακών δικαιωμάτων.
Όταν οι εγκέφαλοι θα μπορούν να αλληλεπιδρούν με σκληρούς δίσκους, η απομνημόνευση θα γίνει ομότιμο της αντιγραφής. Πιθανώς, οι παραγωγοί πνευματικής ιδιοκτησίας θα αντιδράσουν με το συνηθισμένο μίγμα των πολιτικών, όπου μερικές είναι γενναιόδωρες και μερικές όχι.
Μερικοί παραγωγοί θα θελήσουν να τους πληρώνετε κάθε φορά που θυμάστε κάτι, άλλοι θα σας επιτρέπουν να κρατήσετε το περιεχόμενο στη συνείδηση για όσο χρόνο επιθυμείτε αλλά θα χρεώνουν ένα επιπλέον ποσό όταν τα περιεχόμενα θα μετακινούνται στην μακροπρόθεσμη μνήμη, ενώ άλλοι θα απαιτήσουν να σβήσουν το περιεχόμενό τους εξ ολοκλήρου, καθώς τα δικαιώματα λήγουν, προκαλώντας ουσιαστικά μια – βάσει του νόμου – περιορισμένη μορφή αμνησίας.
Παρότι οποιοδήποτε από τα παραπάνω παραδείγματα μπορεί να έχει λάθη σε επιμέρους λεπτομέρειες, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει μία σειρά από ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας τα οποία θα χρειαστούν διαχείριση.
Η εποχή της μετα-ανθρωποποίησης μοιάζει να είναι η «Χρυσή Εποχή» για τις βιομηχανικές οργανώσεις και τις δεξιότητές τους.
Ακόμα και στην περίπτωση των προβλημάτων όπου οι βιομηχανίες δεν θα έχουν άμεσες λύσεις, θα υπάρξουν οι κατάλληλοι άνθρωποι που θα σκεφτούν τις απαντήσεις.
Πάρτε για παράδειγμα το εξαιρετικά εξοργιστικό πρόβλημα της νευροασφάλειας.
Ένας εγκέφαλος ο οποίος εργάζεται σε δίκτυο θα είναι προφανώς ένας εξαιρετικά ελκυστικός στόχος για τον καθ’ έναν, από εκτός νόμου εγκληματίες, έως hackers και spammers. Γιατί να ανησυχήσετε για την προαγωγή σας όταν μπορείτε να φτιάξετε έναν ιό που θα διαμορφώσει τον εγκέφαλο του ανωτέρου σας ώστε και μόνο η σκέψη για το άτομό σας να δραστηριοποιεί τα κέντρα της ευχαρίστησής του/της;
Γιατί να ασχοληθείτε με το «ψάρεμα» πιστωτικών καρτών μέσω διαδικτύου, όταν μπορείτε να κατευθύνετε τα θύματά σας έτσι ώστε να μεταφέρουν τις αποταμιεύσεις τους κατ’ ευθείαν στον τραπεζικό σας λογαριασμό; Γιατί να ανεχτείτε την παρουσία απίστων όταν μπορούν να μετατραπούν σε φανατικούς της πίστης που θα τους υποδείξετε με την ενεργοποίηση ενός κουμπιού;
Ποιον Μπορείτε Να Εμπιστευθείτε; – Σίγουρα Όχι Εσάς.
Ο Peter Cassidy, γενικός γραμματέας της ομάδας εργασίας για την αντιμετώπιση του «ψαρέματος», είναι ένας από τους λίγους αναλυτές που αναρωτιούνται για τη Νευροασφάλεια. Υποστηρίζει ότι ένα από τα κυριότερα προβλήματα είναι ότι ο εγκέφαλος μοιάζει να θεωρεί τον εαυτό του σαν ένα προστατευμένο περιβάλλον.
Όταν η περιοχή Α του εγκεφάλου παίρνει ένα αίτημα αρχείων από την περιοχή Β, παραδίδει τα στοιχεία αυτόματα, χωρίς να ζητήσει ταυτότητα ή να επιβάλει τον ελάχιστο δυνατόν έλεγχο εξακρίβωσης.
Είναι αλήθεια ότι η ηλικία και η εμπειρία σταδιακά χτίζουν μια σύντομη λίστα με οδηγίες απαγορεύσεων, όπου συχνά περιλαμβάνονται συγκεκριμένες εντολές προερχόμενες από τον υποθάλαμο και τους επινεφρίδιους αδένες (τέτοιες απαγορεύσεις μπορεί να αφορούν σε εντολές του τύπου: “στοιχηματίστε το σπίτι στο κόκκινο,” ή “ξεκίνησε έναν καυγά με εκείνη την παρέα των ναυτικών”). Σε γενικές γραμμές όμως, η μάθηση είναι αργή και τα αποτελέσματα ετερόκλητα. Τέτοια χαλαρότητα θα είναι ανεπαρκής σε μια εποχή όπου η ανάδυση δεδομένων από τον εγκέφαλο–στόχο (brainjacking) θα έχει γίνει μια εύλογη μορφή δολιοφθοράς.
Ο Cassidy επισημαίνει ότι ένα από τα κυριότερα προβλήματα στη νευροασφάλεια είναι ο εντοπισμός των πρακτόρων που έχουν αποκτήσει την εμπιστοσύνη. Όλη η ασφάλεια εξαρτάται από το σχήμα: «δυο εμπιστευμένα μέρη και ένας τρίτος που αιτεί την εμπιστοσύνη». Τα δύο εμπιστευμένα μέρη είναι ο εγκέφαλος και ο υπολογιστής που βρίσκονται σε σύνδεση, ενώ το τρίτο μέρος (που αιτεί την εμπιστοσύνη) ο πιθανός εισβολέας.
Το πρόβλημα της νευροασφάλειας είναι ότι αναμιγνύει όλες αυτές τις ταυτότητες στον ίδιο εγκέφαλο. Σας εξαναγκάζει στο ερώτημα αν, πότε και πώς θα πρέπει να εμπιστευθείτε τον εαυτό σας. Επίσης, τόσο οι βιομηχανίες όσο και οι υπεύθυνοι προσωπικού, έχουν εξοικειωθεί με την ουσία ακόμη και αυτού του ζητήματος, το οποίο μοιάζει με την ανάλυση του προβλήματος μιας επιχείρησης ενάντια σε έναν υπάλληλο που έχει διαφθαρεί.
Μία πιθανή προσέγγιση στην νευροασφάλεια είναι να εμφυτευθεί μια κοινή-βασική υποδομή στους εγκεφάλους μας, έτσι ώστε κάθε νευρική περιοχή να μπορεί να υπογράψει και να επικυρώσει τα αιτήματα και τις απαντήσεις από οποιαδήποτε άλλη περιοχή. Μια άλλη λύση είναι η διατήρηση ενός εγκεκριμένου καταλόγου διανοητικών διεργασιών και ο αποκλεισμός κάθε άλλης διεργασίας που δεν περιλαμβάνεται στον αρχικό κατάλογο. (Ερωτήματα σχετικά με το αν ο αρχικός κατάλογος μπορεί να αλλοιωθεί, θα μπορέσουν να αντιμετωπισθούν με τη συνεχή αναζωογόνησή του με εμφυτευμένα, και μη προσβάσιμα από επιθέσεις, τσιπς ROM).
Επίσης, πιθανώς να γίνει απαραίτητο να μεταφερθούν σημαντικές νοητικές διεργασίες σε θέσεις υψηλότερης ασφάλειας υπολογισμού. Θεωρητικά, τέτοια μέτρα μπορεί να βελτιωθούν στο σύστημα της νευοασφάλειας που μας επιβλήθηκε από την εξέλιξη, καθιστώντας μας λιγότερο τρωτούς στους ελκυστικούς μουσικούς τόνους και τα πολιτικά συνθήματα.
Νέοι Ορίζοντες Ασφάλειας
Ο Lance James, ανώτερος διοικητικός υπάλληλος της “Secure Science”, μιας εταιρείας παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, γράφει ένα βιβλίο (τίτλος του έργου: «Το Μάτι Που Σας Ορίζει») με θέματα σχετικά με την ασφάλεια σε περιβάλλον εργασίας νευρωνικών δικτύων. Στο βιβλίο του παρατηρεί ότι η έρευνα εφαρμοσμένης μηχανικής για τέτοια θέματα ασφάλειας θα είναι πολύ δυσκολότερη από την έρευνα σε συμβατικά θέματα ασφάλειας, μιας και η πρώτη δεν έχει καθορίσει με ακρίβεια το αντικείμενο του έργου της και τις δραστηριότητές της.
Η συμβατική δικτύωση επιτρέπει στους ερευνητές να εφαρμόσουν πειραματικές επιθέσεις σε μοντέλα δικτύων που είναι όμοια με τα πραγματικά. Μοντέλα–απομιμήσεις του εγκέφαλου δεν βρίσκονται πουθενά στο πεδίο, πράγμα που σημαίνει ότι οι ερευνητές και οι μηχανικοί στην νευροασφάλεια θα χρειαστεί να δουλέψουν σε πραγματικούς εγκεφάλους. Αυτό θα είναι κάπως περίεργο, καθώς οι εθελοντές για τέτοιου είδους πειράματα θα είναι πολύ λίγοι.
Όσο για το γεγονός ότι η νευροτεχνολογία δεν θα χρησιμοποιεί καλώδια (σε αντίθεση με την ταινία “The Matrix”, οι άνθρωποι δεν θα περιφέρονται με ανοικτούς υποδοχείς εγκεφάλου), αυτό θα προσθέσει περισσότερο πονοκέφαλο στους υπεύθυνους ασφαλείας.
Εντούτοις, συνεχίζει ο James, τα στοιχεία δεν είναι όλα άσχημα. Ένα μεγάλο μέρος από τα σημερινά προβλήματα ασφαλείας υπολογιστών μπορεί να αποδοθεί στην ομοιομορφία του υλικού και του λογισμικού μας. Οι χάκερς κάνουν τη ζημιά τους μαθαίνοντας πώς να εκμεταλλεύονται αυτές τις “μονοκαλλιέργειες.” Εάν ο κάθε χρήστης έχτιζε και προγραμμάτιζε τον υπολογιστή του ο ίδιος, η ασφάλεια θα ήταν εντυπωσιακά ευκολότερη. Ο εγκέφαλος είναι αυτό-προγραμματιζόμενος και αυτό-οργανωνόμενος, γεγονός που με μεγάλη βεβαιότητα σημαίνει ότι κάθε ενήλικος εγκέφαλος είναι ριζικά διαφορετικός από κάθε άλλο. Σε επίπεδο εμπορίου, λέει ο James, «οι εγκέφαλοι πιθανώς να διαθέτουν τον ίδιο πυρήνα, αν και αυτό ακόμα είναι μια εικασία, αλλά επιτελούν διαφορετικές λειτουργίες και έχουν διαφορετικές εντολές προγραμματισμού.»
Αυτή η ποικιλομορφία πιθανώς να είναι ένα πρόβλημα για τους προμηθευτές νευροτεχνολογίας που ελπίζουν σε οικονομίες κλίμακος από την μαζική παραγωγή, αλλά δίνει στις βιομηχανίες και στους υπεύθυνους τμήματος προσωπικού αρκετό χώρο να ανασάνουν.
“Εμείς και οι περίπλοκα εξελισσόμενοι υπολογιστές μας μπορούμε να συναντήσουμε ο ένας τον άλλον στα μισά του δρόμου.”
– PHILIP K. DICK, «Το Ανθρωποειδές και ο Άνθρωπος», 1972
Επίσης, όλα αυτά τα προβλήματα δεν πρόκειται να εμφανιστούν όλα ταυτόχρονα. Τα πρώτα νεύρο–υπολογιστικά προϊόντα πιθανώς να είναι ενεργοποιητές που θα ελέγχονται με τη σκέψη. Τέτοιου είδους συσκευές μπορεί να εμφανιστούν σε ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών, περιλαμβάνοντας χρήστες τροχοκαρέκλας, τεχνητά μέλη, παιχνίδια με υπολογιστές και έλεγχο μηχανών στη βιομηχανία.
Οι συσκευές που θα επιτρέπουν τη μετάβαση δεδομένων για την ενεργοποίηση μιας απομακρυσμένης συσκευής μπορούν να κατασκευαστούν με σχετική ασφάλεια, επιτρέποντας τη μεταφορά δεδομένων μόνο προς μία κατεύθυνση, ωθώντας τα σήματα ελέγχου προς τα έξω, διαμέσου ηλεκτροδίων (ένα είδος ημιαγωγών). Παράλληλα, η μεταφορά πληροφοριών ανατροφοδότησης από το εξωτερικό περιβάλλον, μπορεί να γίνει διαμέσου των φυσικών αισθήσεων, οι οποίες είναι σχετικά ασφαλείς και επίσης επιτρέπουν τη μεταφορά δεδομένων μόνο προς μία κατεύθυνση.
Τα μηχανικά μέρη του συστήματος πιθανώς να έχουν δικτυακή σύνδεση (και να υπόκεινται σε πιθανές επιθέσεις), αλλά όχι ο εγκέφαλος και οι διεργασίες του.
Τα ζητήματα ασφαλείας θα γίνουν πιο επιτακτικά με την εμφάνιση προϊόντων νευροτεχνολογίας δεύτερης γενιάς: μοσχεύματα στον φλοιό του εγκεφάλου που θα επιτρέπουν στους αισθητήρες και στις αποθήκες μνήμης να «εγγράψουν» απ’ ευθείας στη συνείδηση. Ένα μεγάλο μέρος της έρευνας που βρίσκεται σε εξέλιξη σήμερα για τέτοια μοσχεύματα, εστιάζεται στο να βρεθεί ο τρόπος για τη δημιουργία ενός εντολέα (driver) που θα συνδέεται με τη συνείδηση – όπως ο εντολέας για έναν εκτυπωτή ή για μία κάρτα γραφικών – και θα χρησιμοποιείται μόνο για την αντιληπτικότητα και τη συνειδητοποίηση.
Ευτυχώς, η πρώτη γενιά αυτών των συσκευών θα είναι πιθανώς ηλεκτρονικά μάτια που επαναφέρουν (μεταδίδουν) την όραση σε περιπτώσεις τύφλωσης, μια λειτουργία που δεν απαιτεί τη σύνδεση με το διαδίκτυο. Από εκεί, εν τούτοις, η απόσταση είναι μόνο ένα βήμα (εννοιολογικά, αν και η εφαρμοσμένη μηχανική είναι ένα άλλο ερώτημα) ως την συσκευή που θα δέχεται οποιαδήποτε πληροφορία, καθώς και από φωτογραφικές μηχανές με υπέρυθρη ακτινοβολία ως τον τηλεοπτικό προγραμματισμό. Σε αυτή τη χρονική στιγμή, η ανάγκη για κάποιο επίπεδο συνδετικότητας με το δίκτυο θα γίνει πιο έντονη. Ποιος δε θα ήθελε να έχει την ικανότητα να διαβάσει τα e-mail του (ή να δει το αγαπημένο του σήριαλ) ενώ θα προσποιείται ότι παρακολουθεί μία βαρετή διάλεξη;
Οι βιομηχανικοί σύνδεσμοι ωθούν για δεκαετίες τους χρήστες να αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα τα θέματα ασφαλείας, να μην χρησιμοποιούν απλά την λέξη «ΚΩΔΙΚΟΣ» όταν ζητείται ο κωδικός πρόσβασης, να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν εντοπίζουν το σημείο μη καλωδιακής σύνδεσης και να χρησιμοποιούν ειδικά συστήματα προστασίας (firewalls). Σε γενικές γραμμές, οι οδηγίες αυτές έχουν αγνοηθεί επιμελώς. Ίσως η εμφάνιση των νευρωνικών δικτύων να ενθαρρύνει τους χρήστες να αντιμετωπίσουν τα θέματα ασφαλείας με σοβαρότητα
Ίσως και όχι.
Από τον FRED HAPGOOD
Ο Fred Hapgood (fhapgood@pobox.com) είναι ελεύθερος συνεργάτης αρθρογράφος (freelance writer) με έδρα τη Βοστώνη.
CIO: Congress of Industrial Organizations / Συνέδριο των βιομηχανικών οργανώσεων
CSO: Chief Staff Officer / Κύριος ανώτερος υπάλληλος προσωπικού
App: apparatus, apparent, appended, appendix, apprentice / συσκευές, προφανής, επισυναπτόμενες, παράρτημα, μαθητευόμενος
Απόδοση στα ελληνικά:
Κωνσταντίνος Δ. Παπαντωνόπουλος – Φυσικοθεραπευτής (IPNFA Assistant)
e-mails: kp@fpt.gr, info@fpt.gr
url: www.fpt.gr