Καθημερινά συναντάμε ανθρώπους με αναπηρίες: κάποιον τυφλό που προσπαθεί να περάσει το δρόμο, μία γυναίκα που κάνει νοήματα στον φίλο της, κάποια άλλη να ψωνίζει καθισμένη σε αναπηρικό αμαξίδιο, ή κάποιον να περπατάει έχοντας μπαστούνι ή πατερίτσες. Ίσως έχετε σκεφτεί πόσο δύσκολο είναι να ζει κανείς με αναπηρία, να κινείται ή να δουλεύει.
Μπορείτε να φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι για έναν άνθρωπο με αναπηρία να γνωρίσει κάποιον/α, να δειπνήσει σε ένα εστιατόριο, να πάει στο σινεμά ή στο θέατρο και να μετακινηθεί; Πώς γνωρίζει κανείς κάποιον ή κάποια; Πώς ακριβώς τα άτομα με αναπηρία βρίσκουν την πραγματική αγάπη;
Έχετε σκεφτεί ποτέ πώς είναι για ένα άτομο με αναπηρία να κάνει σεξ;
Σαν όλους τους υπόλοιπους. Απλώς διαφορετικά.
Τα άτομα με αναπηρία μπορούν να κάνουν σεξ και να το απολαύσουν, όπως και τα άτομα χωρίς αναπηρίες. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι με αναπηρία είναι μέλη μίας κοινότητας με δική της κουλτούρα και κοινωνικούς κανόνες, με τις δικές της ιδιαίτερες συμπεριφορές και τα δικά της επικοινωνιακά πλαίσια, που ίσως διαφέρουν από εκείνα των ατόμων χωρίς αναπηρία, αλλά είναι εξίσου πλούσια και ενδιαφέροντα.
Παρόλο που είναι δύσκολο να ζει κανείς υπό συνθήκες αναπηρίας, η αναπηρία από μόνη της δεν είναι ούτε αρνητικός ούτε θετικός παράγοντας στην προσωπική ζωή ενός ανθρώπου. Η παραπληγία για παράδειγμα, δεν είναι ούτε καλή, ούτε κακή. Απλώς υπάρχει, όπως υπάρχει το φύλο ή οι φυλές. Παρόλο που η αναπηρία, μπορεί να περιορίζει κάποιον/α κινητικά, δεν τον/την περιορίζει να κάνει σεξ πιο πολύ από ό,τι τον περιορίζει η εθνικότητα ή το φύλο του/της.
Σεξουαλική Έκφραση
Τα ΜΜΕ, η τηλεόραση και ο κινηματογράφος παρουσιάζουν τη σεξουαλική ζωή των ανθρώπων με αναπηρία με δύο από τους παρακάτω τρόπους:
– O/Η δεξιοτέχνης της γλώσσας, που λόγω της περιορισμένης του/της ικανότητας να κινηθεί, έχει μάθει να κάνει καλό στοματικό έρωτα για να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές του/της ανάγκες.
– Το ασεξουλικό άτομο, που είναι μισό άντρας μισό γυναίκα, αδύνατον να έχει κάθε σεξουαλική επαφή και επομένως δε θεωρείται ανθρώπινο ον.
Η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
Η σεξουαλική έκφραση και η ελκυστικότητα των ανθρώπων με αναπηρίες δεν διαφέρει από εκείνη των ανθρώπων χωρίς αναπηρία – η επιθυμία κάποιου να είναι σεξουαλικός και ελκυστικός και να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές του ανάγκες, συνεχίζει να υπάρχει και όταν αυτός/ή έχει αναπηρία.
Ο κάθε άνθρωπος με αναπηρία είναι δυνατό και πρέπει να γνωρίζει τις πνευματικές, συναισθηματικές και σεξουαλικές του ανάγκες, και να βρίσκει τον καλύτερο τρόπο για να τις εκφράζει.
Κάνετε σεξ;
Στο παρελθόν, οι άνθρωποι με αναπηρίες θεωρούνταν από την κοινωνία παράξενοι και απωθητικοί. Στις μέρες, η κοινωνία έχει αρχίσει να απορρίπτει τις αρνητικές ταμπέλες και να εξερευνεί τη σεξουαλική και συναισθηματική ζωή των ανθρώπων με αναπηρία. Όμως, πολλοί είναι αυτοί που μας απευθύνουν προσωπικές και σχεδόν ανόητες ερωτήσεις του τύπου: Μπορείς να κάνεις σεξ; Επιθυμείς ακόμα να έχεις σεξουαλική επαφή;
Οι άνθρωποι έχουν σεξουαλικές ανάγκες ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, το φύλο τους, τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις ή την αναπηρία τους. Ενώ άλλες μειονότητες, ιδιαίτερα οι ομοφυλόφιλοι, μπορεί να νιώθουν άσχημα, όταν πρέπει να απαντήσουν σε ερωτήσεις για το πώς το «κάνουν», οι άνθρωποι με αναπηρίες συνήθως καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούν όχι στον τρόπο που κάνουν σεξ, αλλά στο αν είναι ικανοί να κάνουν σεξ.
Η σεξουαλική συμπεριφορά μεταξύ ετεροφυλόφιλων δεν περιλαμβάνει μόνο τη διείσδυση του πέους στο αιδοίο, αλλά κι άλλους τρόπους σεξουαλικής επαφής, όπως ο στοματικός ή ο πρωκτικός έρωτας, τα φιλιά και τα χάδια.
Όμοια, οι ομοφυλόφιλες γυναίκες εκφράζονται σεξουαλικά μέσω της αιδοιολειξίας και οι ομοφυλόφιλοι άντρες δεν κάνουν μόνο πρωκτικό σεξ. Οι άνθρωποι με αναπηρίες εκφράζονται σεξουαλικά με ποικίλους τρόπους, και περιορίζονται μόνο από το σώμα τους ή τη φαντασία τους.
Βρείτε τον/την τέλειο/α σύντροφο
Αν νομίζετε ότι είναι δύσκολο για κάποιον που είναι αρτιμελής να βρεί έναν/μία ξεχωριστό/ή σύντροφο, σκεφτείτε πώς θα νιώθουν οι άνθρωποι με αναπηρία. Πρέπει να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τα συνηθισμένα ζητήματα της προσωπικότητας, ελκυστικότητας και ερωτικής συμπεριφοράς, αλλά και να δραστηριοποιηθούν συναισθηματικά σε έναν κόσμο που δεν έχει σχεδιαστεί για ανθρώπους με δυσκολία κίνησης, ακοής ή όρασης.
Για παράδειγμα, σκεφτείτε τις συμπεριφορές κατά τη διάρκεια του φλερτ. Μπαίνετε μέσα σε ένα μπαρ, βρίσκετε κάποιον/α, που σας αρέσει και τον/την κοιτάνε και χαμογελάτε. Ένα άτομο με πρόβλημα όρασης θα φτάσει μέχρι την πόρτα… και μετά τι; Θα περιμένει από κάποιον/α που μπορεί να δει, να κάνει την πρώτη κίνηση; Θα αρχίσει να μιλάει σε κάποιον/α ελπίζοντας ότι είναι όμορφος/η; Οι πιθανότητες που έχουν τα άτομα με πρόβλημα όρασης να βρούν τον «τέλειο/α» σύντροφο είναι περιορισμένες, σε σύγκριση με τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Το ίδιο συμβαίνει και σε έναν άνθρωπο με πρόβλημα ακοής, εκτός και αν έχει την τύχη να βρει κάποιον που γνωρίζει τη νοηματική γλώσσα. Αν ένα άτομο με πρόβλημα ακοής βρει κάποιον που γνωρίζει λίγο τη νοηματική γλώσσα και είναι πρόθυμος να τη μάθει, τότε χρειάζεται πολύς χρόνος για να αναπτυχθεί μία πιο στενή σχέση ανάμεσα στα δύο άτομα
Τα άτομα με κινητικές αναπηρίες μπορεί να δυσκολεύονται επίσης να κάνουν επαφές. Γενικά, οι άνθρωποι δε ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν στα άτομα με κινητική αναπηρία. Γίνονται ήδη κάποιες προσπάθειες τις τελευταίες δεκαετίες για να καταρριφθούν οι προκαταλήψεις απέναντι σ’αυτούς τους ανθρώπους, αλλά δυστυχώς, η πραγματικότητα είναι πως οι περισσότεροι άνθρωποι, θα διάλεγαν για σύντροφο κάποιον/α που δεν έχει κινητική αναπηρία.
Για παράδειγμα, συχνά θεωρείται πως οι άνθρωποι που κάθονται σε αναπηρικό αμαξίδιο είναι πλήρως παράλυτοι, και άρα δεν είναι ικανοί να χρησιμοποιήσουν τα γεννητικά τους όργανα. Αυτό μπορεί όντως να ισχύει για ορισμένους ανθρώπους με κινητική αναπηρία, αλλά το μεγαλύτερο ποσοστό είναι σεξουαλικά ενεργό. Επειδή, όμως, αυτά τα άτομα δεν κυκλοφορούν με ταμπέλες που γράφουν: «Το πέος μου λειτουργεί κανονικά», έχουν λιγότερες πιθανότητες να βρουν σεξουαλικό σύντροφο.
Είναι βέβαιο πως οι άνθρωποι με αναπηρία δεν έχουν μεγάλο πρόβλημα στο να βρουν κάποιον/α που ανήκει στην ίδια με αυτούς κοινότητα, αλλά δεν θα ήταν καλύτερα να έχουν την επιλογή να διαλέξουν οποιοδήποτε σύντροφο με ή χωρίς αναπηρία;
Βγαίνοντας ραντεβού
Από τη στιγμή που ένα άτομο με αναπηρία γνωρίσει κάποιον/α, που τον/την ενδιαφέρει, αντιμετωπίζει επιπλέον δυσκολίες, γιατί δυστυχώς ζει σε έναν κόσμο που είναι σχεδιασμός για ανθρώπους χωρίς αναπηρίες:
Σκεφτείτε τον Βασίλη, με πρόβλημα όρασης, που θέλει να βγει σε ένα εστιατόριο με μία κοπέλα, τη Δήμητρα. Πρώτα από όλα πρέπει να κανονίσει τη μεταφορά τους, ιδιαίτερα αν και η Δήμητρα έχει πρόβλημα όρασης και δε μπορεί να οδηγήσει. Ο Βασίλης θα πρέπει να πληρώσει είτε ταξί είτε λεωφορείο για τη μεταφορά τους, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να γνωρίζει τη διαδρομή, πού θα πρέπει να αποβιβαστούν και πώς θα μπορέσουν να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Σκεφτείτε ότι ο Βασίλης θα πρέπει να περάσει από το σπίτι της Δήμητρας για να πάνε στο εστιατόριο – εκτός και αν εκείνη δεν έχει πρόβλημα όρασης και συναντηθούν κατευθείαν εκεί. Αφού φτάσει εκεί, ο Βασίλης, θα πρέπει να ζητήσει μενού γραμμένο σε σύστημα Μπράιγ ή αν δεν υπάρχει τέτοιο μενού, να ζητήσει τη βοήθεια ενός ανθρώπου χωρίς πρόβλημα όρασης για να του το διαβάσει. Η υπόλοιπη ώρα του δείπνου θα κυλήσει φυσιολογικά, μέχρι τη στιγμή που ο Βασίλης θα ζητήσει το λογαριασμό, οπότε και θα πρέπει να ζητήσει από τη Δήμητρα ή το σερβιτόρο να διαβάσουν τον λογαριασμό για αυτόν.
Σκεφτείτε την Αθηνά, με πρόβλημα ακοής, που χρησιμοποιεί τη νοηματική γλώσσα για να επικοινωνεί. Η Αθηνά θα ήθελε να πάει για καφέ και αργότερα στο σινεμά με τον Αλέξη, -κάποιον που γνώρισε πρόσφατα και γνωρίζει λίγο τη νοηματική γλώσσα-, αλλά ανησυχεί για όλα αυτά που θα αντιμετωπίσει. Εκτός και αν ο σερβιτόρος γνωρίζει τη νοηματική γλώσσα, η Αθηνά θα πρέπει να δείξει αυτό που θέλει να παραγγείλει, και μάλλον δε θα μπορέσει να κάνει τις επιθυμητές αλλαγές στην παραγγελία της. Η δυνατότητα τής μεταξύ τους επικοινωνίας, εξαρτάται από το κατά πόσο ο Αλέξης γνωρίζει τη νοηματική γλώσσα. Μετά τον καφέ, πρέπει να επιλέξουν είτε να δουν μία ξένη ταινία με υπότιτλους, είτε να πάνε στο σπίτι της Αθηνάς και να παρακολουθήσουν εκεί κάποια ταινία με υπότιτλους. Οι επιλογές τους είναι σίγουρα περιορισμένες.
Τέλος, σκεφτείτε την Ιωάννα, που χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο και θέλει να πάει στο θέατρο με τον καινούργιο της φίλο, το Θάνο. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει ο σύντροφος της να είναι σίγουρος ότι το θέατρο έχει ειδικές θέσεις για ανθρώπους με αμαξίδιο, και να γνωρίζει ότι δεν έχουν δοθεί όλες οι διαθέσιμες θέσεις. Μετά, ο Θάνος θα πρέπει να μάθει πού βρίσκονται οι τουαλέτες για ανθρώπους με αναπηρία, αν είναι στον ίδιο όροφο, αν πρέπει να πάρουν το ασανσέρ ή να ανέβουν σκάλες. Ο Θάνος πρέπει να σκεφτεί τη μεταφορά από και προς το θέατρο. Αν έχει αρκετά χρήματα, θα νοικιάσει ένα αυτοκίνητο κατάλληλα τροποποιημένο, ώστε να μπορεί να μεταφέρει αναπηρικό αμαξίδιο, ειδάλλως θα πρέπει να βασιστεί σε κάποιο τρίτο άτομο. Διαφορετικά, ή ο Θάνος θα πρέπει να έχει αρκετά μεγάλο αυτοκίνητο ή η Ιωάννα θα πρέπει να χρησιμοποιήσει μέσα μαζικής μεταφοράς κατάλληλα τροποποιημένα.
Ενώ κανένα από αυτά τα εμπόδια δεν είναι ανυπέρβλητο, η καθημερινή αντιμετώπισή τους είναι κουραστική.
Οι άνθρωποι χωρίς αναπηρία δεν αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους προβλήματα• τα άτομα με αναπηρία ωστόσο, πρέπει να σκεφτούν όλες τις πιο πάνω παραμέτρους και δεν έχουν τη δυνατότητα να αντιδράσουν αυθόρμητα.
Πώς κάνετε σεξ;
Παρόλο που αυτή την ερώτηση θα την απευθύνατε σε έναν καλό σας φίλο, η απάντηση σίγουρα ποικίλλει ανάλογα με το αν έχετε κάποια αναπηρία ή όχι.
Άτομο με πρόβλημα κινητικότητας, που κάνει σεξ με άτομο χωρίς πρόβλημα κινητικότητας:
Το άτομο χωρίς αναπηρία μπορεί να μετακινήσει το άτομο με αναπηρία σε διάφορες στάσεις, διεγείροντας τις ερωτικές του ζώνες. Η σεξουαλική επαφή – όταν αυτή περιλαμβάνει φιλιά, χάδια, στοματικό, πρωκτικό ή κολπικό έρωτα – είναι ίδια με αυτή των ατόμων χωρίς αναπηρία, παρόλο που είναι πιο πιθανόν το άτομο χωρίς αναπηρία να δραστηριοποιείται περισσότερο κατά τη διάρκεια της επαφής, μιας και μπορεί να κινηθεί χωρίς βοήθεια.
Όταν κάνουν σεξ δύο άτομα με πρόβλημα κινητικότητας:
Η σεξουαλική δραστηριότητα εξαρτάται από τη σοβαρότητα της αναπηρίας των δύο ατόμων. Για παράδειγμα, τα φιλιά και τα χάδια μπορεί να είναι εύκολα, αλλά ο κολπικός ή ο πρωκτικός έρωτας μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Ο στοματικός έρωτας ή η διέγερση των γεννητικών οργάνων από το/τη σύντροφο μπορεί να επιτευχθούν αν και οι δύο σύντροφοι έχουν πάρει τη σωστή στάση.
Άτομα με παράλυση:
Ανάλογα με τη σοβαρότητα και την αιτία της παράλυσης, τα άτομα με μερική ή ολική παράλυση είναι πιθανό να μην έχουν οργασμό. Όμως, είναι δυνατό να νιώθουν ευχαρίστηση όταν συγκεκριμένα μέρη του σώματος τους ερεθίζονται: λαιμός, ρώγες, αυτιά, χέρια ή οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος. Το πιο δύσκολο κομμάτι για τα άτομα με παράλυση είναι να νιώσουν οργασμό, αν και κάποιοι ισχυρίζονται ότι τα σεξουαλικά τους αισθήματα έχουν μεταφερθεί στον εγκέφαλο, και γι’ αυτό βιώνουν εγκεφαλικό και όχι σωματικό οργασμό. Αν αυτό ισχύει και για εσάς, εφαρμόστε το!
Εκτός από τα πρακτικά προβλήματα κατά τη διάρκεια του σεξ, τα άτομα με κινητική αναπηρία αντιμετωπίζουν δυσκολία και στην επικοινωνία. Σκεφτείτε πόσο δύσκολο είναι για έναν άνθρωπο χωρίς αναπηρία να ζητήσει αυτό που πραγματικά του αρέσει στο σεξ, και σκεφτείτε πόσο ακόμα πιο δύσκολο είναι αυτό για ένα άτομο με αναπηρία, το οποίο παλεύει ενάντια στα κοινωνικά στερεότυπα, τους κινητικούς περιορισμούς και τις συναισθηματικές δυσκολίες.
Συμπερασματικά
Θυμηθείτε: Η αναπηρία δεν προϋποθέτει τη σεξουαλική ανικανότητα.
Ανεξάρτητα από την αναπηρία του ατόμου – πρόβλημα όρασης, κινητικότητας ή παράλυσης –, αυτός ή αυτή έχει την ανάγκη για εγγύτητα, αγάπη και σεξουαλική επαφή. Είναι σίγουρο ότι είναι πιο δύσκολο γι’ αυτόν τον άνθρωπο να έρθει πιο κοντά σε κάποιον/α, αλλά δεν είναι αδύνατο.
Όσο ο καθένας από εμάς αρχίζει να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες, τους περιορισμούς και τις ικανότητες των ατόμων με αναπηρία, σταδιακά νιώθουμε πιο άνετα με την πιθανότητα να έχουμε κάποιον σύντροφο με αναπηρία. Σε μια πιθανή ιδανική κοινωνία, τα άτομα δε θα προσέχουν την όποια αναπηρία του συνανθρώπου τους, και θα αγαπούν τον άλλον δίνοντας βάση στα πνευματικά και συναισθηματικά του χαρίσματα.
Της Τamar Love
Απόδοση στα ελληνικά: Δήμητρα Ανδρεώλα, Κοινωνική Λειτουργός,
e-mail: dimmy_21@hotmail.com