Η ανοιχτή διακυβέρνηση έτσι όπως φαίνεται από το http://www.opengov.gr/ εισάγει νέα ήθη στη σχέση του πολίτη με την κυβέρνηση και τη διακυβέρνηση. Αλλά κατά πόσο αυτή η «ανοιχτή» διακυβέρνηση είναι πραγματικά ανοιχτή στους πολίτες με αναπηρίες και στα προβλήματά τους;
Από την αρχή της ανάληψης της εξουσίας από το ΠΑ.ΣΟ.Κ., το http://www.opengov.gr/ χρησιμοποιήθηκε για την υποβολή των αιτήσεων και των βιογραφικών των υποψηφίων για τις θέσεις των γενικών γραμματέων των Υπουργείων. Ενδιαφέρουσα και δημοκρατική διαδικασία, αλλά ολίγον ενδιαφέρει την κοινότητα των ανθρώπων με αναπηρίες, αφού τα προβλήματα των πολιτών με αναπηρίες, ως κοινότητας και ως μειονότητας, συνήθως αγνοούνται από τους πολιτικούς και τις πολιτικές. Αυτό που κυρίως χρειάζεται είναι ένα εργαλείο για τη γνωστοποίηση αυτών των προβλημάτων στους πολιτικούς και στην κυβέρνηση, επειδή είναι απαραίτητο:
– Να μάθουν το τί είναι αναπηρία και ανικανότητα.
– Να πάρουν στα σοβαρά την αναπηρία ως προς το πραγματικό της μέγεθος.
– Να συγκροτήσουν υπεύθυνες πολιτικές μακριά από τις ευαίσθητες πολιτικές.
– Να ενθαρρύνουν υποστηρικτικές πρωτοβουλίες χαμηλού κόστους.
Κάτι τέτοιο όμως μέχρι και τις πρώτες ημέρες του Δεκεμβρίου δεν υπήρξε. Κατά την επέτειο για τη διεθνή ημέρα των ανθρώπων με αναπηρίες, στις 3 Δεκεμβρίου, δημοσιεύτηκε στο http://www.opengov.gr/ το βίντεο με τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, όπου ακούστηκαν κάποιες δηλώσεις του πρωθυπουργού και της υφυπουργού υγείας περί της αναπηρίας, που τις έχουμε ακούσει επανειλημμένα στο παρελθόν. Επίσης, ειπώθηκε πως προγραμματίζει η κυβέρνηση να ενεργοποιήσει τον νόμο για τις υποστηριζόμενες μονάδες διαβίωσης.
Κατά τα άλλα, δεν ακούστηκε τίποτα το συγκεκριμένο, και το μόνο ενθαρρυντικό ήταν το άνοιγμα με την μαγνητοσκόπηση του υπουργικού συμβουλίου, που είναι μεν μια ενθαρρυντική πρωτοβουλία για τη βελτίωση της ποιότητας της δημοκρατίας – αλλά τίποτα περισσότερο.
Στις 19 Νοεμβρίου έληξε η δημόσια διαβούλευση για την αναμόρφωση του συστήματος προσλήψεων και την καθολική υπαγωγή τους στον πλήρη έλεγχο του ΑΣΕΠ και σύμφωνα με το http://www.opengov.gr/ κατατέθηκαν περίπου 5000 σχόλια από πολίτες για να μελετηθούν και να εξαχθούν συμπεράσματα για την οριστική διαμόρφωση του νομοσχεδίου. Ταυτοχρόνως δημοσιεύθηκε και η πρώτη πρόχειρη έκδοση του νομοσχεδίου από την οποία ωστόσο απουσίαζε κάθε αναφορά για τα ζητήματα των ΑμεΑ ως προς το ΑΣΕΠ, ενώ, σε αντίθεση με την ανύπαρκτη συμμετοχή των ΑμεΑ, η συμμετοχή των άλλων προστατευόμενων μειονοτήτων φάνηκε να είναι ιδιαιτέρως δραστήρια.
Στο διάστημα που λειτούργησε το http://www.opengov.gr/ φάνηκε πως η συμμετοχή των πολιτών με αναπηρίες δεν ήταν ιδιαιτέρως δραστήρια και αυτό προφανώς οφείλεται στο γεγονός ότι οι θεματικές που τέθηκαν από την κυβέρνηση σε διαβούλευση δεν ήταν ενδιαφέρουσες για τη μειονότητα των πολιτών που έχουν αναπηρίες.
Από την άλλη, στο σύντομο διάστημα λειτουργίας του http://www.opengov.gr/, έγιναν εμφανείς οι ουσιαστικές ελλείψεις της ανοιχτής διακυβέρνησης, αφού οι πολίτες με αναπηρίες δεν έχουν τη δυνατότητα να θέσουν σε δημόσια διαπραγμάτευση τα ζητήματα που κατά τη γνώμη τους τους αφορούν, ούτε μπορούν να επικοινωνήσουν με e-mail με το γραφείο του πρωθυπουργού ώστε να θέσουν νέες θεματικές που απασχολούν τον εαυτό τους και τους ανθρώπους με αναπηρίες.
Αυτή η έλλειψη φαίνεται να έχει γίνει αντιληπτή και από την κυβέρνηση, αφού στο υπουργικό συμβούλιο στις 3 Δεκεμβρίου ανακοινώθηκε πως όλες οι πράξεις και οι συναλλαγές της δημόσιας διοίκησης με τον νόμο θα ανεβαίνουν υποχρεωτικά στο διαδίκτυο, εγκαίρως, ώστε να κριθούν και από τους πολίτες. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί ένας μηχανισμός αναζήτησης με λέξεις-κλειδιά, προκειμένου να απλοποιηθεί η διαδικασία παρακολούθησης από τους ίδιους τους πολίτες.
Το http://www.opengov.gr είναι προσπελάσιμο αλλά δεν ενδιαφέρει:
Μετά από περισσότερες από 40 ημέρες λειτουργίας τού http://www.opengov.gr, το συμπέρασμα που μπορεί κανείς να βγάλει είναι πως αν και το http://www.opengov.gr/ είναι προσπελάσιμο, οι ανοιχτές διαβουλεύσεις φαίνεται πως αυτή τη στιγμή δεν αφορούν τους πολίτες με αναπηρίες και προφανώς θα πρέπει το http://www.opengov.gr/ να δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες να θέτουν αυτοί οι ίδιοι τα θέματα που θέλουν να τεθούν υπό ανοιχτή διαβούλευση. Διαφορετικά, η ανοιχτή διακυβέρνηση έχει κλειστές (ψηφιακές) πόρτες στις μειονότητες του πληθυσμού που τα προβλήματά τους είναι άγνωστα ή δεν έχουν κατακτήσει ακόμη τη βαθμίδα του δημόσιου και του πολιτικού λόγου.
Τα ενδιαφέροντα της κοινότητας των πολιτών με αναπηρίες:
Όπως όλα δείχνουν, η κυβέρνηση δεν γνωρίζει τα ενδιαφέροντα των πολιτών με αναπηρίες και αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως δεν έχουν τεθεί προς διαβούλευση νομοσχέδια και πολιτικές που να αποσπάσουν το ενδιαφέρον των πολιτών με αναπηρίες.
Από εμπειρία μπορούμε να πούμε πως οι πολίτες με αναπηρίες ενδιαφέρονται για πολύ συγκεκριμένες πολιτικές, όπως για παράδειγμα:
– Η ασφαλιστική πολιτική και η εξειδίκευση των παροχών σε είδος και σε χρήμα.
– Η προσπελασιμότητα των μέσων μαζικών μεταφορών και ιδιαιτέρως των υπεραστικών μαζικών μεταφορών, που στο σύνολό τους είναι ολοκληρωτικά απροσπέλαστες.
– Οι πολιτικές που υποστηρίζουν την ανεξάρτητη διαβίωση με σαφή εξειδίκευση στις διαφορετικές αναπηρίες που συγκροτούν τη μειονότητα των πολιτών με αναπηρίες.
– Η προσπελασιμότητα των κοινόχρηστων και των δημόσιων χώρων.
– Οι πολιτικές για την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα.
– Οι ίσες ευκαιρίες και η ίση μεταχείριση.
Η κυβέρνηση ας αναζητήσει τα ταλέντα (φορείς και πολίτες):
Υποχρέωση της κάθε κυβέρνησης είναι να αναζητεί τα ταλέντα μεταξύ των φορέων και μεταξύ των πολιτών.
Κάθε κυβέρνηση υποχρεούται να ανοίξει τις ψηφιακές της πόρτες σε κάθε κοινωνική μειονότητα για να μπορέσει αυτή η ίδια να θέσει στην πολιτική ατζέντα τους δικούς της προβληματισμούς και τις δικές της ανάγκες, ώστε ο εσωτερικός και κωδικοποιημένος λόγος της μειονότητας να μπορέσει να κατακτήσει τη βαθμίδα του δημόσιου, ορθού και πολιτικού λόγου και να τεθούν σε διαπραγμάτευση οι προβληματισμοί της, γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο η ελληνική κοινωνία θα μπορέσει να προχωρήσει σε ανώτερες βαθμίδες ολοκλήρωσης της κοινωνικής, της οικονομικής και της πολιτικής οργάνωσης.
Όταν πρόκειται για ικανούς σωματικά πολίτες, τότε οι διαδικασίες για συνεργασία με την κυβέρνηση (και με την κάθε κυβέρνηση) είναι σχετικά απλές – αν και χρονοβόρες, γιατί κανένας σοβαρός πολίτης δεν έχει το χρόνο για να κάνει δημόσιες σχέσεις στους διαδρόμους και στα κυλικεία των υπουργείων όπου ας μην κρυβόμαστε εκεί κλείνονται οι περισσότερες συνεργασίες και οι περισσότερες δουλειές.
Όταν όμως πρόκειται για ανθρώπους με σοβαρές αναπηρίες, οι δημόσιες σχέσεις στους υπουργικούς διαδρόμους δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, και εν πολλοίς εμποδίζεται, αφού στην πλειοψηφία τους τα υπουργεία δεν είναι (ολοκληρωμένα) προσπελάσιμα, αλλά ούτε και η καθημερινότητα των πολιτών με αναπηρίες είναι επαρκώς υποστηριζόμενη ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις επιπλέον απαιτήσεις των επισκέψεων στα υπουργεία.
Η κυβέρνηση και το κράτος γενικότερα οφείλει να δημιουργήσει τα εργαλεία εκείνα με τα οποία οι ίδιοι πολίτες θα μπορούν να προτείνουν και να υποστηρίζουν τις πολιτικές που πρέπει (κατά τη γνώμη τους) να αναπτυχθούν, γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούν να ανοίξουν (έστω και ψηφιακά) οι πόρτες της ανοιχτής διακυβέρνησης στις μειονότητες του πληθυσμού που εμποδίζεται.
Εάν δεν αποκατασταθεί η προσπελασιμότητα στην πολιτική διαδικασία, τότε είναι πλέον βέβαιο πως οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα θα συνεχίζουν να πληροφορούνται για την αναπηρία και την ανικανότητα μόνο από τα κομματικά στελέχη, που στην πλειοψηφία τους δεν έχουν ιδιαιτέρως σοβαρές αναπηρίες και γι’ αυτό μπορούν και συμμετέχουν στις κομματικές και στις πολιτικές διαδικασίες.
Ανοιχτή διακυβέρνηση χωρίς e-mail:
Από τη στιγμή που άρχισε να εφαρμόζεται η «ανοιχτή» διακυβέρνηση, εξαφανίστηκαν όλα τα e-mail από τις κυβερνητικές ιστοσελίδες. Πιο συγκεκριμένα, το http://www.opengov.gr δεν προσφέρει τη δυνατότητα για επικοινωνία με e-mail ή με κάποιο αντίστοιχο μέσο, ούτε δίνει τη δυνατότητα για να τεθεί εξαρχής κάποιο ζήτημα που απασχολεί μια έστω και μικρή μειονότητα του πληθυσμού.
Σε ό,τι αφορά στην υπόλοιπη δημόσια διοίκηση, η επικοινωνία με e-mail εξακολουθεί να είναι ζήτημα επιστημονικής φαντασίας και σπανίως οι φορείς της δημόσιας διοίκησης απαντούν στα e-mail.
Προς έναν «ανοιχτό» ακτιβισμό
Είναι προφανές πως από τη στιγμή που η «ανοιχτή» διακυβέρνηση δεν είναι ανοιχτή στις προτάσεις των έστω και μικρών μειονοτήτων του πληθυσμού, θα χρειαστεί μάλλον η συγκρότηση ενός εξίσου «ανοικτού» διαδικτυακού ακτιβισμού, γιατί ίσως είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να τεθεί στην πολιτική ατζέντα η αναπηρία ως εμπειρία και ως διαφορά συνθηκών και όρων ζωής και να μπορέσει να κατακτήσει τη βαθμίδα του δημόσιου πολιτικού λόγου.
Υπάρχουν τα εργαλεία για να ξεκινήσει ένας τέτοιος ανοιχτός διαδικτυακός ακτιβισμός, με προοπτική να συγκροτηθεί σε εξίσου «ανοικτή» κοινωνική αντιπολίτευση, γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνο η διακυβέρνηση, αλλά είναι ταυτοχρόνως και η αντιπολίτευση, που επίσης αδυνατεί να αναγνωρίσει την προβληματική των μικρών μειονοτήτων του πληθυσμού.
ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, Δεκέμβριος 2009