Πρόλογος ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ: Πριν κάνετε την οποιαδήποτε επιλογή τρόπου φροντίδας του παράλυτου μέρους του σώματός σας πρέπει να ρωτήσετε κάποιον ειδικό ιατρό Αποκατάστασης ή κάποιο ειδικό νοσηλευτή που να γνωρίζει από κακώσεις νωτιαίου μυελού. Τα λάθη μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην υγεία σας.

Οι περισσότεροι βρίσκουμε πολύ δύσκολο να καθόμαστε ίσια πάνω στον πάγκο της φυσιοθεραπείας. Όλοι μας έχουμε διαπιστώσει μια κλίση που παίρνει το σώμα μας όταν βλέπουμε το σώμα μας στον καθρέφτη. Ο πόνος στην πλάτη και στο κάτω μέρος της μέσης όσο περνούν τα χρόνια επιδεινώνεται ή αισθανόμαστε κούραση στο ύψος της πλάτης. Αυτά τα συμπτώματα είναι ενδεικτικά της κακής θέσης που έχει το παράλυτο του σώματος στο κρεβάτι ή στο αναπηρικό κάθισμα τα οποία είναι γνωστές επιπλοκές τις γήρανσης και των κακώσεων νωτιαίου μυελού.

Τα προβλήματα

Πολλά από τα προβλήματα που προκύπτουν όσο περνούν τα χρόνια, έχουν σχέση με τις κακώσεις νωτιαίου μυελού. Πρόκειται για χρόνιο πόνο, για κόπωση εξ αιτίας της σκολιώσεως ή της κυφώσεως. Επίσης προκαλούνται προβλήματα στο δέρμα (κατακλίσεις) και δυσκολίες στην αναπνοή.
Η έλλειψη μυών στο παράλυτο μέρος του κορμού αφήνει το σώμα να έχει μια μόνιμη κυρτή στάση. Η έλλειψη κινητικότητας στους μύες και η σπαστικότητα αλλάζουν τη θέση του σώματος το οποίο μετά από κάποιο σπασμό ενδέχεται να ξεφύγει από την αρχική του θέση και μετά το σπασμό να καταλάβει εσφαλμένη στάση.

Η ακινησία και η έλλειψη εξάσκησης και άθλησης μειώνουν δραστικά τη φυσική υγιεινή. Έτσι εύκολα δημιουργείται κόπωση και χρόνιος πόνος.

Δραστηριότητες που καθημερινά επαναλαμβάνονται όπως λ.χ. μεταφορές του σώματος με το ίδιο χέρι, χρήση πληκτρολογίου Η/Υ, μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα για τη σωστή στάση του σώματος.

Η κακή ρύθμιση των αναπηρικών καθισμάτων και των μαξιλαριών προστασίας από τις κατακλίσεις εξαναγκάζουν το σώμα να καταλάβει λάθος στάση.

Εάν δεν προληφθούν τα προβλήματα, τότε τα προβλήματα μεγεθύνονται και ενδεχομένως επιδεινώνονται. Λανθασμένο κάθισμα σημαίνει λανθασμένη κατανομή του βάρους του σώματος στα σημεία στήριξης στην επιφάνεια του δέρματος και πιθανή δημιουργία κατακλίσεων. Όταν το σώμα βρίσκεται σε λανθασμένη στάση και είναι παραμορφωμένο τότε παρεμποδίζεται η λειτουργία των πνευμόνων και δυσκολεύουν οι αναπνευστικές κινήσεις. Η λανθασμένη στάση του σώματος καθώς καθόμαστε ή σπρώχνουμε το αναπηρικό κάθισμα μας εξαναγκάζει να εφαρμόσουμε μεγαλύτερη ένταση στο λαιμό, στην σπονδυλική στήλη και μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα. Όσο περνάει η ώρα με τη λανθασμένη στάση του σώματος δημιουργείται πόνος και κόπωση.

Αξιολόγηση του προβλήματος

Εάν διαπιστώσετε ότι έχετε κάποιο πρόβλημα που οφείλεται στη λανθασμένη στάση του σώματός σας στο αναπηρικό κάθισμα, μην αποφύγετε να αναγνωρίσετε και να προσεγγίσετε με ειλικρίνεια αυτά που προκαλούν το πρόβλημα:
Έχετε χρόνιο πόνο στο λαιμό, στην πλάτη ή στον κορμό;
Εμφανίζεται κόπωση περισσότερη στην πλάτη και στον κορμό από ότι η κόπωση που εμφανίζετε στα χέρια και στους ώμους;
Όταν κάθεστε γέρνετε; Γέρνει το σώμα σας από τη μία πλευρά του καθίσματος; Μήπως βρίσκεται ο ένας γοφός πιο ψηλά από τον άλλον; Μήπως ο ένας γοφός ή ο ένας αστράγαλος βρίσκεται πιο ψηλά από τον άλλο;
Όταν καθόσαστε γέρνει το σώμα σας προς τα εμπρός ή μήπως υπάρχει πρόβλημα ισορροπίας;
Έχετε προβλήματα αναπνοής ή μήπως εμποδίζεστε να εκτελέσετε πλήρως τις αναπνευστικές κινήσεις;
Δώστε απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Αυτό είναι το πρώτο σωστό βήμα για να βρείτε λύση. Απαντήστε ναι αν πράγματι συμβαίνει κάποιο από τα παραπάνω.
Αξιολογήστε τον τρόπο με τον οποίον κάθεστε πάνω στο κάθισμα. Αυτό είναι το δεύτερο σωστό βήμα. Εάν δεν μπορείτε μόνοι σας βρείτε κάποιον για να σας βοηθήσει. Ελέγξτε τη στάση σας ενώ κάθεστε απέναντι από έναν καθρέφτη. Μήπως στον καθρέφτη φαίνεται το αριστερό μέρος της πλάτης περισσότερο από ότι το δεξί; Όταν βλέπετε το σώμα σας προφίλ είναι ο κορμός σας κάθετος ως προς τη γωνία που σχηματίζει με το γλουτό;
Να θυμάστε όταν βλέπουμε καθημερινά τα σώματά μας δεν είναι πάντα εύκολο να αντιλαμβανόμαστε τις μικρές αλλαγές που συμβαίνουν οι οποίες ωστόσο ενδέχεται να δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα. Πρέπει να κάνετε μεγάλη προσπάθεια ώστε να παρατηρείτε και να εξετάζετε τη στάση του σώματός σας.
Το τρίτο βήμα είναι να ζητήσετε τη γνώμη ή ακόμα και να εξεταστείτε από κάποιον εργοθεραπευτή ή από κάποιον ιατρό αποκατάστασης ειδικό για κακώσεις νωτιαίου μυελού.

Πάρτε τη σωστή στάση

Πολλές φορές οι αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα κάνουν αναγκαστική την αγορά νέων βοηθημάτων ή ακόμα και νέων καθισμάτων.
«Το βάρος του σώματος δεν είναι φίλος σου» λένε στο Craig Hospital η έλλειψη μυών στον κορμό ή ακόμη η ελάττωση των μυών που λειτουργούν στον κορμό δημιουργούν προβλήματα στην ισορροπία του σώματος τα οποία με τη σειρά τους δημιουργούν μεγάλα προβλήματα που εμποδίζουν το σώμα να καταλαμβάνει τη σωστή στάση. Οι ειδικοί εργοθεραπευτές και φυσικοθεραπευτές συγκρίνουν την σπονδυλική στήλη με μία στήλη από τούβλα τα οποία μεταξύ τους είναι ενωμένα με τσιμέντο και συνεπώς στέκονται σωστά. Όσο περισσότερο βάρος πέφτει πάνω στα τούβλα τόσο περισσότερο το τσιμέντο που υπάρχει μεταξύ αυτών παραμορφώνεται και η κολόνα γίνεται κυρτή.
Όταν η στάση του σώματος δεν είναι η σωστή τότε η βαρύτητα συμβάλει στην μεγέθυνση των παραμορφώσεων με συνέπεια την πρόκληση χρόνιου πόνου, την αδυναμία του χειριστή του αναπηρικού καθίσματος και προβλήματα στο δέρμα όπως λόγου χάριν κόκκινα σημάδια και κατακλίσεις. Όλα αυτά τα προβλήματα οφείλονται σε μια σειρά από λάθη τα οποία έχουν να κάνουν με αυτό που καθόμαστε επάνω (αναπηρικό κάθισμα) με αυτό που χρησιμοποιούμε για την προστασία από τις κατακλίσεις (μαξιλάρι) και πιθανώς με τον τύπο των φορτίων που σηκώνουμε.
Υπάρχουν πολλές λύσεις για τα προβλήματα της λανθασμένης στάσης του σώματος επάνω στο αναπηρικό κάθισμα.

1. Κάποια νέα ή τροποποιημένα μαξιλάρια μπορούν να εξασφαλίσουν την ορθολογική κατανομή των φορτίων του σώματος και να βελτιώσουν την ανισότητα που υπάρχει στο ύψος μεταξύ των δύο γοφών.

2. Η σταθερή πλάτη στο αναπηρικό κάθισμα προσφέρει την απαραίτητη υποστήριξη στον κορμό για να αποφευχθούν οι συνέπειες τις κοπώσεως.

3. Τα πλάγια υποστηρίγματα ή προστατευτικά πτερύγια μπορούν να υποστηρίξουν τον κορμό και να τον κρατήσουν ίσιο.

4. Οι ζώνες ασφαλείας στήθους μπορούν να εξασφαλίσουν την σταθερότητα του κορμού και να βελτιώσουν την ισορροπία.

5. Οι ελαστικές περιδέσεις μπορούν να λειτουργήσουν ως μύες που να υποστηρίξουν τον κορμό να μειώσουν την κόπωση και να βοηθήσουν την ισορροπία.
Μία, περισσότερες ή όλες μαζί οι προαναφερθείσες λύσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποκατάσταση της ορθής στάσης του σώματος πάνω στο αναπηρικό κάθισμα.

Όταν αποκατασταθεί η ορθή στάση στο αναπηρικό κάθισμα τότε τελικός κερδισμένος είναι ο ίδιος χειριστής του αναπηρικού καθίσματος. Μειώνεται η κόπωση και συνεπώς ο χειριστής έχει περισσότερη ενέργεια. Μειώνεται ο πόνος, λιγότερα προβλήματα στο δέρμα, περιορισμός των παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης, σωστή θέση των γλουτών και πάνω από όλα καλύτερο και φυσιολογικότερο παρουσιαστικό.
Φορώντας ελαστική περίδεση στον κορμό συμβάλει στην σταθερότητα του κορμού απαραίτητη για τα σπορ ή άλλες δραστηριότητες. Τα πλευρικά υποστηρίγματα και η ζώνη ασφαλείας για το στήθος σίγουρα μειώνουν τον πόνο και την κόπωση αρκετά ώστε να κάνουν το κάθισμα πιο άνετο και έτσι να γίνει ο χειριστής πιο αποδοτικός στην εργασία του. Η σωστή στάση του σώματος συμβάλει στην ορθολογική κατανομή του βάρους του σώματος στα λιγότερα προβλήματα δέρματος και στην ασφαλέστερη οδήγηση. Η σωστή στάση δημιουργεί συνθήκες καλύτερης χρήσης του σώματος αφού αυτό μπαίνει σε καλύτερη θέση και οι μύες γίνονται πιο αποδοτικοί.

Οι συνέπειες τις σωστής στάσης δεν είναι μόνο φυσιολογικές η σωστή στάση του σώματος συνήθως επιδρά στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Το να κάθεσαι σωστά είναι όπως όταν βαδίζεις σωστά ή όταν μιλάς στους άλλους με σταθερή φωνή και με αυτοπεποίθηση. Με τη σωστή στάση του σώματος στο αναπηρικό κάθισμα ή με τη σωστή βάδιση μεγιστοποιείται η αυτοεκτίμηση.

Όλοι μεγαλώνουμε και όλοι γερνάμε… Το σώμα μας αλλάζει, καθώς περνούν τα χρόνια. Εάν απαντήσουμε σε αυτές τις αλλαγές με τα σωστά και κατάλληλα βοηθήματα θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τα μελλοντικά προβλήματα και θα απολαύσουμε τη ζωή μας μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Fact Sheet της Paraplegics Veterans of America. Προέρχεται από το internet site του Craig Hospital. Απόδοση στα Ελληνικά Δέσποινα Φωτιάδου (νοσηλεύτρια).